بریده‌هایی از کتاب یک شب پاییزی: داستان‌های کوتاه از نویسندگان بزرگ روس

دوست دارم بدانم که اصلاً معنی این عبارت چیست و این طبقات پایین چه کسانی هستند؟ اول از همه این که آنها انسانهایی هستند مثل ما با همان استخوان و گوشت و رگ و ریشه اند.

«این تقدیر و شانس نیست که در زندگی به سراغمان می‌آید بلکه آدمهای دیگر هستند که بر سرمان نازل می‌شوند. هیچ موجودی بی‌رحم‌تر از انسان روی کره زمین وجود ندارد. گرگها همدیگر را نمی‌درند اما آدمها با کمال میل همدیگر را می‌بلعند. »

چه اشخاص پستی پیدا می‌شوند و چه اخلاق و عادات وحشیانه‌ ای دارند! چه شبهای بی‌معنی و چه روزهای بی‌حاصل و کسالت‌باری را می‌گذرانیم! قماربازی دیوانه‌وار و پرخوری و مستی و وراجی دایمی و مکرر، کارهای بیهوده و صحبت‌های هرزه بهترین زمان و بهترین نیروی آدم را تلف می‌کنند و دست آخر زندگی بی‌سر و ته و دست و بال شکسته و مزخرفی را باید گذراند و فرار از آن هم دیگر ممکن نیست و درست مثل این است که باید در تیمارستان و یا زندان به سر برد.

به هر حال می‌دانی که وظیفه قبل از هر چیز حکم می‌کرد!

در دنیا اتفاقات عجیبی می‌افتد، ممکن است سالها با افرادی دوست باشید و یا زندگی کنید اما هیچ وقت آزادانه و از ته دل با آنها صحبت و درد دل نکنید؛ از طرفی با افرادی دیگر به سختی فرصت آشنایی و مراوده داشته باشید ولی به یکباره تمام رازهای خود را برایشان تعریف کنید، گویی که دارید همه چیز را برایشان اعتراف می‌کنید.

که انسان تا چه حد می‌تواند بی‌عاطفه باشد و چه پلیدی‌ها و خشونت‌هایی در پس ظاهر رفتارهای محترمانه و متمدن افراد ـ حتی افرادی که به آبرومندی و رفتار نیک شهره هستند ـ نهفته است.

اگر هر موضوع غم انگیزی را به حساب تقدیر خدا بگذاریم و بنشینیم و زجر بکشیم معنایش این است که حیوانیم نه انسان

امیدوارم هیچ گاه آگاهی از زوال مادی‌ به روحش رخنه نکند... چراکه این برای کسی که قرار است زنده باشد و زندگی کند، زجری غیرضروری و بی‌فایده خواهد بود

این تقدیر و شانس نیست که در زندگی به سراغمان می‌آید بلکه آدمهای دیگر هستند که بر سرمان نازل می‌شوند. هیچ موجودی بی‌رحم‌تر از انسان روی کره زمین وجود ندارد. گرگها همدیگر را نمی‌درند اما آدمها با کمال میل همدیگر را می‌بلعند

به آنها "طبقات پایین جامعه" می‌گوییم. دوست دارم بدانم که اصلاً معنی این عبارت چیست و این طبقات پایین چه کسانی هستند؟ اول از همه این که آنها انسانهایی هستند مثل ما با همان استخوان و گوشت و رگ و ریشه اند. این موضوع سالهاست که هر روز به ما گفته می‌شود و ما فقط گوش می‌کنیم و فقط شیطان می‌داند که کل ماجرا چقدر وحشتناک است یا این که به خاطر موعظه‌های گوش‌خراش انسان‌گرایی از دست رفته‌ایم؟ واقعیت این است که خود ما هم آدمهایی سقوط کرده هستیم و تا جایی که من می‌بینم به چاه خودبسندگی و اعتقاد به خود برتری سقوط کرده‌ایم.

