بریده‌هایی از کتاب فلسفه ای برای زندگی

مارکوس معتقد است که با شکل دادن مناسبِ عقایدمان ــ با تعیین ارزش درستِ چیزها ــ می‌توانیم از رنج بردن، غصه و اضطراب برهیم و بدین وسیله به آرامشی که رواقیان در جستجوی آن‌اند، نایل شویم.

-برای مهار رغبتمان به دلواپسی و نگرانی درباره مسائلی که خارج از کنترل ما هستند، توصیه رواقیان این است که بیاییم امور زندگی خود را به سه دسته تقسیم کنیم: اموری که بر آن‌ها کنترل کامل داریم، اموری که هیچ کنترلی بر آن‌ها نداریم و اموری که تا اندازه‌ای روی آن‌ها کنترل داریم. بعد از این تقسیم‌بندی، نباید درباره اموری که هیچ کنترلی بر آن‌ها نداریم، نگران یا اندیشناک شویم.

-رواقیان برای چیرگی بر سیری‌ناپذیری و حرص توصیه می‌کنند که به تمرین تجسم منفی بپردازیم. باید درباره ناپایداری همه‌چیز تأمل کنیم. باید نبودِ ارزشمندترین چیزهایمان را تجسم کنیم، چه دارایی‌ها و چه کسانی که به آن‌ها عشق می‌ورزیم. از دست رفتن زندگی خودمان را هم باید تجسم کنیم. اگر چنین کنیم، قدردان چیزهایی که هم‌اینک داریم خواهیم بود، و چون قدردانشان می‌شویم، بعید است خواسته‌های جدیدی در درونمان شکل بگیرد.

پیشنهادِ آنان این بود که زمانی را صرف تصور این امر کنیم که چیزهایی را که در نظرمان ارزشمندند، از دست داده‌ایم ــ همسرمان ترکمان کرده، اتومبیلمان را دزدیده‌اند، یا شغلمان را از دست داده‌ایم. رواقیان بر این باور بودند که این عمل ما را بر آن می‌دارد که برای همسر، اتومبیل و شغلمان ارزشی بیشتر از پیش قائل شویم. این راهکار ــ اجازه دهید آن را تجسم منفی بنامیم ــ شگردی بود که از زمان خروسیپوس به کار بسته می‌شد. (۵) به باور من این راهکار ارزشمندترین راهکاری است که در جعبه‌ابزارِ روان‌شناختی رواقیان یافت می‌شود.

یک راه بی‌نظیر برای فرو نشاندن حرص و افزون‌طلبی دائمی‌مان این است که خود را متقاعد سازیم باید خواهانِ همان چیزهایی شویم که هم‌اینک به‌نقد در اختیار داریم.

ای کاش به مدت کوتاهی هم که شده، خودمان باشیم، زندگی خودمان را، صرف‌نظر از این‌که چگونه می‌توانست باشد، زندگی کنیم.

«هرگز ممکن نیست خوشبختی با تمنای داشتنِ چیزهایی که هم‌اینک در اختیارمان نیست جمع شود»

همه آنچه در اختیار داریم، «امانتِ» سرنوشت است، که هر لحظه ممکن است بی‌اذن ما ــ در واقع حتی بی‌آن‌که خبردار شویم ــ بازپس گرفته شود. از این رو «باید همه عزیزانمان را دوست بداریم

همه آنچه در اختیار داریم، «امانتِ» سرنوشت است، که هر لحظه ممکن است بی‌اذن ما ــ در واقع حتی بی‌آن‌که خبردار شویم ــ بازپس گرفته شود. از این رو «باید همه عزیزانمان را دوست بداریم ...،

در حکومت‌های خودکامه جهان باستان توانایی خواندن و نوشتن و انجام دادن محاسبات ریاضی (حساب) برای صاحب‌منصبان حکومت از اهمیت زیادی برخوردار بود، حال آن‌که توانایی در متقاعد کردن دیگران تا این حد مهم نبود. صاحب‌منصبان فقط فرمان می‌دادند و زیردستان بی‌درنگ اطاعت می‌کردند.

متأسفانه، گرچه وجه نظری فلسفه به رشد و بالندگی خود ادامه داد، وجه عملی آن پژمرد

گویی سقراط با مرگ خود به دو نیم تقسیم شده بود: افلاطون و آنتیستنس؛ افلاطونی که اشتیاق سقراط به نظریه را به ارث برده بود و آنتیستنسی که میراث‌خوار اشتیاق سقراط به زندگی نیک شده بود

احتمالاً از میان کسانی که مجذوب سقراط شدند، برخی متأثر از نظریه‌پردازی‌های او بودند و برخی دیگر متأثر از شیوه زندگی او. افلاطون به گروه نخست تعلق داشت؛ او در آکادمی‌اش بیشتر دلمشغول نظریه‌های فلسفی بود تا اشاعه پند و اندرزهایی در باب شیوه زندگی. در مقابل، آنتیستنس به‌شدت تحت تأثیر شیوه زندگی سقراط قرار داشت؛ مکتب کلبی‌ای که او بنیان نهاد، نظریه‌پردازی فلسفی را کنار گذاشت و در عوض بر پند و اندرزهایی متمرکز شد که باید آن‌ها را برای حصول زندگی نیک به کار بست.

در این کتاب می‌آموزیم که ارزشمندترین چیز در زندگی ــ دست‌کم از دیدگاه رواقیان ــ حصول و حفظ آرامش است. از نظر رواقیان حفظ آرامش آن چیزی است که می‌توان برای آن از همه چیز، ثروت باشد یا شهرت، درگذشت.

آرمان مکتب رواقی نیل به آرامش است.

-هنگامی که وقت و انرژی خود را صرف اموری می‌کنیم که تا حدی بر آن‌ها کنترل داریم، باید مراقب باشیم که اهدافمان را درونی کنیم. مثلا، هدف من در بازی تنیس نباید برنده شدن باشد بلکه هدفم را باید برای خودم ارائه بهترین بازی تعریف کنم.

-اگر علی‌رغم پیگیری نکردن ثروت، خود را ثروتمند یافتیم، باید از دارندگی خود بهره ببریم؛ مکتبی که از ریاضت حمایت می‌کند، مکتب کلبی است، نه رواقی. اما هرچند باید از ثروت و دارندگی بهره برد، نباید پایبندش شد. در واقع باید در حین لذت بردن از آن، درباره فقدان آن نیز تأمل کرد.