بریده‌هایی از کتاب می توان شاد بود حتی در سختی ها

هیچ‌یک از ما در شرایط روحی بد پند و اندرز را نمی‌پذیریم. به‌علاوه، افراد را در این شرایط نادیده نیز نگیرید بلکه آن‌ها را درک و با آن‌ها همدردی کنید. بقیه مسائل خود به خود درست می‌شوند.

می‌توانیم یاد بگیریم شرایط روحی بد دیگران را بسیار جدی و حرف‌ها و کارهای آن‌ها را در این شرایط به دل نگیریم، بنابراین شرایط را در نظر بگیرید سپس با دیگران همفکری کنید و آن‌ها را از شرایط روحی بد خارج و به سمت شرایط روحی بهتر هدایت کنید. اگرچه ما نمی‌توانیم به تنهایی دیگران را از شرایط روحی بد خارج کنیم؛ اما اگر تعادل و شادی خود را حفظ کنیم، در واقع با این کار به آن‌ها کمک می‌کنیم. در این صورت طول مدت زمان شرایط روحی بدِ طرف مقابل کوتاه‌تر می‌شود و مشکلات برای او سطحی‌تر به نظر می‌رسد؛ به شرط این‌که ما تحت تأثیر جدی آن قرار نگیریم. نکته مهم دیگر این‌که، هرگز تلاش نکنید افرادی را که در شرایط روحی نامناسب هستند، نصیحت کنید.

همسر ما، همکاران، فرزندان، کارمندان، دوستان و... در شرایط روحی بد گاه حرف‌هایی می‌زنند و کارهایی می‌کنند که در شرایط روحی خوب حتی خواب آن را نیز نمی‌بینند. بنابراین اگر شرایط روحی و تأثیر آن‌ را بر افراد درک نکنیم، از کارها یا صحبت‌های اشتباه آن‌ها آزرده و دلگیر می‌شویم. آیا این به آن معناست که باید رفتار منفی را ببخشیم؟ بله و خیر. منظورم این نیست که وانمود کنید این رفتار آزارتان نمی‌دهد بلکه منظورم این است که هر فرد را با شرایط روحی خاص خود بپذیرید. واکنش شدید نسبت‌به رفتار دیگران در شرایط روحی بد آن‌ها مانند واکنش نسبت‌به هوای بد است؛ چیزی که کنترل آن فراتر از قدرت ماست. از طرفی کاری که ما می‌توانیم انجام دهیم این است که درک خود را از شرایط روحی به دیگران نشان دهیم و الگوی مثبتی برای آن‌ها باشیم.

آگاهی از این‌که چه زمانی در شرایط روحی بد هستیم اهمیت دارد؛ به همین اندازه اطلاع از این نکته که دیگران چه زمانی در شرایط روحی بد هستند هم حائز اهمیت است. برای بیشتر ما پی بردن به شرایط روحی بد دیگران، به ویژه کسانی که به ما نزدیک‌تر هستند، کار دشواری نیست. در حقیقت تشخیص شرایط روحی دیگران، به‌ویژه شرایط روحی بد، اغلب از تشخیص شرایط روحی خود ساده‌تر است. پس از تشخیص شرایط روحی بد دیگران، تأثیر شرایط روحی را به اندازه‌ای درک کنید و به آن احترام بگذارید که نگران نشوید و شخصاً نیز چندان تحت‌ تأثیر آن قرار نگیرید. افرادی که می‌شناسیم، آن‌ها را دوست داریم یا با آن‌ها کار می‌کنیم وقتی در شرایط روحی نامناسبی هستند، حس شوخ‌طبعی یا تعادل ندارند.

اگر در مثال بالا من مجبور بودم بلافاصله تصمیم بگیرم این کار را با آگاهی از این که شرایط را درست نمی‌بینم انجام می‌دادم. در این صورت می‌دانستم که شرایط اضطراری بوده و من با توجه به شرایط روحی‌ام و اطلاع از این که شرایط ایده‌آل نبوده حتی‌الامکان بهترین تصمیم را گرفته‌ام. آگاهی از این نکته که در شرایط روحی بد هستید در واقع به شما کمک می‌کند در مقایسه با زمانی که به اشتباه تصور می‌کنید زندگی و حقایق را درست می‌بینید تصمیم بهتری بگیرید. اگر شرایط روحی خود را درک کنید، دیدگاه شما تعدیل می‌شود. این مسئله بخش مهمی از درایت و خودشناسی هنگام تصمیم‌گیری در شرایط روحی بد است.

