بریده‌هایی از کتاب کی بود کی بود؟

آنچه ما... با خیال راحت اسمش را حافظه می‌گذاریم... در واقع شکلی از داستان‌گویی است که بی‌وقفه در ذهن جریان دارد و اغلب وقتی تعریفش می‌کنیم تغییر می‌کند. ویلیام مکسول، نویسنده، ویراستار و خاطره‌نویس

همه فکر می‌کنند باهوش و منطقی هستند و به همین دلیل می‌دانند چرا فلان انتخاب را کرده‌اند، بنابراین خوششان نمی‌آید که دلیل واقعی اعمالشان را برایشان شرح دهی.

وقتی متوجه شدیم تعصب در خدمت توجیه اعمال خودمان است، آن‌وقت بهتر می‌فهمیم چرا نمی‌شود برخی تعصبات را ریشه‌کن کرد. این تعصبات به افراد امکان می‌دهد که از مهم‌ترین هویت‌های اجتماعی‌شان ــ نژاد، مذهب، و جنسیتشان‌ــ دفاع و آنها را توجیه کنند، و درعین‌حال تناقض میان «من آدم خوبی هستم» و «واقعا چشم دیدن این گروه از آدم‌ها را ندارم» را کاهش می‌دهد. خوشبختانه از این راه می‌توانیم بفهمیم که تعصبات تحت چه شرایطی کاهش می‌یابند. وقتی رقابت اقتصادی فروکش می‌کند، وقتی آتش‌بس می‌شود، وقتی همه کسانی که در حرفه‌ای مشغول به کارند از یک قماش می‌شوند، وقتی آنها برایمان آشنا و خودمانی می‌شوند، وقتی ما در موقعیتی قرار می‌گیریم که می‌فهمیم آنها چندان هم با ما تفاوت ندارند.

ما به کلیشه‌هایی متوسل می‌شویم تا رفتارهایی را توجیه کنیم که در غیاب کلیشه‌ها ما را از خودمان یا کشوری که در آن زندگی می‌کنیم بیزار می‌سازند.

به لطف نقاط کور ذهنمان که محافظ خودپرستی‌هایمان هستند، فکر می‌کنیم امکان ندارد ما آدم متعصبی باشیم و احساسات غیرمنطقی و بدخواهانه داشته باشیم، و هر گونه تفکر منفی‌مان نسبت به گروه‌های دیگر کاملاً موجه است؛ تنفر ما پایه و اساسی منطقی دارد. این تنفر گروه مقابل است که باید سرکوب شود. ما نیز، مانند آن یهودیان حسیدی که بر درِ «غیرمتعصبان» موزه مدارا می‌کوبیدند، نسبت به تعصبات خودمان کور هستیم.

تعصبات ذاتی ما هم «از دو وجه مهم شبیه توهمات بصری رانندگان است. این تعصبات باعث می‌شوند که از داده‌های موجود نتایج اشتباهی بگیریم، و حتی وقتی متوجه می‌شویم کلکشان را خورده‌ایم باز هم از بین نمی‌روند.» نمی‌توانیم از نقاط کور روانی خود دوری کنیم، اما اگر از آنها بی‌اطلاع بمانیم ممکن است ندانسته بی‌احتیاط شویم، یا روی خط قرمزهای اخلاقی پا بگذاریم و تصمیم‌های احمقانه بگیریم.

همه ما همان‌قدر از نقاط کور ذهنمان بی‌اطلاعیم که ماهی از آبی که در آن شنا می‌کند، اما کسانی که در آب برتری و رفاه زندگی می‌کنند انگیزه بیشتری برای غافل ماندن از این نقاط دارند.

ما قضاوت‌های خودمان را کمتر از قضاوت‌های دیگران متعصبانه می‌دانیم و خودمان را نسبت به دیگران آدم‌های مستقل‌تری می‌بینیم. یکی از دلایلش این است که ما برای ارزیابی تفکرات و احساساتمان به درون‌نگری و تحلیل‌هایی که از خودمان داریم اتکا می‌کنیم، ولی هیچ راهی برای اطلاع از تفکرات دیگران در دست نداریم. همچنین وقتی به درون خودمان مراجعه می‌کنیم و نگاهی به روح و قلبمان می‌اندازیم، نیاز به اجتناب از ناهماهنگی متقاعدمان می‌کند که بهترین و خیرترین نیات را داریم.

داشتن دو باور متناقض در آن واحد به معنی راه دادن به پوچی و بی‌معنایی است