بریده‌هایی از کتاب ژن خودخواه

علم هیچ‌گاه ادعای حقیقت مطلق را نداشته و ندارد.

ویژگی‌های اکتسابی به ارث نمی‌رسند. شما هر چقدر هم دانش و خرد در طول زندگیتان کسب کنید، هیچ‌کدام‌شان از طریق ژنتیکی به فرزندان‌تان منتقل نخواهند شد.

در تحقیقات جدیدتر، شبیه‌سازی آزمایشگاهی شرایط شیمیایی زمین در زمان پیش از پیدایش حیات، منجر به تولید مواد آلی‌ای شده است که پورین و پیریمیدین نام دارند. پورین‌ها و پیریمیدین‌ها واحدهای ساختاری ملکول وراثت، یا همان ملکول DNA، هستند. فرآیندهایی شبیه به این‌ها باید منجر به تولید «سوپ آغازین» شده باشد که به باور زیست‌شناسان و شیمیدانان، دریاهای سه تا چهار میلیارد سال پیش را پر کرده بود.

پیشگفتاری بر چاپ نخست کتاب شمپانزه و آدمی حدود ۹۹.۵% تاریخ تکامل‌شان یکی است، با این حال اکثر آدمیان شمپانزه را موجود عجیب بدریخت و نامرتبطی می‌دانند، در حالی که خودشان را در مسیر خداشدن می‌پندارند. برای تکامل‌گرایان چنین چیزی نمی‌تواند درست باشد. هیچ مبنای منطقی‌ای برای برتری دادن موجودی به موجودی دیگر وجود ندارد. چه شمپانزه چه انسان، چه مارمولک چه کپک، تمام‌مان در طول ۱۳ میلیارد سال توسط فرآیندی به نام انتخاب طبیعی پدید آمده‌ایم.

در میان جانوران، تنها انسان است که تحت سلطهٔ فرهنگ درآمده، تحت سیطرهٔ آثاری که یاد گرفته می‌شوند و به نسل بعد منتقل می‌شوند

شیمیدان‌ها کوشیده‌اند که شرایط شیمیایی اوائل زمین را شبیه‌سازی کنند. آن‌ها این مواد را درون فلاسک آزمایشگاهی ریخته و منبعی از انرژی مثل پرتو فرابنفش یا جرقه‌های الکتریکی برای آن فراهم آورده‌اند تا رعد و برق‌های دوران آغازین را شبیه‌سازی کنند. پس از چند هفتهٔ این‌چنینی، معمولاً چیز جالب توجهی درون فلاسک دیده می‌شود: سوپی با رنگ قهوه‌ای روشن و حاوی تعداد زیادی ملکول که پیچیده‌تر از آن ملکول‌هایی هستند که ابتدا درون فلاسک ریخته شده بود. به ویژه در این سوپ، اسیدهای آمینه، یعنی واحدهای ساختاری پروتئین‌ها که یکی از دو گروه بزرگ ملکول‌های زیستی هستند، یافت شده‌اند.

علم یک ویژگی بارز دارد که همان خصلت ابطال پذیری و به تبع آن تصحیح و تکامل در طول زمان می‌باشد. علم مدرن بر مشاهده و تجربه بنیان نهاده شده و هر فرضیه‌ای که از این آزمون سربلند بیرون نیاید ابطال گردیده و در صورت قابل آزمایش نبودن نیز در شمار فلسفه یا خیالبافی قرار می‌گیرد.

نظریهٔ تکامل به روش انتخاب طبیعی داروین از آن‌رو قانع‌کننده می‌نماید که راهی را به ما نشان می‌دهد که از آن طریق ساده‌گی می‌تواند به پیچیدگی بینجامد، اینکه اتم‌های نامنظم چگونه می‌توانند خود را به صورت الگوهای دائماً پیچیده‌تری گرد آورند تا بدان‌جا که انسان را بسازند.