گویا در شرایط روحی خوب توانایی بیشتری برای مقابله با ناملایمات خواهیم داشت. نکته مهم دیگر این است که من منکر این مسئله نیستم که گاهی اوقات نمی‌توانیم منتظر شرایط روحی خوب بمانیم. قطعاً شرایط روحی خوب پاسخ‌های بهتر و شکیبایی و منطق لازم را برای حل مشکلات در اختیار ما قرار می‌دهند؛ اما به هر حال ما نمی‌توانیم به زور در شرایط روحی خوب قرار بگیریم. با وجود این، اگر با اصل شرایط روحی آشنا باشیم، مشکلات را آسان‌تر حل خواهیم کرد. وقتی از شرایط روحی فعلی خود خبر داشته باشیم بهترین کاری را که از دست ما برمی‌آید انجام می‌دهیم

بنابراین تا جایی که می‌توانستم با دقت به حرف‌های آن فرد گوش دادم و به او گفتم صحبت‌هایش را ارزیابی خواهم کرد و با او تماس خواهم گرفت. بعد اطلاعات را در گوشه‌ای از ذهنم ذخیره کردم؛ چون می‌دانستم وقتی شرایط روحی‌ام بهتر شد سراغ آن‌ها خواهم رفت. همان‌گونه که انتظار می‌رفت، چند ساعت بعد متوجه شدم حالم بسیار بهتر است و پاسخ‌ها بسیار واضح به نظرم می‌رسیدند. تأکید می‌کنم اگر در شرایط روحی نامناسب با مشکلی جدی مواجه شویم، زمانی که اوضاع روحی ما بهبود یابد، این مشکل همچنان سر جای خود باقی خواهد بود.

اگر با اصل شرایط روحی آشنا نبودم این موضوع می‌توانست مرا دیوانه‌ کند! حتی ممکن بود با خشم و سرخوردگی به طرف مقابل واکنش نشان دهم و تصمیم عجولانه بگیرم و بعد نیز ناگزیر شوم به خاطر رفتارم از او عذرخواهی کنم یا اگر خیلی لجباز بودم حس کنم حق به جانب هستم و حق دارم عصبانی باشم. بدتر از آن ممکن بود بدون این‌که بدانم چه می‌کنم، حداقل بخشی از سرخوردگی خود را بر سر همسرم خالی کنم؛ اما آن روز متوجه شدم در شرایط روحی بسیار بدی هستم و می‌دانستم که در این شرایط همه چیز بدتر از حد معمول به نظر می‌رسد؛

برای نشان دادن این نکته که درک این موضوع اختلافی بالقوه در زندگی خودِ من را از بین برد مثالی واقعی می‌زنم. روزی در شرایط روحی بسیار بد و بی‌نهایت خسته بودم. تمام روز با مراجعان سر و کله زده بودم و هیچ‌چیز نیز خوب پیش نرفته بود. جالب این‌که وقتی به خانه رسیدم بلافاصله فردی تماس گرفت و می‌خواست در مورد مشکلش با من صحبت کند. من آن موقع تنها کاری که می‌خواستم انجام دهم این بود که کنار همسر و دخترم باشم یا در وان آب گرم دراز بکشم؛ اما این فرد به صحبت کردن ادامه داد.

شما نمی‌توانید از شرایط روحی بد اجتناب کنید؛ اما اگر وقتی در این شرایط قرار می‌گیرید متوجه وضعیت خود باشید، کافی است قبل از واکنش به مسائل مهم منتظر ایجاد حس مثبت بمانید.

