بریده‌هایی از کتاب آتوسا

آیا تاکنون در انگبین شنا کرده‌اید؟ او به‌سان مردابی است که از انگبین پر شده باشد. همان دم که پا روی‌اش می‌گذاری، چنان دلبسته و پابندش می‌شوی که باور کردنش سخت است. زمانی‌که در آن فرو می‌روی، درمی‌یابی شنا کردن و بازگشت در کار نیست. نمی‌توان بر خیزاب‌های خروشان سوار شد و از بندش رهایی یافت. شیرینی او برای زنان دیگر کشش دارد و همین دریافت‌ها مرا به ژرفای تباهی می‌کشاند.

در زبان پارسی، واژه‌ی امید یکی از نام‌های خداست. امید اَبَده و اَبی اَنجام است.

ایرانبانو! آگاه باشید بر کدام جایگاه نشسته‌اید. امروز اَهوی مردم به شما سپرده شده. زینهار، به گونه‌ای رفتار نمایید که رَتویشان را بر باد دهید! از یاد مبرید که پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک با یکدیگر پیوند دارند. مبادا با اندیشه‌های اهریمن و کردار دژخیمان در پس واژه‌های نیک و فریبکارانه پنهان شوید. زیرا اگرچه مردم کوچه و بازار از ترس نیزه و شمشیر دژخیمان به خانه‌هایشان می‌گریزند، داور بهشت و دوزخ آن اَمارنای اَفریفته است.

چند روزی بود از خودم می‌پرسیدم، آیا کسی پیدا می‌شود که سرگشته‌ای تنها را دوست بدارد؟ دیشب دانستم، بانویی هست که با بوسه‌اش بر چشمان بسته جانی تازه بدمد.

ـ از خودم می‌ترسم. مبادا که در پیکار با اهریمن درون شکست بخورم و دست بر سینه، بنده‌ی زیاده‌خواهی‌هایش گردم! ـ هم این‌که می‌ترسید، نیمی از راه را پیموده‌اید. وانگهی شما تنها نیستید.

به یاد سخن پایانی پدر افتاد که گفت: شادی مردمانم را به تو می‌سپارم تا نگاهبانی کنی، پس با خود گفت: ـ پدر! شادی مردمانت را به کسی سپردی که نمی‌داند، بدون شما چگونه باید زیست و آن‌گاه چگونه باید شاد بود.

او هرگز به ما پشت نکرد تا بیاموزم در بی‌پناهی چه باید کرد.

بیشتر مردم دوست دارند رفتارهای شناخته شده‌ی گروهشان را داشته باشند. چرا که این رفتارها بارها آزموده شده و شکست و سرخوردگی در آن کم است. این سخن پیام‌آور ما زرتشت است: «از کسانی باشیم که جهان را تازه می‌کنند».

داد و آیین شهریور امشاسپند، نیرومندی و خویش‌کاری است. از فرارونی و درستکاری خواسته اندوزید، بر خواسته‌ی کسان دست میازید و رشک مبرید. داد و آیین سپندارمذ امشاسپند، فروتنی و مهربانی است. در گیتی آزاده و فروتن بوده و با یکدیگر دوست‌دار و مهربان باشید. خودپسند مباشید، خوش‌بین باشید و دیگران را باور کنید. داد و آیین خورداد امشاسپند، سرسبزی و آبادانی است. دل خود را شاد و تن خود را پاک دارید. اندوهگین مباشید و گیتی را به چشم نیک ببینید. آبادی سازید. شادی افزایید. آب را که مایه سرسبزی و آبادانی است، پیوسته پاک دارید و بیهوده از آن استفاده نکنید.

ـ نمی‌خواهم بگویم چگونه زندگی کنید. تنها خواسته‌ی من آن است که پا در راهی بگذارید که با خردتان سازگار باشد. این روش پسندیده‌ای نیست که بگوییم ما در این راه جلو می‌رویم تا ببینیم به کجا می‌رسد. راه‌های نادانی به بیابان پشیمانی می‌رسند و بس.

شاید این راز نهان تو را به کار آید: من از راه مهر ورزیدن به مردم، به مهر بی‌کرانه پیوستم.