ما پیش‌تر از خود پرسیدیم که معمول‌ترین ویژگی‌های یک ژن «خوب» چیست، و به این پاسخ رسیدیم که «خودخواهی» یکی از این ویژگی‌هاست. اما یکی دیگر از ویژگی‌های معمول ژن‌های موفق تمایل به تأخیر انداختن مرگ ماشین‌های بقاءشان، دست کم تا پس از تولیدمثل آن‌ها، است

این مثال‌های برگزیده به هیچ‌وجه شواهد محکمی برای هیچ‌گونه تعمیم‌دهی نیستند. قصد من از گفتن این داستان‌ها صرفاً تشریح مقصودم از رفتار فداکارانه و خودخواهانه در سطح فردی است. این کتاب نشان خواهد داد که چگونه هم خودخواهی فردی و هم فداکاری فردی می‌توانند توسط قانونی مبنایی که من آن را «خودخواهی ژنی» می‌نامم توضیح داده شوند.

واحد اساسی انتخاب طبیعی در بهترین حالت نه گونه، نه جمعیت، و نه حتی فرد، بلکه واحد کم و بیش کوچکی از ماده ژنتیکی است که راحت‌تر آن است که ژن بنامیم‌اش.

راه دیگری که از نظر تکاملی مهم است اما به ندرت رخ می‌دهد جهش نقطه‌ای خوانده می‌شود. جهش نقطه‌ای، خطایی است معادل غلط چاپی یک حرف در یک کتاب. اگرچه این واقعه نادر است اما روشن است که هرچه واحد ژنتیکی بلندتر باشد، احتمال آنکه جائی در طول خودش توسط یک جهش دچار تغییر شود بیش‌تر است.

ژن‌ها، در همهٔ ما - از باکتری گرفته تا فیل - اساساً ملکول‌هایی یکسان هستند. همهٔ ما ماشین‌های بقاءِ یک نوع همانندساز - یعنی ملکول‌هایی به نام DNA - هستیم،

همانندسازها، راه درازی را طی کرده‌اند. حالا نام‌شان «ژن» است و ما «ماشین‌های بقاء» آن‌ها هستیم.

اما زمانی را تصور کنید که دستگاه چاپ نبود و کتاب‌هایی مثل انجیل باید به طور دستی نسخه‌برداری می‌شدند. تمام کاتبان، هر چقدر هم که دقت به خرج داده باشند باز اشتباهات کمی در کارشان بوده است و بعضی هم خودسرانه مختصر «اصلاحاتی» انجام داده‌اند. اگر تمام آن‌ها از یک منبع اصلی رونویسی شده بودند، معنی تا بدان حد تغییر نمی‌کرد.

درواقع تصور ملکولی که نسخه‌هایی از خودش می‌سازد آن‌قدرها هم که در وهلهٔ اول به نظر می‌رسد دور از ذهن نیست، و فقط لازم بود یکبار رخ دهد.

انسان از بیش از هزار میلیون میلیون میلیون میلیون اتم ساخته شده است.

متداول‌ترین و آشکارترین رفتار فداکارانهٔ جانوران توسط پدر و مادرها، به خصوص مادران، برای فرزندان‌شان صورت می‌گیرد.

کتاب ژن خود خواه اولین کتاب داکینز است که در چاپ نخست (۱۹۷۶ میلادی) در یازده فصل به نگارش درآمده است. اما مشاهده میگردد که متن اصلی چاپ سوم آن (۲۰۰۶ میلادی) پی نوشتی ۶۶ صفحه ای برای پاسخ به انتقادات و شبهات خوانندگان و اندیشمندان دارد که در ترجمه کنونی هم موجود است

در زندگی امروز تنها «آدم بودن» و گذران زندگی کافی نیست، بلکه باید بتواند از این سطح گذشته و به سهم خود در غنی کردن حوضچهٔ ممی نوع بشر گامی بردارد چرا که همین کار است که او را به مقام «انسان بودن» و خداگونگی و شناخت حقایق ژرف هستی نزدیک و نزدیک‌تر می‌کند.