بریده‌هایی از کتاب اصفهان نصف جهان

حقیقتآ چقدر خجلت‌آور است که شاگردان مدرسه، اسم معمار (لووریا اپرای پاریس) را می‌دانند؛ ولی اسم معمار تاج‌محل، قصر یلدیز و مسجد اصفهان را که ایرانی بوده‌اند، نمی‌دانند و به آن‌ها درس نمی‌دهند. گویا به‌مناسبت این باشد که مرغ همسایه غاز است!

کوه آتشگاه، روز آبادیش شکوه مخصوصی داشته است. این پرستشگاه مانند مسجد و کلیسا دورش دیوار نداشته و چیزی را از کسی نمی‌پوشانیده. مانند آتش، ساده و پاکیزه بوده، همان آتش جاودان، نمایندهٔ پاکیزگی و زیبایی که به‌سوی آسمان زبانه می‌کشیده و در شب‌های تار از دور، دل‌های افسرده را قوت می‌داد و از نزدیک با پیچ و خم دلربا با روان انسان گفت‌وگو می‌کرده.

این فکر برایم آمد که شاید هجوم عرب به ایران به‌طمع همین سوسمارها بوده است!

اصفهانی‌ها هیچ استعدادی برای یادگرفتن ترکی نشان نمی‌دهند. حکایتی است معروف که یک‌نفر اصفهانی چندین‌سال در تبریز بوده وقتی که برمی‌گردد به‌طور امتحان از او می‌پرسند که شتر را به‌زبان ترکی چه می‌گویند؟ جواب می‌دهد: «دووه» دوباره می‌پرسند که بچه‌شتر را چه می‌گویند؟ فکری می‌کند، بعد می‌گوید: هیچ نمی‌گویند، هیچ نمی‌گویند وقتی که بزرگ شد، می‌گویند «دووه». این حکایت زرنگی و حاضرجوابی و روحیهٔ اصفهانی را خوب می‌رساند.