بریده‌هایی از کتاب موهبت کامل‌ نبودن

مصاحبه با افراد مختلفی که اصیل بودن را محور زندگی خود قرار داده بودند، نشان داد که آن‌ها در زمینه کمال‌گرایی مشترکات زیادی با هم داشتند. اول اینکه آن‌ها با صداقت و بدون ترس یا خجالت درباره کامل نبودن و کاستی‌های خود حرف می‌زدند

استفاده از شرم برای تربیت کودکان، به آن‌ها می‌آموزد که اساسا شایسته عشق و محبت نیستند.

وقتی ما خانم یا آقای شایسته بودن را به آزادی ابراز وجود و هیجانات درونی و بچگانه خود ترجیح می‌دهیم، به خود خیانت می‌کنیم. وقتی پیوسته به خود خیانت کنیم این احتمال هم می‌رود که به عزیزان‌مان هم خیانت کنیم. وقتی به خود اجازه نمی‌دهیم آزاد باشیم، وجود آن را در دیگران هم نمی‌توانیم تحمل کنیم. به همین دلیل است که آن‌ها را تحقیر می‌کنیم، مورد تمسخر قرار می‌دهیم، به آن‌ها می‌خندیم و گاه شرمنده‌شان می‌سازیم

وقتی به موضوع خنده، حرکات موزون و آواز می‌رسیم، هر یک از ما سعی می‌کند به نحوی غیر اصیل احساس ارزشمندی کند. مثلاً سعی می‌کنیم آقا / خانم یا خویشتن‌دار به نظر برسیم. آقا یا خانم بودن به خودی خود اشکالی ندارد، چیزی که اشکال دارد این است که در این‌جور مواقع هدف واقعی ما این است که ضعف و آسیب‌پذیری خود را کوچک جلوه دهیم تا از احتمال مسخره شدن توسط دیگران بکاهیم.

آرامش ایجاد دیدگاهی عمیق و همه‌جانبه و هشیاری در مواجهه با واکنش‌های هیجانی است. وقتی به اشخاص آرام فکر می‌کنم، آن‌ها را آدم‌هایی می‌یابم که در برخورد با موقعیت‌های پیچیده تمام جوانب را درنظر می‌گیرند و به احساساتی که در درونشان برانگیخته می‌شود، آگاهند و درعین‌حال از واکنش افراطی و نسنجیده به هیجان‌های شدید مانند ترس یا خشم خودداری می‌کنند.

من از شادی‌های روزانه کوتاهی که در لحظه‌های معمولی رخ می‌دهند انگیزه می‌گیرم، مثل زمانی که فرزندانم را از مدرسه به خانه می‌آورم یا برای غذا خوردن دور هم جمع می‌شویم. تصدیق اینکه زندگی یعنی درک همین لحظه‌ها، نگرش من را درباره کار، خانواده و موفقیت تغییر داده است.

برای اکثر ما پیش آمده است که درست در لحظه لمس شادی، احساس آسیب‌پذیری بر ما غلبه کند و ما را به سمت ترس سوق دهد. اگر با احساس آسیب‌پذیری و ضعف خود روبه‌رو نشویم و آن را به قدرشناسی و سپاسگزاری تبدیل نکنیم، دوست داشتن‌های ما با ترس از فقدان توأم خواهد بود.

احساس شرم ما را متقاعد می‌کند که پذیرش داستان زندگی‌مان باعث می‌شود در نظر دیگران کوچک و بی‌اهمیت تلقی شویم و به‌این‌ترتیب احساس ارزشمندی را کنار می‌زند. می‌ترسیم اگر دیگران با هویت ما آشنا شوند، یعنی اینکه بدانند از کجا آمده‌ایم، چه عقایدی داریم، با چه مشکلاتی دست به گریبانیم و یا حتی چه نقاط قوتی داریم، ما را دوست نداشته باشند. شاید باور نکنید اما گاه پذیرش نقاط قوتمان هم مانند پذیرش نقاط ضعفمان دشوار است.

شرم اساسا ترس از دوست‌داشتنی نبودن است، که نقطه مقابل پذیرش داستان خود و احساس ارزشمندی است. درواقع تعریفی که من از پژوهشم به دست آورده‌ام از این قرار است: شرم احساس یا تجربه‌ای بسیار دردناک است که به ما می‌گوید نقص داریم و ازاین‌رو درخور آن نیستیم که ما را دوست داشته باشند یا احساس تعلق را تجربه کنیم.

: «در دنیایی که شب و روز تلاش می‌شود تا از ما، کسی غیر از خودمان بسازند، خود بودن و خود ماندن سخت‌ترین نبردی است که انسان می‌تواند داشته باشد.» «واقعی ماندن» یکی از شجاعانه‌ترین مبارزه‌هایی است که در تمام عمر می‌توانیم داشته باشیم.

شجاعت یعنی صادقانه و بی‌پرده صحبت کردن درباره آنچه هستیم، آنچه احساس می‌کنیم و آنچه تجربه می‌کنیم. چه خوب و چه بد، قهرمان بودن یعنی زندگی خود را در معرض خطر قرار دادن، حال آنکه شجاعت معمولی یعنی ضعف و آسیب‌پذیری خود را رو کردن و این در دنیای امروزی کاری بس خارق‌العاده است.