اگر سیگنال هشدار ذاتی ما ـ احساسات ـ خاموش شود و خود متوجه این مسئله باشیم تا جایی که بتوانیم صحبت در مورد مشکلات و دغدغه‌ها را به‌طور غریزی به تأخیر می‌اندازیم. در این شرایط روحی نمی‌توانیم تصمیم درستی بگیریم؛ چون دیگران و شرایط را درست نمی‌بینیم. بنابراین حالت تدافعی به خود می‌گیریم و لجباز، عصبی و کوته‌فکر می‌شویم. این موارد چهار کلید اصلی داشتن رابطه‌ای منفی هستند. با این همه در شرایط روحی مثبت مشکلات بسیار جدی به نظر نمی‌رسند و آگاهی از این امر باعث می‌شود حالات روحی بد، سطحی‌تر از حد معمول‌ ارزیابی شوند. این در نوع خود موفقیت بزرگی است.

در این شرایط، مشکلات بزرگ‌تر از چیزی که هستند به نظر می‌رسند. با وجود این، وقتی دوباره در شرایط روحی خوب قرار بگیریم، دغدغه‌های کمی در ذهن ما خواهند بود و به نظر می‌رسد زندگی و روابط خوب پیش می‌روند. وقتی روحیه‌ ما ضعیف می‌شود، ذهن دوباره پر از دغدغه می‌شود. در واقع در شرایط روحی نامناسب وسوسه می‌شویم مشکلات خود را با دیگران برطرف کنیم؛ اما در این شرایط کمترین آمادگی را برای این کار داریم. درک شرایط روحی خود و دیگران برای حفظ روابط مسالمت‌آمیز و رضایت‌بخش بسیار مهم است. اگر در شرایط روحی خوبی نیستید و از آن اطلاع ندارید، مراقب باشید! چون ممکن است ناخواسته به دردسر بیفتید.

شرایط روحی در روابط وقتی در شرایط روحی خوب یا عالی هستیم، دیگران افراد خوبی به نظر می‌رسند، زیبایی روابط را می‌بینیم، می‌توانیم رفتار منطقی و متعادلی داشته باشیم، توانایی مصالحه کردن داریم، دیدگاه دیگران را می‌پذیریم، شوخ‌طبع هستیم و به‌طور غریزی می‌دانیم در مواجهه با ناملایمات چه روشی را باید در پیش بگیریم. در شرایط روحی نامساعد طاقت خود را از دست می‌دهیم و زندگی بسیار دشوار و مأیوس‌کننده به نظر می‌رسد. در این وضعیت روابط ما باری اضافه بر دوش است و دیگران نیز آزار دهنده به نظر می‌رسند. حتی ممکن است تصور کنیم آن‌ها به نوعی قصد دارند به ما آزار برسانند. همچنین وقتی دیگران مسائل را مثل ما نمی‌بینند حس می‌کنیم به ما توهین شده و حس اضطرار به ما دست می‌دهد.

همه کسانی که داشتن حس مثبت را به محق بودن ترجیح می‌دهند پی‌ برده‌اند که اختلاف نظرها اهمیتی ندارند. شرایط روحی مثبت به ما اجازه می‌دهد دیدگاه‌های دیگران را بپذیریم، با شکیبایی به حرف‌های آن‌ها گوش کنیم و باورهای خود را با شفقت و محبت بیشتری بیان کنیم. در این صورت حتی ممکن است چیزی یاد بگیریم! مزیت دیگر این شرایط روحی این است که به ما اجازه می‌دهد وقتی مشخص شد نمی‌توانیم با کسی موافق باشیم، به این موضوع بیش از حد اهمیت ندهیم.

این اتفاق در صورتی رخ می‌دهد که نظام‌های فکری کنترل زندگی ما را در دست نداشته باشند و به ما اجازه دهند به معصومیت نهفته در دیدگاه‌های متفاوت پی‌ببریم. مبدأ اصلی نیاز به محق بودن، رابطه ناسالم با افکار است. آیا شما معتقد هستید که افکار شما نمایانگر واقعیت هستند و باید از آن‌ها دفاع کنید یا متوجه هستید که واقعیت از دیدگاه‌های مختلف، متفاوت است؟ پاسخ شما به این پرسش تا حد زیادی توانایی شما را برای ماندن در شرایط روحی مثبت تعیین می‌کند.

