بریده‌هایی از کتاب تویی که نشناختمت

یک خلاق داریم که با تغییر در فرایندها و چیدمان‌ها کار خلاقانه‌ای می‌کند، ولی او خلق نو می‌کرد. من روی بعضی ادبیات اصرار دارم. ایشان اصلاً به خلق نو معتقد بود و کارهای که می‌کرد از این دست بود.

در بخش خلقت و طبیعت مثلاً می‌گفت گونه‌ای سوسک وجود دارد که در برابر تشعشات رادیو اکتیو کاملاً مقاوم است. خداوند چه چیزی در بدن این سوسک قرار داده و در خلقتش چه رازی نهفته است؟ برویم آن راز را کشف بکنیم. لباسی اختراع بکنیم که در برابر تششعات رادیو اکتیو مقاوم باشد. یا مثلاً می‌گفت خفاش‌ها در تاریکی مطلق فوج فوج از یک دریچه رفت و آمد می‌کنند بدون آنکه با هم هیچ برخوردی داشته باشند؛ چه راداری در خلقتش نهفته است؟ برویم سیستم راداری این خلقت را کشف بکنیم و در صنایع دفاعی از آن استفاده کنیم.

در موضوع قرآن و حدیث اعتقاد داشت ما مسلمان‌ها بیش از صد سال است برعکس حرکت می‌کنیم. چیزی را اختراع و کشف می‌کنیم بعد در قرآن دنبال ادله‌اش می‌گردیم که انگار می‌خواهیم قرآن را با اختراع و اکتشاف خودمان ثابت کنیم. در صورتی که باید برعکس عمل کنیم؛ اگر مسیر را از قرآن و حدیث شروع بکنیم آن موقع می‌بینیم که به اختراعات و اکتشافات دست پیدا می‌کنیم.

ایشان به این جمع‌بندی رسیده بود که مشکل فیزیک عالم الحادی دانشمندان بی‌دین این است که صرفا به مشاهده اکتفا می‌کنند. این پایه علم تجربی است که هرچه را در تجربه ببیند می‌پذیرد. فخری زاده این نتیجه گیری را کرده بود که علاوه بر تجربه، منابع دیگری را هم باید در توسعه علم بکار بگیریم. یکی از منابع، منبع وحی است.

«باید برویم به طرف سرزمین‌های ناشناخته» این دقیقاً کلام محسن فخری زاده است. این حرف از سخنان مقام معظم رهبری سرچشمه گرفت؛ روزی که ایشان در بازدید از نمایشگاه اقتدار دفاعی موضوع انجام کارهای نو و غیرمسبوق به سابقه را پیش کشیدند و گفتند: «باید مرزهای دانش شکسته شود و ایرانی ثابت کرده که می‌تواند این کار را انجام دهد.» فخری زاده پس از این سخنان بود که سازمان سپند (سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی) را بنیان گذاشت

فخری زاده دوستان را جمع کرد و گفت: «بچه‌ها منطقه منطقه آشفته و درگیر جنگ است، یکسری از نیروها برای فعالیت‌های عملیاتی و نظامی اعزام شدند. آن‌ها کار خودشان را می‌کنند و رسالت و وظیفه نظامی دارند، ولی رسالت ما فرهنگی است و کار فرهنگی خواهیم کرد.»

گفت: «من تا به حال این‌طور آدم ندیدم. آدم معمولی می‌آید از ما وام می‌گیرد تا پنج شش سال ملک را تحویل نمی‌دهد. بانک هم هیچ‌کاری نمی‌تواند بکند. چرا شما راحت آمدید ملک‌تان را تحویل دادید؟ تو که پدرت معاون وزیر بود فقط کافی بود یک نامه بزند.» از اول به ما یاد داده بود که از چنین موقعیت‌هایی استفاده نکنیم.

دکتر فخری زاده با استناد به آیه شریفه إن تَتّقوا اللّهَ یَجعَلْ لَکُم فُرقانا معتقد بود که پرهیزکاری و تقوا سبب می‌شود خداوند درهای بسته را باز کند و بن‌بست‌ها را بشکند. یک بار با هم صحبت می‌کردیم. گفت فلانی من به فیزیک هم به عنوان عاملی برای عرفان خدا نگاه می‌کنم. زمانی که در ذرات بنیادین غور می‌کنم احساس ذلت در برابر شکوه خداوند می‌کنم.

فخری زاده علامه بود. جامع علوم بود. ایشان اعتقاد داشت آنچه در دنیا اتفاق می‌افتد فقط هسته‌ای نیست. می‌گفت اینکه درگیر یک نبرد هسته‌ای بشویم منتفی نیست، ولی احتمالش خیلی پایین است. بارها به ما می‌گفت جنگ آینده حتما زیستی خواهد بود. حتی به ما می‌گفت الان درگیر جنگ زیستی هستیم.

حضرت آقا پس از بازدید مفصل از نمایشگاه، صحبتی با ماها داشتند؛ اینکه چیزهای خیلی خوبی ساخته بودید، دست‌تان درد نکند، ولی من از شما علم اولی می‌خواهم. در تفسیر علم اولی گفتند: «شما سانتریفیوژ ساختید، خیلی هم خوب است، اما بروید کار آن کسی را بکنید که اول سانتریفیوژ را درست کرد، فکری که اولین بار موشک را ساخت؛ این‌ها مهم است، آن کار را بکنید.»