شجاعت معمولی یعنی ضعف و آسیب‌پذیری خود را رو کردن و این در دنیای امروزی کاری بس خارق‌العاده است.

هرگز نمی‌توانیم در انکار و فرار از احساسات آزاردهنده‌مان آزادانه عمل کنیم و دست به انتخاب بزنیم.

زندگی باتمام‌وجود، یعنی مشارکت و درگیری با زندگی از موضع ارزشمندی. یعنی پرورش شهامت، شفقت و پیوند، طوری که وقتی صبح از خواب بیدار می‌شویم با خود بگوییم: مهم نیست چه کاری انجام می‌شود و چه مقدار کارِ انجام نشده بر زمین می‌ماند، من کافی هستم؛

در زمانه ما انتخاب اصالت و احساس ارزشمندی، شنا کردن برخلاف جریان آب است. با چنین انتخابی اطرافیان و همچنین خودتان را گیج، دلخور و وحشت‌زده می‌کنید. یک لحظه دست به دعا برمی‌دارید که ای کاش این تغییر و تحول متوقف شود و لحظه‌ای دیگر از خدا می‌خواهید که هرگز پایان نگیرد. تعجب خواهید کرد که چطور می‌شود در عین جرئت و شجاعت این‌قدر بترسید.

با خودم می‌گفتم: «اگر نتوانم تمام این توپ‌ها را در هوا نگه دارم چه؟ چرا دیگران بیشتر تلاش نمی‌کنند و خود را با انتظارات من مطابقت نمی‌دهند؟ اگر شکست بخورم یا خود را کنار بکشم، دیگران درباره من چه فکری خواهند کرد؟ کی می‌توانم از اثبات خودم برای این و آن دست بردارم؟» برای من خطر گم کردن خود، خیلی وحشتناک‌تر از آشکار شدن خودِ واقعی‌ام برای دیگران بود.

هرقدر که از تغییر بیمناک باشیم، پرسشی که خواه‌ناخواه باید به آن پاسخ دهیم این است: خطر بزرگ‌تر کدام است؟ نادیده گرفتن فکر دیگران یا نادیده گرفتن احساس، عقاید و هویت و کیستی خود؟ زندگی باتمام‌وجود، یعنی مشارکت و درگیری با زندگی از موضع ارزشمندی. یعنی پرورش شهامت، شفقت و پیوند، طوری که وقتی صبح از خواب بیدار می‌شویم با خود بگوییم: مهم نیست چه کاری انجام می‌شود و چه مقدار کارِ انجام نشده بر زمین می‌ماند، من کافی هستم؛ و طوری که هنگام خواب با خود بگوییم: بله، من کامل نیستم، آسیب‌پذیرم و گاه می‌ترسم اما این حقیقت هم هست که من شجاع هستم و ارزش دارم که مرا دوست داشته باشند و احساس تعلق کنم.

هریت لرنر، روان‌شناس، می‌گوید: «اضطراب فوق‌العاده مسری است، اما آرامش نیز همین‌گونه است.» بااین‌وصف سؤال این است که آیا ما می‌خواهیم دیگران را مضطرب‌تر کنیم یا اینکه پریشانی خود و اطرافیان‌مان را با آرامش، التیام بخشیم؟ اگر التیام‌بخشی با آرامش را انتخاب کنیم، ناگزیر باید خود را متعهد سازیم که آن را تمرین کنیم. در این راستا انجام برخی از راهکارهای کوچک می‌تواند مؤثر باشد. قبل از هرگونه پاسخی می‌توانیم تا ده بشماریم یا به طرف مقابل بگوییم: «در این مورد مطمئن نیستم. باید کمی بیشتر فکر کنم.» تشخیص هیجان‌های شدیدی که شما را به واکنش‌های افراطی وامی‌دارند و تمرین پاسخ‌های غیرافراطی نیز مهم و مؤثر است.

سعی کردیم به این پرسش پاسخ دهیم که اساسا چه مواقعی در خانواده احساس رضایت می‌کنیم، به عبارت دیگر چه چیزهایی باعث این رضایت می‌شود؟ پاسخ ما این بود: خواب، ورزش، غذای سالم، پخت‌وپز، سفرهای کوتاه در تعطیلات آخر هفته، رفتن به کلیسا، کنار بچه‌ها بودن، مدیریت کردن پول، کار با معنایی که شیره وجودمان را نکشد، اوقات فراغت و حضور در جمع فامیل و دوستان صمیمی. این فهرست چیزهایی بود که شادی و معنا را به زندگی ما هدیه می‌کرد (و می‌کند) . بعد نگاهی به فهرست آرزوهایمان که دو سال پیش تهیه کرده بودیم، انداختیم. هر فقره از این فهرست، انجام کاری بزرگ یا کسب چیزی مهم بود: خانه‌ای با اتاق خواب‌های بیشتر، مسافرت، منابع درآمد شخصی، اقدامات حرفه‌ای و غیره.

شادی نیز مانند هیجان‌های تیره خار دارد. عشق شدید به یک شخص، اعتقاد راسخ به یک چیز، درگیری کامل در زندگی‌ای که ضمانتی به همراه ندارد، همه و همه گزینه‌هایی هستند که می‌توانند با رنج و آسیب‌پذیری همراه باشند. وقتی توان خود برای تحمل ناراحتی را از دست می‌دهیم، شادی را گم می‌کنیم.