بریده‌هایی از کتاب جایگاه پدر و مادر در قرآن و احادیث

یکی از شاگردان امام صادق(ع) می‌گوید به حضرت عرض کردم چه‌کارهای بهترین کارهاست. فرمود: «الصَّلوةِ لِوقتها وَ برُّالوالدینِ و الجهادُ فی سبیل اللهِ نماز در وقت خود نیکی به پدر و مادر جهاد در راه خدا.

نگاه در سه چیز عبادت است. فی وَجهِ الوالدینِ = صورت پدر و مادر؛ و فی المُصحَفِ = قرآن؛ و فی البَحرِ = دریا

از دیدگاه اسلام نیکی به والدین در حال حیات و بعد از مرگ ضرورت دارد وآنان بعد از مرگ بیشتر نیاز به نیکی فرزندان دارند چون دستشان از دنیا کوتاه شده ودیگر توانایی تهیه ره توشه آخرت را ندارند.

نزول رحمت آسمانی رسول خدا(ص)فرمودند: درهای رحمت در چهار هنگام گشوده می‌شود. «عِنْدَ نُزُولِ الْمَطَرِ وَ عِنْدَ نَظَرِ الْوَلَدِ فی وَجْهِ الْوالِدَینِ وَ عِنْدَ فَتْحِ بابِ الْکَعْبَةِ وَ عِنْدَ النَّکاحِ» هنگام بارش باران، هنگام نگاه فرزند به چهره والدین، هنگام گشودن درب کعبه و هنگام عقد ازدواج

مردی خدمت رسول خدا(ص)عرض کرد هر گناهی که بوده انجام دادم آیا راه توبه و بازگشت برایم وجود دارد؟ حضرت فرمود (فاذهَب فَبَرَّهُ) آیا از پدر و مادرت کسی زنده هست؟ عرض کردم پدرم. فرمود: برو و به او نیکی کن. وقتی آن مرد رفت، حضرت فرمود اگر مادرش زنده بود و به او نیکی می‌کرد زودتر توبه‌اش قبول می‌شد

کسی که به والدین خود درحالی که به او ستم کرده اند خشمگین بنگرد خدا نمازش را قبول نمیکند.

امام صادق(ع): «فَوَ اللهِ ما شیعَتُنا الِّا مَن اتَّقی اللهَ و ما کانُوا یُعرَفونَ الا بِالبِرُّ باِالوالدینِ» به خدا سوگند شیعیان ما تنها پرهیزگارانند و شیعیان ما شناخته نمی‌شود مگر با نیکی به والدین.

رسول خدا(ص)فرمودند: درهای رحمت در چهار هنگام گشوده می‌شود. «عِنْدَ نُزُولِ الْمَطَرِ وَ عِنْدَ نَظَرِ الْوَلَدِ فی وَجْهِ الْوالِدَینِ وَ عِنْدَ فَتْحِ بابِ الْکَعْبَةِ وَ عِنْدَ النَّکاحِ» هنگام بارش باران، هنگام نگاه فرزند به چهره والدین، هنگام گشودن درب کعبه و هنگام عقد ازدواج

نخستین چیزی که خداوند در لوح محفوظ نوشته است این است که خدایی جز من نیست و هر کس پدر و مادرش از او خوشنود باشند من از او خوشنودم.

امام صادق (ع)فرمودند: «مَنْ نَظَرَ الی أبوَیهِ نَظَرَ ماقتٍ وَ هُما ظالِمانِ لَهُ، لَم یَقبَلِ اللهُ لَهُ صلاةً» هرکسی از روی خشم به پدر و مادر خود نگاه کند، درحالی‌که آنان به او ستم کرده باشند، خداوند نمازی از او را قبول نمی‌کند.

