بریده‌هایی از کتاب روش تحقیق به زبان ساده

تفکر استقرایی تفکری است که سعی دارد از کلیه مشاهدات، یک قانون، یک اصل و یک حکم کلی بسازد. این روش بیانگر این امر است که از واقعیت‌های جزئی و انفرادی می‌توان به واقعیت‌های کلی دست یافت. مسیرحرکت در روش استقرائی ازجزء به کل رسیدن است. به عبارت دیگر با مشاهده آنچه که برای جزء معین وجود دارد نتیجه بگیریم که، در مورد همه کلیت‌ها نیز صادق است.

در این روش باید تمام موارد موجود در دنیا مورد بررسی قرار بگیرد اما چنین امری غیر ممکن است. بنابراین پژوهشگر براساس مشاهده‌های ناقص به نتایج ناقص می‌رسد که این عمل در روش بیکن به استنتاج ناقص شناخته می‌شود. به همین دلیل استنتاج استقرایی زمانی قابل اعتماد است که گروه مورد پژوهش کوچک باشد تا بتوانیم تمام موارد موجود را بررسی کنیم.

از نظر بیکن کسب اطلاعات مستلزم مشاهده طبیعت و جمع‌آوری جزئیات و رسیدن به یک نتیجه کلی است.

دراستدلال قیاسی فرد با استفاده از قوانین معین از احکام کلی به احکام جزیی می‌رسد. به طور معمول این نوع تحقیقات به روش کمی انجام می‌شوند.

در تفکر قیاسی حرکت از کل به جز (نظریه به فرضیه) می‌باشد.

زمانی که پژوهشگر، یک نظریه یا مدل را در یک یا چند جامعه با هدف ارزیابی آن نظریه یا مدل مورد بررسی قرار دهد؛ می‌توان گفت که از تفکر قیاسی استفاده شده‌است.

هر پژوهشی بر پایه یک دیدگاه فلسفی خاصی پایه‌گذاری شده‌است. و از طرف دیگر هر رویکرد فلسفی نیازمند سبک استدلالی ویژه خود است. ازاین جهت آشنایی با رویکردهای استدلالی پژوهش ضروری است زیرا انتخاب هر یک نتیجه‌ای متفاوت به همراه دارد.

چرا از پژوهش ارزشیابی استفاده می‌شود؟ ۱. بینش نسبت به یک برنامه و عملیات مربوط به آن به‌دست بیاید. ۲. جایگاه کنونی و مطلوب برنامه مشخص شود. ۳. جهت یافتن روش‌ها، راه‌هایی برای بهبود عملکرد و اصلاح یا انطباق عملکرد با شرایط محیطی ۴. برای ساختن ظرفیت‌های جدید، افزایش بودجه و افزایش پاسخگویی

پژوهش‌های بنیادی و کاربردی جدای از هم نمی‌باشند و رابطه‌ای متقابل با هم دارند. در پژوهش کاربردی از اصول علمی و تئوری‌های تدوین شده پژوهش‌های بنیادی استفاده می‌شود.

پژوهشگران کاربردی گاهی دقت علمی را فدای دستیابی به نتیجه‌های سریع و کاربردی می‌کنند ولی پژوهشگران بنیادی در تحقیقات خود از استانداردهای علمی بالایی استفاده می‌کنند. در تحقیقات بنیادی محققان ممکن است هیچ کاربردی برای آن به ذهن نداشته باشند اما بسیار علاقمندند که برای ارضای حس کنجکاوی‌شان به پاسخ سؤالات دست یابند. در تحقیق کاربردی محقق به دنبال کاردبردی کردن دانش است تا به طریقی به نوع بشر کمک کند.

ویژگی‌های تحقیق کاربردی ۱. هدف اساسی حل مشکلات رایج در جامعه یا سطح سازمان‌هاست. ۲. زمان کمتری برای اجرا نیاز دارد. ۳. از نتایج تحقیقات بنیادی استفاده می‌کند. ۴. تأکید بر مسائل جاری دارد. ۵. درآمدزا هستند و به همین دلیل طرفداران بیشتری دارند. ۶. عمدتاً سازمان‌های دولتی، خصوصی، کارخانه‌ها، دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی نیز این تحقیقات را انجام می‌دهند.

هدف تحقیقات کاربردی توسعه یا به کارگیری دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. این نوع تحقیقات به دستیابی به مؤثرترین راهکارها و اقدام‌ها تأکید دارد و شناسایی علت‌ها را کمتر مورد توجه قرار می‌دهد.

پژوهش‌های بنیادی اگرچه ممکن است کاربرد عملی نیز داشته باشند اما هدف اصلی و عمده آنها افزایش حیطه و گستره آگاهی و دانش، ازطریق کشف حقایق و واقعیت‌ها و شناخت پدیده‌ها و اشیاء است. هدف این نوع پژوهش در درجه اول کسب دانش نو و قوانین علمی جدید، یا تبیین ویژگی‌ها و صفات یک واقعیت، بدون در نظر گرفتن ارزش آنها در ایجاد تغییرات اجتماعی و تدوین نکات قابل تعمیم یک نظریه یا یک پیش‌بینی انتزاعی است. لذا هدف دیگر این نوع پژوهش را می‌توان آزمون نظریات و فرضیه‌ها و یافتن کلیت یا تایید، تعدیل و رد آنها، با هدف کشف قوانین و اصول علمی جدید دانست. بدین ترتیب تحقیق تا آنجا ادامه پیدا می‌کند که محقق با توجه به اطلاعات جمع‌آوری شده کلیت و عمومیت نظریه را تأیید یا رد کند.

بر ساختار شکنی و عدم پیروی از ساختارهای مشخص برای درک پدیده‌ها تأکید دارد.

پست مدرنیست نقطه مقابل اثبات‌گرایی است که ارزش زیادی را برای تنوع و تناقض قائل بوده و به دلیل عدم پایبندی آن به تئوری واحد محکوم به عدم انسجام می‌باشد. بنابراین دیدگاه، هیچ گونه حقیقت واحدی وجود ندارد بلکه تفاسیر چندگانه از واقعیت وجود دارد.

پارادایم انتقادی در پی انجام پژوهش‌های تحول آفرین از طریق توجه به گروه‌های اقلیت در سازمان و انجام پژوهش‌های کیفی و عمیق بر موضوع، برای بزرگ نمایی حوزه مورد علاقه پژوهشگر می‌باشد.

انتقادگرایی درصدد کاهش شکاف بین عینیت و ذهنیت می‌باشد.

رویکرد انتقادی در صدد کاهش شکاف بین پژوهشگر و مورد پژوهش و علم و زندگی روزمره می‌باشد.

هدف از رویکرد انتقادی توانمندسازی افراد برای تغییر بنیادین در مورد پدیده‌های سازمانی می‌باشد.

رویکرد انتقادی به دنبال ارائه نقد از وضع موجود در پدیده‌های سازمانی و مدیریتی می‌باشد. هدف از آن درک وضعیت موجود و به‌دنبال آن تغییر آن وضعیت است.