بریده‌هایی از کتاب دل باید پاک باشد! (نقد پدیده اباحه گری)

خطر فریفته‌شدن به رحمت الهی، از خطر فریب خوردن از دنیا شدیدتر است.

در متون دینی "دین‌شناس" کسی است که مردم را در میان خوف و رجاه نگاه دارد، نه آن‌که آنان را از مکر الهی ایمنی بخشد و یا آنان را از رحمت خداوند مأیوس کند. چنان‌که حضرت‌امیر (ع) فرمود: الْفَقِیهُ‌ کلُّ‌ الْفَقِیهِ‌ مَنْ لَمْ‌یقَنِّطِ النَّاسَ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ وَ لَمْ‌یؤْیسْهُمْ مِنْ رَوْحِ‌اللَّهِ وَ لَمْ‌یؤْمِنْهُمْ مِنْ مَکرِ اللَّه؛ فقیه کامل کسی است که مردم را از رحمت و بخشش خداوند مأیوس و نا‌امید نکند و آنان را از مکر الهی ایمنی ندهد.

در روایت دیگر از حضرت‌امیر (ع)، فقر زمینه‌ساز ناکارآمدی عقل نیز معرفی شده است، آن‌جا که امام فرمود: «الفقر یخرس الفطن عن حجّته»؛ فقر زبان زیرک را از ارائه دلیل و برهان ناتوان می‌سازد.

از پیامبراکرم (ص) نقل شده که فرمود: إِنَّ اللَّهَ لَاینْظُرُ إِلَی‌ صُوَرِکمْ‌ وَ أَعْمَالِکمْ وَ إِنَّمَا ینْظُرُ إِلَی قُلُوبِکمْ؛ خداوند به صورت‌ها و اعمال شما درنمی‌نگرد، بلکه دل‌های شما را می‌بیند. این روایت نشان می‌دهد که انسان‌ها در کنار صورت ظاهر و رفتار، دارای باطن‌اند و آن‌چه به آنان ارزش می‌دهد، چگونگی باطن و دل‌های آنان است.

قرآن بارها و به صورت پیوسته با آوردن عبارت «الذین آمنوا و عملوا الصالحات» بر اصل جداناپذیری میان ایمان و عمل صالح پای فشرده است. این امر آن‌چنان مورد تأکید و توجه قرآن است که در هر جا که سخن از سعادت و نجات است، از ایمان بدون ذکرِ عمل صالح نام برده نشده است.

اباحه‌گری در جهان غرب، دو پیشینۀ "دینی" و "اجتماعی" اساسی دارد. پیشینۀ دینی آن به "پولس" برمی‌گردد که به عنوان مبلّغ آیین مسیحیت، بر کفایت ایمان پای فشرد و اعلام کرد که به شریعت نیاز نیست و پیشینۀ اجتماعی اباحه‌گری در جهان غرب به پس از دوران نوزایی و رنسانس و ظهور عصر مدرنیته برمی‌گردد که در سایۀ آن، مبارزه با دین و کنارگذاشتن ارزش‌های دینی به اوج خود رسید.

اباحه‌گری می‌تواند با دین‌داری یا الحاد همراه باشد؛ به این معنا که گاه اباحه‌گری ناشی از الحاد و بی‌اعتقادی است، نظیر اباحه‌گری از نوع غربی آن‌که تحت تأثیر مکاتبی همچون اومانیسم رخ نموده است. گاه نیز اباحه‌گری با دین‌داری و اعتقاد به متافیزیک همراه است؛ به این معنا که شخص به رغم اعتقاد قلبی به دین، در مقام عمل به شعائر دینی از خود پای‌بندی نشان نمی‌دهد و همه یا برخی از تکالیف شرعی را کنار می‌گذارد.

متأسفانه کم نیستند کسانی که در اعتقاد و ایمانشان ‌هرچند اگر ضعیف باشد،‌ نمی‌توان تردید کرد، اما پای‌بندی به شعائر دینی همچون نماز یا حجاب در رفتارشان مشهود نیست. چنین افرادی از خطر چنین رفتاری آگاهی لازم ندارند. خطر اباحه گری آن‌گاه جدی تلقی می‌گردد که باور داشته باشیم دست‌های آشکار و پنهانی از تمام امکانات خویش برای ترویج و گسترش آن بهره می‌گیرند. آیا وضعیت کنونی که در گوشه و کنار جامعۀ ما به چشم می‌خورد و بی‌اعتنایی به بخشی از شعائر دینی که در طیفی از مردم مشهود است، افزون بر عوامل واقعی، از دسیسه‌هایی شیطانی ناشی نشده است؟!

یکی از آسیب‌های دین‌داری که دو حوزۀ اخلاق و احکام را مورد هدف قرار داده و به آن‌ها آسیب جدی می‌رساند، آسیب «اباحه‌گری» است، که در زبان عامیانه از آن با این جمله تعبیر می‌شود: «دل باید پاک باشد». مقصود کسانی که این جمله را می‌گویند آن است که ما در دل خود به خداوند و همه باورهای دینی اعتقاد داریم و دل ما از انواع و اقسام آلودگی‌ها پاک و پیراسته است و همین امر برای نجات و سعادت ما کافی است و دیگر نیاز نیست که از ما خواسته شود در مرحله عمل و رفتار به ارزش‌ها و شعائر دینی و اخلاقی پای بند باشیم.

«دین» نظام‌نامۀ زندگی است که آموزه‌ها و برنامه‌های آن در سه حوزۀ عقاید، اخلاق و احکام انعکاس یافته است. انتظار دین از دین‌داران آن است که نگرش‌ها و باورهای خود را با آن‌چه در کتاب و سنت انعکاس یافته، بر اساس تفسیر و تأویل مفسران واقعی دین یعنی پیامبر و اهل‌بیت (ع) پذیرا باشند و همان‌گونه که به آموزه‌های اعتقادی و اخلاقی دین که منطبق با فطرت و سرشت درونی آنان است، پای‌بندند، برای آموزه‌های فقهی و شعائر دینی نیز اهتمام بایسته از خود نشان دهند. به عبارت روشن‌تر، چنان نباشد که بگویند ما در دل به خداوند و قیامت اعتقاد داریم و جان ما از محبت و عشق به اسلام و اهل‌بیت (ع) لبریز و از هر گونه آلودگی و پلشتی پیراسته است، اما در رفتار آثار و نتایج چنین باور و محبتی آشکار نگردد، بلکه به عکس؛ ولنگاری، اباحه‌گری در منش آنان و بی‌مبالاتی در انجام واجبات و ترک محرمات دینی مشاهده شود.