بریده‌هایی از کتاب مشعل حافظه

هنر همیشه توان و حیات کسانی که صرفاً به جهت لذت جویی در پی آن رفته‌اند را به تباهی کشانده است.

واقعیت این است که ما اهمیتی به نقاشی‌ها نمی‌دهیم، و این حقیقتی غیرقابل انکار است. نمایشگاه‌ها محلی برای بحث و جایی برای لذت بردن از اوقات بیکاری هستند؛ اغنیای ما یکی دو نقاشی می‌خرند که گاه علت آن پر کردن فضای خالی گوشه‌ای ‌در خانه، گاه برای کمک به پیدا کردن موضوعی برای گفتگوهای پیش از شام، گاهی به این دلیل که نقاشی سبک روز است، گاه برای کمک به نقاش فقیر، و به ندرت برای این که مجموعه نقاشی‌های‌مان را که چیزی در حد مجموعه جواهرات یا پروانه‌های‌مان هستند را کامل کنیم، و در بهترین و نادرترین حالت به این دلیل که حسب ادعای خودمان علاقه‌ای ‌واقعی به نقاشی داریم که معادل علاقه‌ای ‌واقعی به یک صندلی راحتی یا تنگ آب مدل جدید است. اما گمان نمی‌کنم یک از هزار خریدار تابلوهای نقاشی به صرف علاقه به نقاشی یا لذت بردن از آن اقدام به این کار نماید.

خداوند زمین را برای حیات به ما عاریه داده است و این مسئولیت بزرگی است.

ساده‌ترین اثری که به بیان روایت یا وقایع تاریخی می‌پردازد به‌مراتب بهتر است از بنایی سرشار از آرایه‌های متعدد بی‌معنا.

در مورد بناهای بومی همیشه می‌بایست محدودیت خاصی برای استحکام بنا وجود داشته باشد همان طور که قلب آدمی نیز از این محدودیت برخوردار است؛ اما با این وجود، ساخت خانه‌ای ‌صرفا برای استفاده یک نسل را نشانه‌ای ‌شوم می‌دانم. تقدسی در خانه مردان نیک وجود دارد که نمی‌توان آن را در خانه جدیدی که بر ویرانه‌های قبلی بنا می‌شود، احیا کرد، و معتقدم که تمام مردان نیک در این حس با من شریکند و از این که می‌بینند بلافاصله بعد از اقامت در خانه آخرت، این منزل زمینی که عمری را در آن به سر برده و تمام غم و شادی‌های خود را در آن دیده و اوج و حضیض زندگی‌شان را در آن تجربه کرده‌اند، ویران خواهدشد بسیار غمگین و ناراحت هستند؛ این که هیچ احترامی به آن خانه گذارده نمی‌شود، هیچ عطوفتی در حقش روا نمی‌شود و هیچ یادگاری از آن برای فرزندان‌شان باقی نمی‌ماند.

چقدر تمام تاریخ یاس آور و تمام پیکره تراشی‌ها بی‌روح هستند در مقایسه با آن چه ملتی زنده روایت می‌کند

هنر از نظر شکل و قالب باید چنان باشد که قسمت‌های کوچک و بزرگ آن، یک‌دیگر را کامل کند و هماهنگی خاصی را که برای تکاملْ ضروری است پدید آوَرَد. از نظر معنوی، هنر والا آن است که از طرفی به عالم بشری و از طرف دیگر به عالم الهی ارتباط یابد.

زیبایی عواطف در قدرت و عدالت آن و زشتی‌اش در ضعف و وجود عامل پیش پا افتاده در برانگیختن آن است.

از آن جا که تشتت آراء موجب انحراف افراد از مسیر واقعی زندگی خویش می‌شوند، و از آن جا که در فرجام کار، خداوند آسمان‌ها و زمین مردم فعال، معتدل و مهربان را پاداش داده و عقاب خود را بر سر افراد تنبل، مغرور، حریص و ستمکار نازل می‌نماید، لذا ضرورت دارد تنها به یک نظر، قدرتمندترین نظر، عمل نمایید.

تنها یک راه برای دست یافتن به هنر نیک وجود دارد، راهی که ساده‌ترین و در عین حال دشوارترین راه است.

که تنها یک راه برای دست یافتن به هنر نیک وجود دارد، راهی که ساده‌ترین و در عین حال دشوارترین راه است.

ما باید به شکلی جدی‌تر به چگونگی بهره گیری از تمرکز و حمایت این تجلی مقدس بر معماری بیندیشیم. شاید بتوانیم بدون این تجلی زندگی کنیم، بدون آن به نیایش بپردازیم اما هیچ گاه بدون آن نمی‌توانیم به مرور خاطرات‌مان بپردازیم.

ساده‌ترین اثری که به بیان روایت یا وقایع تاریخی می‌پردازد به‌مراتب بهتر است از بنایی سرشار از آرایه‌های متعدد بی‌معنا.

خداوند زمین را برای حیات به ما عاریه داده است و این مسئولیت بزرگی است. این زمین همان قدر که به ما تعلق دارد به نسل‌های بعد از ما نیز تعلق دارد، همان کسانی که هنوز نام‌شان در دفتر آفرینش ثبت نشده است؛ و ما به هیچ وجه حق نداریم، چه به واسطه کاری که انجام می‌دهیم و چه به‌دلیل جهت غفلت‌مان، آیندگان را گرفتار مشکلاتی نموده و یا ایشان را از منافعی که قدرت انتقالش را داشته‌ایم، محروم سازیم.

هرگز نسل ما در زمین ادامه نخواهد یافت مگر آن که قسمت اعظم سعی و تلاش‌مان نه برای معاصرین بلکه برای آیندگانی که در راه هستند، صورت پذیرد.

ثروت واقعی نباید از حد احتیاج خود او بیشتر باشد و روزی به تملّک دیگری درآید، زیرا این خود تجمّل است و معادل جهل.

معماران باید به اعقاب خود به چشم ناظرین برکارشان توجه کرده وامیدوار باشند که بتوانند توجه آن‌ها را به خود جلب کرده و با آفرینش اثری فوق العاده تحسین ایشان را برانگیزند؛ این بنا باید به نحوی باشد که جنبه‌های تحسین برانگیز مجهول آن در آینده قابل شناسایی بوده و تا حد ممکن از خطاهای معمول دوران معاصر به دور باشند.

نخستین وظیفه، تبدیل معماری روز به یک معماری ماندگار و دیگری، حفظ بخش عمده‌ای ‌از میراث دوران گذشته است.

با این‌هاست که می‌شود نه تنها به اندیشه و احساس انسان‌ها بلکه به کاری که دستان‌شان مشغول‌اش بود و ساخته‌های عجیب‌شان، و آن چه که چشمان‌شان می‌دید و البته تمام ایام زندگی‌شان پی برد.

اهداف و توجهات نیک خواهانه بشری می‌تواند به‌واسطه ابنیه به نسل‌های بعد از ایشان نیز انتقال یابد.