وقتی بیشتر قدر شادی را در رابطه‌ خود بدانیم، چیزهایی را که ممکن است ما را از این حس دور کنند نادیده می‌گیریم. یکی از مهم‌ترین کاتالیزورهایی که ما را از این حس دور می‌کند، اصرار بر محق بودن است. نظری که بیش از حد جدی گرفته شود، شرایطی ایجاد می‌کند که به منظور شاد بودن باید آن‌ها را در نظر بگیریم. برای مثال ممکن است این شرایط در روابط به این شکل بیان شود که: «برای این‌که من تو را دوست داشته باشم و به تو احترام بگذارم، باید با دیدگاه من موافق باشی و مسائل را مانند من ببینی.» این نگرش در شرایط روحی مثبت احمقانه و مضر به نظر می‌رسد. ما می‌توانیم حتی در مورد مسائل مهم با یکدیگر اختلاف نظر داشته باشیم و در عین حال نیز یکدیگر را دوست بداریم؛

آیا می‌خواهم محق باشم یا شاد؟ اگر مهم‌ترین رکن در روابط حسی باشد که بین ما و طرف مقابل وجود دارد، در این صورت محق بودن اهمیتی نخواهد داشت و عشقی را که ما نسبت‌به طرف مقابل داریم کاهش نخواهد داد. وقتی متوجه شویم نظام‌ باورهای ما باعث می‌شوند برداشت‌های نسبی خود را از زندگی ثابت کنیم، متوجه می‌شویم این امر در مورد دیگران نیز صدق می‌کند. اگر از این مسئله آگاه باشیم، نیازی نیست با دیگران بحث کنیم یا از تفاوت‌ها ناراحت شویم. وقتی حس مثبت بین افراد افزایش می‌یابد، مسئله محق بودن یا نبودن اهمیت کمتری پیدا می‌کند. در این صورت می‌توانیم نظرات یا اولویت‌های خود را داشته باشیم؛ اما می‌دانیم که این نظرات نه از حقیقت که از شیوه تفکر ما نشأت می‌گیرند. در چنین شرایطی حس مثبت از نظرات ما مهم‌تر می‌شود.

باید بین ایجاد حس مثبت بیشتر در خود و بهبود روابط یا داشتن افکاری که نقص عملکردی دارند و باعث می‌شوند حس ناخشنودی داشته باشیم یکی را انتخاب کنیم. منظور من این نیست که مثبت فکر کنید یا خود را مجبور کنید به چیزی خوب بیندیشید. منظور من این است که خودِ عمل فکر کردن به بدبختی یا از بین رفتن شادی می‌انجامد. شما حق دارید هر مدتی که دوست دارید به هر چیزی که مایلید فکر کنید؛ اما وقتی متوجه شوید افکار شما لحظه به لحظه بر تجربه‌های شما در زندگی تأثیر می‌گذارند، بی‌تردید تصمیم می‌گیرید افکاری که شما را از هدف مورد نظر دور می‌کنند از سر بیرون کنید.

در هر دو مورد، افراد فراموش می‌کنند از چه چیزی عصبانی بوده‌اند و این امر حس آن‌ها را نسبت‌به کسی که از دستش ناراحت بودند تغییر می‌دهد. شاید بهترین نمونه این باشد که زوجی که رابطه متزلزلی دارند پس از مدتی متوجه می‌شوند یکی از آن‌ها به بیماری لاعلاج مبتلا شده است. آن‌ها بلافاصله به پوچی و بیهودگی هر حسی جز عشق نسبت‌به یکدیگر پی می‌برند، همچنین سال‌ها جر و بحث و تلخی فراموش می‌شود و محبت و همفکری به رابطه آن‌ها بازمی‌گردد. این درک جدید در مورد اهمیت دادن به رابطه و پرورش آن ما را در موقعیتی بی‌ثبات قرار می‌دهد. اکنون اطلاعات زیادی در مورد عملکرد روان‌شناختی خود داریم و نمی‌توانیم این مسیر را برگردیم.

برای مثال، آن‌ها لحظه‌ای عصبانی هستند و به این فکر می‌کنند که فرزندشان دیر کرده و لحظه‌ای دیگر خدا را شکر می‌کنند که او از تصادفی هولناک جان سالم به در برده است. همه ما چنین اتفاقاتی را شنیده یا تجربه کرده‌ایم.