از خاطرات کردستان برای‌مان می‌گفت. یک بار تعریف می‌کرد دو نفر از بچه‌های اهل سنت بودند که هر دو زیر شانزده سال و با هم برادر بودند. شب عملیات تصمیم گرفتم یکی از آن‌ها را ببرم، گفتم دو پسر از یک خانواده نمی‌توانند بیایند. می‌گفت هر کاری کردم زیربار نمی‌رفتند، هر دو گریه که من باید بیایم! بالاخره تصمیم گرفتم قرعه‌کشی کنم. قرعه به نام برادر بزرگ درآمد. برادر کوچکتر او را برده بود پشت چادر گریه می‌کرد، از جیبش پول درآورده بود که ترا به قرآن قرعه‌ات را به من بفروش! می‌گفت اهل سنت و پیشمرگان مسلمان کرد توی غرب با چنین روحیه‌ای می‌جنگیدند. آن روز به این باور رسیده بود که در غرب بیشتر نیاز به کار فرهنگی داریم. به همین دلیل در آنجا کارهای فرهنگی و تبلیغی را دنبال کرده بود. می‌گفت تلاش‌مان این بود که مردم به طرف گروهک‌ها نروند، چون اگر مردم قاطی آن‌ها می‌شدند،

فخری زاده با زندگی‌اش به جوان‌ها یاد می‌دهد موفقیت در دانشگاه‌های اروپا و آمریکا نیست، در وجود فرد است. فخری زاده نشان داد که با اراده پابرجا می‌شود در کشور خودت، از جایی‌که تلقین کرده‌اند دانش در آن نیست و عقب مانده است! به جایی رسید که بزرگان دانش دنیا در برابرت دچار عجز شوند. فخری زاده گمنام زندگی کرد و گمنام از دنیا رفت. اما اسم او در تاریخ تمدن اسلام و ایران گمنام نخواهد ماند. بی‌گمان نام او و یارانش در کنار مشاهیری نظیر ابوعلی سینا، زکریای رازی، ملاصدرا، غیاث‌الدین جمشید کاشانی و... مایه مباهات آیندگان نسل ایرانی خواهد بود.

فخری زاده با زندگی‌اش به جوان‌ها یاد می‌دهد موفقیت در دانشگاه‌های اروپا و آمریکا نیست، در وجود فرد است.

یاد سخن مقام معظم رهبری افتادم که درباره شهید قاسم سلیمانی گفتند: «شهید سلیمانی برای آمریکا خطرناکتر از سردار سلیمانی است.»

شاید ایشان پنج شش سال دیگر زنده می‌ماند به جرئت می‌گویم جریان علم در دنیا متحول می‌شد، خیلی از مفاهیمی را که امروز به عنوان اصل قبول داریم عوض می‌کرد. می‌گفت علم چیزی نیست که امروز در اختیار ماست، بلکه یک علم واحد وجود دارد که همه علوم منشأ گرفته از آن علم است

«بیایید طرح و برنامه‌هایی بدهید چه‌طور بایستی نظام آموزشی کشور را منقلب کنیم که بگوییم ده سال بیست سال دیگر فارغ‌التحصیل‌های ما می‌توانند حرف‌هایی بزنند که دنیا بگوید باید بروم فارسی یاد بگیرم ببینم آقای دکتر فلانی چی گفته است!»

شش ماه قبل از همه‌گیری کرونا، در نشریه آوا که شهریور ۱۳۹۸ منتشر شد پیش‌بینی کرده بودیم یک اتفاق بیولوژیک در دنیا خواهد افتاد. بر این مبنا که پرادایم دنیا در حال تغییر است، از دنیای صنعتی داریم به دنیای دیجیتال مهاجرت می‌کنیم.

چند بار پیش آمد توی اتاقش بودم، فلان معاون یا کارمندش اگر از اصطلاحات انگلیسی که الان مصطلح شده، استفاده می‌کردند، درجا تذکر می‌داد. خودش هم معادلش را می‌گفت. این غیر از اصطلاحات انگلیسی در گزارش علمی بود. با اینکه روزانه چندین مقاله انگلیسی می‌خواند، حتی روی مقالات انگلیسی حاشیه‌نویسی انگلیسی می‌کرد، ولی آنجایی که قرار بود فارسی صحبت بکند برایش مهم بود که کلمات فارسی درست ادا بشود.

ما می‌خواهیم کاری بکنیم که دیگران برای اینکه از منابع ما استفاده کنند زبان فارسی یاد بگیرند. بحث سختی نیست.

تقریباً ما با موسیقی سنتی بزرگ شدیم. در موسیقی سنتی همه چیز گوش می‌داد؛ از حسام‌الدین سراج گرفته تا شهرام ناظری و شجریان و صدیق تعریف و قربانی و افتخاری. کارشناسانه گوش می‌داد. بیشترین موسیقی که گوش می‌داد و لذت می‌برد شجریان بود. آلبومی از شجریان نبود که بابا نداشته باشد.