بریده‌هایی از کتاب العبد: شرح احوالات و زندگانی جامع فقه و عرفان حضرت آیت الله‌العظمی محمد‌تقی بهجت فومنی ( ره )

«از حضرت رسول (ص) دربارۀ آخرالزمان و فتنه‌های آن نقل شده که فرموده‌اند: تشخیص تکلیف، در آن زمان مشکل است پس چه باید کرد؟ اگر به دست آوردن تکلیف مشکل باشد، احتیاط کردن که مشکل نیست! باید توقف کرد و احتیاط. برای ما اتمام حجت شده است[ به اینکه آنچه می‌دانیم و یقین داریم عمل کنیم و آنچه نمی‌دانیم و برایمان معلوم نیست احتیاط نماییم ]»

آیت‌الله بهجت می‌فرمایند: «باید دعا را با شرایط آن دعا کرد و توبه از گناهان از جمله شرایط دعاست، چنان‌که فرموده‌اند: “دعاء التائب مستجاب” یعنی دعای شخصی که توبه کند، مستجاب می‌گردد. نه اینکه برای تعجیل فرج دعا کنیم و کارهایمان برای تبعید[ دور کردن ]و تأجیل[ تأخیر انداختن ]فرج آن حضرت باشد!»

«ألا وَ مَن تَوَرَّطَ فی‌الأمُورِ غَیرَ ناظِرٍ فی‌العَوَاقِبِ فَقَد تَعَرّضَ لِمُفضِحاتِ النّوائِب» «آگاه باشید کسی که بدون دوراندیشی اقدام به کاری کند، خود را در معرض مصیبت‌های بسیار سنگین قرار داده است.»

«به افرادی که والدینشان را از دست می‌دادند، می‌فرمودند: آن‌ها را فراموش نکنید و فراوان یادشان کنید که کارهای کوچک شما در آنجا برایشان خیلی بزرگ است. مثلاً می‌فرمودند: قرآن را بین بازمانده‌ها تقسیم کنید و ماهی یک جزء برایشان ختم کنید. خودش نیز برای پدر و مادرش بسیار نماز می‌خواند و دعا می‌کرد و اطعام می‌داد و می‌فرمود: اگر زنده هم هستند برایشان این کارها را بکنید، که هرچه برای آن‌ها بکنید به خودتان برمی‌گردد.»

«ایشان شب یکی دو ساعت قبل از سحر بیدار و مشغول مناجات می‌شد اشعاری داشت که به فارسی یا عربی می‌خواند و این اشعار همه حس توحیدی و پرستش داشتند. ای خدا، نامم تو مجنون کرده‌ای بهر یک لیلی دلم خون کرده‌ای بعد وضو می‌گرفت و استغفارهای زیادی داشت. سپس نمازشب و عباداتش و نافله و نماز صبح و تعقیباتش را داشت. بعد نماز صبح را در مسجد تکرار می‌کرد با تعقیبات و زیارت مخصوص. سپس می‌رفت حرم، در راه رفتن و برگشتن از حرم تمام وقت مشغول بود. پنج شش ساعت عبادت شبانه‌اش طول می‌کشید. از پنج ساعت کمتر نمی‌شد.»

«در قیامت که نامۀ عمل را به دست انسان می‌دهند، در نامۀ بعضی‌ها نوشته شده که فلان فرد را تو کشته‌ای. می‌گوید: خدایا، من کی او را کشتم؟ من کجا قاتل کسی بودم؟ من اصلاً خبر ندارم که قاتلش چه ‌کسی است. در جواب می‌گویند: در فلان مجلس فلان کلمه را گفتی، این کلمه نقل شد به مجلس دیگری و از آنجا دوباره به مجلس دیگر که قاتل در آن مجلس بود، رسید. او این را شنید و رفت او را کشت و تو سبب این قتل شدی. این جور سببیت است که انسان باید احتیاط کند و حواسش را جمع کند. آیا کسی می‌تواند متوجه باشد که این کلمه‌اش به ده واسطه خرابکاری نکند؟ قهراً باید هر کاری که بالفعل برای خودش جایز می‌داند با طلب توفیق از خدا و طلب نجات از خدا آن را انجام دهد تا عواقبش چیزی نشود که برایش مسئولیت بیاورد.»