حضرت موسی(ع) عرض کرد: خدایا فلان دوست من که شهید شد در کجاست؟ خداوند فرمود: «فِی النّارِ، قالَ اَلَیسَ قَد وَعدتَ الشُهداءَ الجنةَ قالَ بَلی و لکِن کانَ مصراٌ عَلی عُقوقِ الوالِدَینِ وَ اَنا لا اَقبلُ معَ العقوقِ عملا» در آتش- عرض کردم- خدایا مگر وعده ندادی که شهداء در بهشت باشند؟ فرمود آری ولی او اصرار در نافرمانی مادر و پدرش داشت و من هیچ عملی را از نافرمان به پدر و مادر نمی‌پذیرم.

رسول خدا (ص)فرمودند: «اذا کنتَ فی صلاۃِ التطوعِ فان دعاکَ والدُکَ فلا تَقطَعها، و ان دَعَتکَ والدَتُکَ فَاقطَعها» حضرت فرمود هنگامی‌که در نماز مستحبی هستی اگر پدرت تو را صدا زد نماز را قطع نکن ولی اگر مادرت تو را صدا زد نماز مستحبی را قطع کن.

رسول خدا (ص)فرمودند: «مَنْ ضمن بی برّه الْوَالِدَیْنِ وَ صِلَةَ الرَّحِمِ أضْمَنْ لَهُ کَثْرَة الْمَالِ وَ زیَادَةَ الْعُمُرِ» هر کس در نزد من ضمانت کند به پدر و مادر خود نیکی و صله رحم نماید من برای او ضمانت می کنم که مالش زیاد و عمرش طولانی و مورد محبّت فامیل خود واقع گردد.

پیامبر اکرم(ص)فرمودند: بزرگ‌ترین گناه کبیره آن است که انسان به والدین خود دشنام دهد. راوی پرسید: چگونه ممکن است انسان به والدین خود دشنام بگوید، حضرت فرمودند: دشنام والدین به این است که انسان به دیگران دشنام دهد و آن‌ها متقابلاً والدین او را دشنام گویند.

امام صادق(ع) می‌فرماید: هرکس به روز قیامت ایمان دارد خواندن قل هو الله احد را به دنبال هر نماز واجب قرائت کند، خداوند خیر دنیا و آخرت را برای او فراهم می‌کند و او را به همراه پدر و مادرش و سایر فرزندان آن دو بیامرزد.

حضرت علی(ع) به شیعیان خود چنین سفارش می‌کند: به زیارت مردگان‌تان بروید. چرا که آنان از زیارت شما خوشحال می‌شوند و شما بعد از دعا در حق آنان حاجت‌های خود را در کنار قبر آنان از خداوند بخواهید.

آیا رفتن انسان به سر قبر پدر و خویشاوند و غیر خویشاوند سودی به حال آن‌ها دارد؟ امام فرمودند: بله، زیارت آن‌ها به منزله هدیه دادن به آن‌ها است.

اسحاق بن عمار می‌گوید به امام رضا(ع) عرض کردم: «الْمُؤْمِنُ یعْلَمُ مَنْ یزُورُ قَبْرَهُ» وقتی که به زیارت مؤمن میت می‌رود آیا او آگاه می‌شود. امام فرمود: «نَعَمْ لَا یزَالُ مُسْتَأْنِساً بِهِ مَا زَالَ عِنْدَ قَبْرِهِ فَإِذَا قَامَ وَ انْصَرَفَ مِنْ قَبْرِهِ دَخَلَهُ مِنِ انْصِرَافِهِ عَنْ قَبْرِهِ وَحْشَة» «نه تنها آگاه می‌شود» تا زمانیکه زیارت کننده نزد قبر او است و با او انس می‌گیرد و هنگامی که برمی‌خیزد و از کنار قبر او دور می‌شود به خاطر رفتن او از کنار قبرش وحشت و هراس او را فرا می‌گیرد.

«کسی که قبر والدین و یا یکی از آن‌ها را به قصد قربت زیارت کند معادل یک حج پذیرفته شده ثواب می‌دهد و هرکس پیوسته به زیارت قبر آنان برود، ملائکه قبر او را زیارت خواهند کرد.»

کسی که به نیت پدر و مادرش حج انجام دهد یا بدهکاری آن‌ها را بپردازد خداوند او را در روز قیامت با ابرار همنشین می‌سازد.