بریده‌هایی از کتاب قدرت شروع ناقص

«کار مهم به‌ندرت فوری است و کار فوری به‌ندرت مهم.» ـ دوایت آیزنهاور

استنفورد، «شما هیچ‌گاه نمی‌توانید فقط یک رفتار خود را عوض کنید. رفتارهای ما درهم‌تنیده‌اند، بنابراین با تغییر یک رفتار سایر رفتارها نیز تغییر می‌کنند.»

اثر دومینو بیانگر آن است که با تغییر یک رفتار تأثیر آن، به صورت زنجیره‌ای از بازخوردها، سایر رفتارهای مرتبط را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. مثلاً پژوهشی در سال ۲۰۱۲ از محققان دانشگاه نورث وسترن نشان داد که در گروهی از افراد، با اندکی افزایش تحرک روزانه، مصرف چربی آن‌ها کاهش یافته است. شرکت‌کنندگان مجبور نبودند چربی کمتری بخورند. آن‌ها صرفاً به‌دلیل کمتر نشستن جلوی تلویزیون خرده‌خواری‌شان کاهش و عادات غذایی‌شان بهبود یافت. یک عادت خاص عادتی دیگر را در پی دارد و این همان اثر دومینو است.

کتاب‌خواندن کار پرزحمتی است و بیشتر اوقات مردم فقط یک کتاب یا مقاله را مبنایی برای کلِ یک نظام اعتقادی قرار می‌دهند. شایع‌تر از آن، مبناقراردادنِ تجربهٔ شخصی است که غلبه بر آن هم دشوارتر است. همچنان که مورگان هاوسل اشاره می‌کند: «شما فکر می‌کنید تجربیات شخصی‌تان هشتاددرصد اتفاقات دنیاست، درحالی‌که شاید آن‌ها فقط ۰.۰۰۰۰۰۰۰۱‌ درصد اتفاقات دنیا باشند. باورهای ما خواه‌ناخواه از تجریبات شخصی ما متأثرند.»

هر ضربه به صفحه‌کلید شما را یک قدم به مرگ نزدیک می‌کند. چرا این ضربات را برای نوشتن مقاله‌ای صرف نکنید که به هزاران نفر سود برساند؟ یا دیدگاهی در وبلاگی که به درد دَه نفر بخورد؟ یا قطعه شعری که ۲۵ نفر از آن لذت ببرند؟ چرا چنین زمان اندکی را برای پاسخ‌دادن به ایمیلی صرف کنید که معلوم نیست طرف یک بار آن را بخواند یا نه؟!

یک کتاب، حتی اگر لحظه‌ای شما را تکان دهد، به‌ندرت می‌تواند زندگی‌تان را متحول کند. مهم آن است که هر روز کمی به بصیرت شما افزوده شود.

«یادگیری ایدهٔ جدید شما را نابغه نمی‌کند، ولی تعهد به یادگیری مادام‌العمر شاید.»

نسیم طالب کار را یکسره کرده و قاعده‌ای کلی برای همهٔ خواننده‌ها ارائه کرده است: «کتاب خوب در دومین دورِ مطالعه بهتر می‌شود، کتاب عالی در سومین دور. کتابی که ارزش دوباره خواندن ندارد ارزش خواندن ندارد.»

حتی اگر از هر مطالعه چیز جدیدی دستگیرتان نشد، باز هم ارزش دارد کتاب‌های خوب را چند بار بخوانید، چون مفاهیم ارزشمند با تکرار زیاد در ذهن حک می‌شوند. نویسندهٔ معروف، دیوید کین، می‌گوید: «چیزی را که فقط یک بار آموخته‌ای درواقع اصلاً نیاموخته‌ای یا لااقل آن‌قدر که بتواند تو را اساسی تکان بدهد نیاموخته‌ای. شاید به‌طور گذرا الهام‌بخش باشد، ولی طولی نمی‌کشد که انبوه عادت‌های دیرینه بر آن پیشی می‌گیرد.» تکرار مفاهیم مهم باعث تثبیت آن‌ها در ذهن می‌شود.

شما هرگز کتابی را دو بار به یک شکل نمی‌خوانید، همچنان که چارلز چو گفته است: «من هر وقت به خانه برمی‌گردم، دوباره همان چند کتاب همیشگی‌ام را می‌خوانم. مهم نیست چند بار به خانه برگردم، آن‌ها همیشه حرفی دارند.»