آیت‌الله بهجت اموالی را که به دستش می‌رسد نه تنها برای کمک به دیگران، صدقات، امور خیریه و طلاب استفاده و خرج می‌کند بلکه مقداری از آن را صرف اقامۀ عزای اهل‌بیت (ع) و یا برگزاری مجالس جشن و سرور آن‌ها می‌کند. معتقد است که خرج در این مجالس سهم جداگانه خود را دارد و نه تنها اسراف نیست بلکه این مجالس انسان‌ساز است و چه بسا در پای همین مجالس انسان‌های خیّری تربیت شوند که خود منشأ خیرات شوند و یا جلو بسیاری از شرور و بدی‌ها در همین مجالس گرفته ‌شود. «ایشان به این کار اهتمام ویژه‌ای داشت. گاهی پول‌هایی برای فقرا و یا خمس و زکات، صدقه و نذر و غیره به ‌ایشان می‌دادند. گاهی هم پول می‌دادند و می‌گفتند که این را هر طور صلاح می‌دانید مصرف کنید. ایشان آن پول‌ها را نگاه می‌داشت و برای این‌جور مجالس خرج می‌کرد. می‌فرمود: نمی‌خواهم بگویم کمک نکنید، صدقه ندهید. این یک بحث دیگری است. این کارها را بکنید ولی یک‌بار هم برای ولایت پول خرج کنید. اگر طرف پول دارد و می‌خواهد خرج کند، سفرۀ امام‌حسین (ع) بیندازد و بگوید: می‌خواهم برای امام‌حسین (ع) اغنیا و فقرا بخورند.»

«ایشان مقید بود که هر روزی را که روز عزاست یک مقداری عزاداری کند اما این دلیل نبود که به کارهای دیگر و درس و مطالعه نرسد و خیلی هم نظرش این نبود که حوزه‌ها تعطیل بشود. منافاتی ندارد انسان هم برای آن روز عظمتی قائل بشود و در آن روز تکریم آن‌ها را بکند و هم درس خودش را داشته باشد، لذا حاضر نمی‌شد که تعطیلات حوزه را اضافه کند چون آن را خسارت حساب می‌کرد. اما در روز شهادت ائمه (ع) ، زیارت آن امام را در روز مخصوصش می‌خواند ولو از دور و این یکی از آدابشان بود.»

وقتی هم می‌خواستم همراه ایشان به سفر حج بروم ایشان مخفیانه اول از خانمم اجازۀ رفتن من را گرفته بودند. همسرم مات و مبهوت مانده بود چون معمولاً اجازۀ زن را از شوهر می‌گیرند و همسرم عکس قضیه را اولین‌بار بود که می‌شنید. گفته بود: آقا برای چه؟ ما از خدا می‌خواهیم ایشان خدمت شما باشند. آقا فرموده بودند: آخر ایشان نباشد این بچه‌ها اداره‌شان برای شما زحمت نیست؟ تا این حد برای همه ارزش و شخصیت قائل بودند.»

«اینکه در روایات آمده است هرکس در چهل روز عالمی را زیارت نکند، قلبش می‌میرد و همچنین “زیارَةُ العُلَمَاءِ أحَّبُّ اِلَیَ اللهِ تَعَالی مِن سَبعیِنَ طَوَافاً حَولَ البَیت” زیارت علما در نزد خدا محبوب‌تر از هفتاد طواف نمودن در گرد خانۀ خدا می‌باشد، مصداق بارز علما آیت‌الله بهجت هستند.»