بریده‌هایی از کتاب عاشورا، مناسک، معنا

زیارت اربعین؛ جلوه‌ای نمادین از هویت شیعه

در مکتب تشیع، عاشورا مهم‌ترین مناسک معنابخش به حیات شیعیان محسوب می‌شود که به‌وضوح، در زندگی فردی و اجتماعی آنان تجلی یافته است.

عاشورا با گذشت زمان نه‌تنها رنگ تکرار و کهنگی نیافته، بلکه معانی آن ازطریق اجرای مناسک توسط شیعیان، مدام بازتولید شده‌اند. این معانی در بستر جامعه هم عینیت یافته است

بدون آنکه احساس گناه کنی و بدانی چکار می‌کنی، با چوب به لب و دندان اباعبداللّه، سالار جوانان اهل بهشت می‌زنی و می‌گویی: دست مریزاد ‌ای یزید؟!

قبول هر عملی، به امامت و به رهبری و به ولایت بستگی دارد. اگر امام نباشد، همه‌چیز بی‌معناست

زینب‌ دست‌های‌ خود را در زیر آن‌ پیکر مقدس‌ برد و به‌ طرف‌ آسمان‌ بالا آورد و گفت‌: «اِلهی‌ تَقَبِّل‌ مِنّا هذاَ القربان... ‌ «(خداوندا، این‌ قربانی‌ را از ما قبول‌ کن! ای‌ رسول‌ خدا، ای‌ آن‌که‌ ملائکۀ زمین‌ و آسمان‌ بر تو درود می‌فرستند، این‌ حسین ‌توست‌ که‌ اعضای‌ او را پاره‌پاره‌ کردند و سر او را از قفا بریدند. این‌ حسین‌ توست‌ که‌ جسد او در صحرا افتاده است‌؛ درحالی‌که‌ بادها بر او می‌وزند و خاک‌ بر او می‌نشانند. پس‌ هر دشمن‌ و دوستی‌ را بگریاند.)

یابن الطلقاء! آیا این عدالت است که زنان و کنیزان خود را پشت پرده بنشانی و دختران رسول خدا (ص) را در معرض نگاه نامحرمان قرار دهی؟

«خدا لعنت کند آن امتی که شما را کشتند و خدا لعنت کند آن مردمی را که از امرای ظلم و جور برای قتال با شما اطاعت کردند. من به‌سوی خدا و به‌سوی شما از آن ظالمان و شیعیان آن‌ها و پیروان و دوستانشان بیزاری می‌جویم.»

در دهه‌های اخیر، تغییراتی به‌شکل استفاده از موسیقی متمایز نظیر پاپ و ورود ریتم تند و رقص در مداحی و تغییر در محتوای اشعار استفاده‌شدۀ مداحان به‌وجود آمده است که به‌نوعی بدعت در اجرای این مناسک محسوب می‌شود.

در گفتمان زینب (س) همچنین، معنای شگرف «ما رأیت الا جمیلا» را می‌بینیم که مکرر راجع‌به آن گفته‌اند و نوشته‌اند. زینب (س) از زیبایی سخن می‌گوید که شاید برای خیلی‌ها درک‌شدنی نیست. او مظهر انسان کامل است؛ ازاین‌روست که خدا را علت‌العلل و منشأ همۀ رویدادها و حوادث می‌بیند و هر آنچه ازسوی خدا باشد، برای او زیبایی محض است؛ خواه مرگ عزیزان باشد، خواه اسارت در بند دریوزگان. این جمله را زینب (س) زمانی بیان می‌کند که ابن‌زیاد فرصتی برای عقده‌گشایی نفس حقیر خود می‌یابد و در پی تحقیر زنی تنها و مصیبت‌دیده برمی‌آید. ابن‌زیاد با دید محدود و نگاه دنیایی، بینش بانوی بزرگ را خطاب قرار می‌دهد و زینب (س) با پشتوانه‌ای عظیم از عرفانی عمیق، او را از شنیدن پاسخی که انتظار می‌کشد، نا‌امید می‌کند. او جمله‌ای می‌گوید که ابن‌زیاد را مبهوت و مستأصل می‌سازد و از ادامۀ سخن‌گفتن منصرف می‌کند.