مطمئناً با دوباره خواندن یک کتاب چیزهایی در آن می‌یابید که در نوبت‌های قبل، به دلیل شرایط آن زمان، در دایرهٔ توجه شما نبوده‌اند، ولی با گذشت زمان و تجربهٔ شرایط جدید، آن بخش‌های کتاب اکنون برای شما ملموس شده‌اند. بسیار طبیعی است که برداشت شما از جملات مختلف در طول زمان تغییر کند.

کتاب‌های خوب را دو بار بخوانید. کارل پوپر، فیلسوف، فایدهٔ این کار را به‌خوبی شرح داده است: «چیزی که ارزش خواندن دارد نه‌تنها برای دو بار خواندن، بلکه برای بارها و بارها خواندن هم ارزش دارد. یک کتاب ارزشمند هر بار نکتهٔ جدیدی به شما می‌آموزد، حتی اگر بارها آن را خوانده باشید.»

یک راهکار برای حل این مشکل مطالعهٔ زیاد است. به یک موضوع از زوایای مختلف و از دریچهٔ نگاه نویسنده‌های مختلف بنگرید. سعی کنید از حیطهٔ تجربیات شخصی خود فراتر بروید.

کتاب‌خواندن کار پرزحمتی است و بیشتر اوقات مردم فقط یک کتاب یا مقاله را مبنایی برای کلِ یک نظام اعتقادی قرار می‌دهند. شایع‌تر از آن، مبناقراردادنِ تجربهٔ شخصی است که غلبه بر آن هم دشوارتر است. همچنان که مورگان هاوسل اشاره می‌کند: «شما فکر می‌کنید تجربیات شخصی‌تان هشتاددرصد اتفاقات دنیاست، درحالی‌که شاید آن‌ها فقط ۰.۰۰۰۰۰۰۰۱‌ درصد اتفاقات دنیا باشند. باورهای ما خواه‌ناخواه از تجریبات شخصی ما متأثرند.»

۶. موضوع را از زوایای مختلف بررسی کنید من همیشه به این حرف توماس آکویناس فکر می‌کنم: «برحذر باش از انسانی که فقط به یک کتاب پایبند است.»

به‌شخصه هیچ راهی بهتر از توصیف کتاب برای یک شخص دیگر نیافته‌ام که شکاف‌های ذهنی‌ام را دربارهٔ فهم کتاب به من نشان دهد. بن کارلسون، تحلیل‌گر مالی، بیان مشابهی دارد: «دریافته‌ام بهترین روشی که می‌توانم بفهمم از یک کتاب چه چیزی آموخته‌ام این است که درباره‌اش چیزی بنویسم.»

در بسیاری از موارد، خواندن یادداشت‌ها و همین خلاصهٔ یک پاراگرافی به اندازهٔ خواندن مجدد کتاب به من اطلاعات می‌دهد.

تکنیک فاینمن راهبردی برای یادداشت‌برداری است و بعد از این‌که ریچارد فاینمن جایزهٔ نوبل فیزیک را دریافت کرد، این نام را گرفت. تکنیک بسیار ساده‌ای است. نام کتاب را بالای یک برگهٔ کاغذ می‌نویسید و پایینش توصیف کتاب را برای فردی که اصلاً اسم آن کتاب را نشنیده است.

۱. اجسامِ درحال حرکت تمایل دارند به حرکت خود ادامه دهند. راهی پیدا کنید که در کمتر از دو دقیقه گام اول یک فعالیت را بردارید. ۲. علاوه بر حجم کار، مهم است برای کارهای درست انرژی صرف کنید. نیروی محدودی در اختیار دارید، بنابراین توجه کنید که این نیرو را برای چه کاری صرف می‌کنید. ۳. بهره‌وری شما حاصل توازن میان نیروهای مخالف است. برای بهره‌وری بیشتر، یا باید با موانع بجنگید یا نیروهای مخالف را حذف کنید. به نظر می‌رسد گزینهٔ دوم استرس کمتری دارد.

نکتهٔ مهم: طوری یادداشت کنید که بعداً بتوانید آن را جست‌وجو کنید. لزومی ندارد همهٔ بارِ کتاب را بر عهدهٔ حافظهٔ خود بگذارید. من یادداشت‌هایم را در اورنوت می‌نویسم. این برنامه را به چند دلیل به بقیه ترجیح می‌دهم: ۱) محتوا به‌سادگی در آن جست‌وجو می‌شود. ۲) می‌توان آن را در دستگاه‌های مختلف استفاده کرد. ۳) هنگام قطعی اینترنت می‌توان همچنان یادداشت و ذخیره کرد.