بریده‌هایی از کتاب تمدن و ناکامی‌هایش

درد (و یا عدم حضور لذت)

دین باعث می‌شود اخلاق پایه‌ها‌ی سست و متزلزلی پیدا کند. از نظر فروید، اگر اخلاق را بر بنیاد دین و دینداری ‌قرار دهیم، به جهت این که دین همواره امری است مواجه شونده با شکاکیت و نیز امری است که در طی تاریخ ‌تکامل بشری کمرنگ و بی رنگ می‌شود، اخلاق را هم کمرنگ و بی رنگ و متزلزل کرده ایم. ‌

آخرین اما نه کم اهمیت‌ترین خصوصیت تمدن بررسی چگونگی تنظیم روابط میان نوع بشر است. یعنی روابط اجتماعی که بر افراد در نقش همسایه، کارمند، موضوع جنسی، عضوی از خانواده و یا شهروند یک دولت تأثیرگذار است.

یک فرد به شدت شهوانی، اولویت را به روابطی احساسی‌اش با دیگران نسبت می‌دهد. یک فرد خودشیفته وجود خودش را کافی می‌داند و مهمترین و برجسته‌ترین خشنودی‌ها‌ را در روند روانی و درونی خویش جست‌وجو می‌کند و بالاخره اینکه یک فرد کاری ارتباطش را با جهان بیرون قطع‌ نمی‌کند زیرا که به کمک افراد قدرتش را می‌آزماید.

ارضاء نامحدود تمام نیازها وسوسه انگیزترین روش زندگی است. اما در این صورت باید لذت را مقدم بر احتیاط شمرد و مدتی بعد هم تاوان آن را پرداخت.

به طور کل رنج‌ها‌ از سه جهت ما را تهدید می‌کنند. نخست، از سوی بدنمان که در نهایت فنا و نابودی برای آن مقرر شده است و از درد و اضطراب که از علائم هشداردهنده‌ی سیستم بدنمان است راه گریزی نیست. دوم، از سوی جهان بیرونی که نیروهای تخریب گر، غیرقابل نفوذ و چیره شونده را در برابر ما رها کرده است. و در آخر، رنج ناشی از روابطمان با دیگران.

هر نیرویی را که مردان صرف اهداف فرهنگی می‌کنند غالباً از نیرویی است که از جنس مخالف می‌گیرند.

نظر فروید تفکر انتقادی و تحلیلی خرد جمعی بشر که منجر به تمدن‌سازی و حرکت جوامع به سوی پیشرفت و ‌تمدن آفرینی می‌شود، با ابزار دین عقیم خواهد شد و این مایه قدرت و توانایی بشر از کار خواهد افتاد و جای آن را ‌اندیشه‌ها‌ی دینی خواهد گرفت که به زعم او با پیشرفت و تمدن‌سازی تناسبی ندارد. ‌

سرنوشت‌ساز‌ترین سؤال برای بشریت این است که آیا تکامل تمدن قادر است بر اختلالات ناشی از سایق پرخاشگری و خود نابودگری بر زندگی اجتماعی غلبه کند و اگر این گونه است تا چه حدی امکان پذیر است.

مکانیزم حیات جهان بر پایه گرسنگی و عشق است. گرسنگی نماینده آن دسته از سایق‌ها‌یی است که برای بقا و حیات مخلوق منفرد الزامی‌است. در حالیکه عشق به سوی ابژه می‌گراید و عملکرد عمده‌ی آن که طبیعت به هر نحوی از آن مراقبت می‌کند مربوط به بقا و حفظ گونه و نسل است.