بریده‌هایی از کتاب برای عشق به میهن

دلیل ازدستدادن، یا فَقد، آزادی صرفاً نوعی اکراه از مشارکت در فرایند قانونگذاری یا حکومت نیست، بلکه عادت به ساکت و منفعلماندن در مقابل تعدی‌های صورت‌گرفته از جانب حکومت یا شهروندان قدرتمند و متنفّذ نیز هست.

طبق نظر مونتسکیو، آزادی سیاسی در عین آنکه برای حکومت‌های جمهورمدار لازم است حفظ و نهادینهکردنش نیز به‌غایت دشوار است. آزادی سیاسی لازم است، چون در یک جمهوری، شهروندانی که قوانین را تصویب کرده و بر کار قانون‌گزارانی که مسئول تنفیذ آنها هستند نظارت می‌کنند خودشان نیز تابع قوانین‌اند؛ آنها اگر از سر جاه‌طلبی یا آزمندی جمهوری و قوانینش را دوست نداشته باشند، قوانین ناکارآمد می‌شوند و جمهوری از بین می‌رود. به گفتۀ مونتسکیو، نهادینهکردن فضیلت سیاسی به‌غایت دشوار است، چون «مصداق نوعی ترک و انکار خود است»

از آزادی در مکان‌های مختلف می‌توان محظوظ شد؛ اما آدم فقط به یک خاک، به یک زمین، می‌تواند دلبسته و وابسته باشد. و هم‌او می‌تواند همان‌گونه که شهروند این یا آن کشور است شهروند جهان باشد، اما سخت می‌تواند آن‌گونه که دلبسته و وابستۀ خاک مادری خویش است دلبسته و وابستۀ خاکِ جهان یا هر کشور دیگری باشد.

عشقی که آنها به پروردنش تشویق می‌شدند آنها را کور نمی‌ساخت؛ کاملاً برعکس، این عشق این قدرت را به آنها می‌داد که به‌خوبی فرق بین حکمرانی خوب و حکمرانی بد را ببینند و دریابند.

دلبستگی به مکانی خاص از تصاویر، از رنگ‌ها و از طعم‌هایی نشئت می‌گیرد که ما آنها را از طریق حواسمان تجربه می‌کنیم یا بعداً تجربه خواهیم کرد. آنها از طریق حافظه و یاد با ما زندگی می‌کنند و از طریق تخیل معنادار می‌شوند.

آزادیِ برابر، که وقتی از آن سخن می‌گویم منظورم امکانی است برای آنکه همۀ اعضای جمهوری زندگی‌شان را به‌عنوان شهروند بزیند، بدون آنکه از طریق انکار حقوق سیاسی، مدنی یا اجتماعی‌شان سرکوب و منکوب شوند. من به وحدت و همگونی فرهنگی، قومی و مذهبی به چشم رذیلت نگاه می‌کنم. این وحدت و همگونی جمهوری را قوی‌تر نمی‌سازند، همان‌گونه که به تشکیل شهروندان ملتزم به آزادی نیز کمک نمی‌کنند. کاملاً برعکس، آنها باعث می‌شوند جمهوری به‌طرز خفقان‌آوری یکدست، بی‌رنگ، خمود و سرکوبگر شود، و شهروندان را به متعصبانی کوته‌فکر، ناشکیبا و کسل‌کننده تبدیل می‌کنند. جمهوری خوبی که واقعاً می‌خواهد شهرِ همه باشد، به وحدت فرهنگی یا اخلاقی یا مذهبی نیازی ندارد؛ این جمهوری به وحدتی از نوع دیگر نیاز دارد