ـ بهترین دست‌آوردهای زندگی شما چه چیزهایی هستند؟ ـ شادی مردمان و نام نیکی که از ما در یادها می‌ماند.

دگر باره نوروز فرا رسید و یادآوری نمود، تا زندگی هست روز نو نیز خواهد آمد. می‌توان جامه‌ی کهنه را از تن و اندیشه‌ی ناپاک را از سر به در کرد و با نگاهی نو در هستی نگریست. مگر نه سرما با سختی و تاریکی‌ها به پایان می‌رسد و گرمای روشنایی‌بخش آفتاب به پیکر خفتگان جان می‌بخشد؟ مگر نه دانه‌های گم‌گشته در خاک، با امید به آینده می‌رویند و بر گستره‌ی خویش آبادانی پدیدار می‌نمایند؟

چرا تا کنون به این راز بزرگ پی نبرده بود که جهان آینه‌ای از آرزوها و رفتارهای مردم در برابرشان می‌نهد؟ جادوی آفرینش در این بود که اگر با همه‌ی توان چیزی را می‌خواست، جهان هستی با این خواسته همراه می‌شد.

خاری که بر دست می‌نشیند بیرون می‌آید و دردش را فراموش می‌کنیم. داد از آن زخمی که بر دل می‌نشیند و سرایش را رها نمی‌کند

به رنجش مفرمای وسردش مگوی نگر تا چه آوردی او را به روی! تو با او جهان را به شادی گذار نگه کن بر این گردش روزگار

روزی هم که مردیم همه چیز به پایان می‌رسد. گویی از روز نخست به جهان نیامده‌ایم. کورش فرزند کمبوجیه است و کمبوجیه فرزند کورش. با همین روش تا زمان هخامنش می‌توانی یک به یک نام ببری. ولی به من بگو نام مادر هخامنش چیست؟ کسی نمی‌داند یا آن‌که دخترش چه کسی بوده؟ باز همه خاموش می‌مانند.

شما ایزد میترا را همواره ستایش کرده‌اید با این همه شاید ندانید که او نماد مهرورزی است. او در باور ما هزاران چشم دارد. یکی برای تن و روان خود، دیگری برای همسر و فرزند، سه دیگر برای همسایه و چشم‌های دیگر برای کسانی که هرگز در اندیشه‌ی ما نمی‌گنجند و آنان را نمی‌شناسیم. او نماد اندیشه‌ای است که از پوسته‌ی خودپرستی‌ها بیرون می‌رود و می‌تواند مردم را فراتر از گروهبندی‌های خودی و بیگانه دوست بدارد. یک چشم به خود و نهصد و نود و نه تا برای مهرورزی به دیگران دارد. دخترم جهان بدون مهر و شادی مردم ارزشی ندارد و خاک به خودی خود، تو را به کار نمی‌آید. بیاندیش کشوری را بدون مردمانش به تو بسپارند، به زودی آن را رها می‌کنی و به نزدیک‌ترین آبادی پناه می‌بری. شاید این راز نهان تو را به کار آید: من از راه مهر ورزیدن به مردم، به مهر بی‌کرانه پیوستم.

خوشبختی شاید همان دمی باشد که با دلی سرشار از زندگی و چهره‌ای ناشناس در میان کوچه‌ای پر رفت و آمد، گام برمی‌داری و به ندای مهرآمیز، گوش می‌سپاری. شاید فراسوی این آب و باد و خاک، آتشی باشد که دل و دریافت را آگاهانه به زبانه‌هایش می‌سپاری. هر چند که می‌دانی در دیار دلشدگان راهی برای بازگشت نیست و هر دل‌سوخته‌ای که پای در این کوی نهاد از دست رفت و بی‌نشان شد. خوشا به آنان که همراهی دلخواه یافته و آفرین به آنان که به تنهایی، گوهر خویش را ساخته‌اند.

بارها از خودم پرسیده‌ام، چرا پیشینیان ما، واژه‌ی همسر را برگزیده‌اند. چرا آن را همتن نگفته‌اند. شاید پایه را بر آن نهاده باشند تا در اوج گرفتن، بال پرواز هم باشیم