در شرایط فرهنگی جاری جامعه‌ی روسیه، گشنگی ذهنی سریعتر از گشنگی جسمی رفع می‌شد. وقتی در خیابانها قدم می‌زنید، دور و برتان ساختمانهایی با نمای بیرونی زیبا می‌بینید و با خود فکر می‌کنید که چیدمان داخلی شان هم باید قابل قبول باشد و با دیدن این ساختمانها ممکن است ایده‌های الهام‌بخشی در خصوص معماری، بهداشت و سایر مفاهیم متعدد هوشمندانه و والا به سراغتان بیاید. ممکن است با افرادی خوش لباس و موجه و مؤدب مواجه شوید که به زیرکی راهشان را کج می‌کنند تا وجود اسفناک شما را بی آن که اهانتی به شما کرده باشند، نادیده بگیرند. خب، همیشه ذهن یک فرد گرسنه مستعدتر و آماده‌تر از افراد سیر و غنی است و این موقعیت خوبی برای نتیجه گیری زیرکانه‌ای به نفع افراد گرسنه و محتاج است.

وقتی بانوان هنگ به هم سر می‌زنند تا "تنها برای چند دقیقه" با هم صحبت کنند، معنی‌اش این است که باید کل شب به حرفهای بی سر و ته شان گوش کند.

اگر شرارت و حرص و طمع انسان وجود نداشت، زندگی امکان پذیر می‌شد

«این تقدیر و شانس نیست که در زندگی به سراغمان می‌آید بلکه آدمهای دیگر هستند که بر سرمان نازل می‌شوند. هیچ موجودی بی‌رحم‌تر از انسان روی کره زمین وجود ندارد. گرگها همدیگر را نمی‌درند اما آدمها با کمال میل همدیگر را می‌بلعند. »

: «غذای انسان در شکل اولیه‌ی خود یا پرواز می‌کند یا شنا می‌کند و یا بر روی شاخه‌ها‌ی درختان می‌روید. چه کسی فکرش را می‌کرد قربان؟ » دیگری پاسخ داد: «من هم باید اقرار کنم که فکر می‌کردم پیراشکی‌های صبحانه از ابتدا به همان شکل نهایی که روی میز ظاهر می‌شوند به وجود می‌آیند. »

و سنت پترزبورگ بدون آکاکی آکاکیویچ به حال خود رها شد، گویی که اصلاً چنین شخصی در آن نمی‌زیسته است. و بدین شکل انسانی از صفحه‌ی روزگار محو شد که هیچ مراقبی نداشت، عزیزِ هیچ کس نبود، برای هیچ کس جالب توجه نبود، و حتی توجه دانشجویان رشته‌ی طبیعی را که از یک مگس برای تشریح کردن زیر میکروسکوپ نمی‌گذشتند نیز به خود جلب نکرده بود. موجودی که با صبر و حوصله تمسخرهای همکارانش را تحمل کرد و بی هیچ هیاهویی زندگی کرد و به خاک سپرده شد. با این وجود در روزهای پایانی عمرش نور امیدی درقالب یک شنل پیدا کرد که زندگی بی روحش را رنگ شادی بخشید اما چه فایده که چنان بدبیاری اسف باری بر او نازل شد که تنها بر افراد بزرگ تاریخ نازل شده بود.

همیشه افرادی وجود دارند که برای مسائلی ارزش قائلند که برای دیگران بی‌اهمیت است.

در اداره‌ای به نامِ....، نه! بهتر است به نام اداره اشاره‌ای نکنیم؛ چرا که حساس‌ترین و بحث برانگیزترین مسائل جهان، همین موضوعات مربوط به اداره، هنگ، دادگاه عدالت، و در یک کلام، تمام شاخه‌های خدمات عمومی است. امروزه هر شخصی فکر می‌کند که در جامعه به شخصیت او توهین شده است. برای مثال نقل کرده‌اند که اخیراً، شکایتی از رئیس پلیس منطقه دریافت شده که در آن، به این موضوع که تمام نهادهای امپریالیستی به دست افراد نالایق افتاده و به نام مقدس تزار و هم چنین خود او اهانت شده، صریحاً اعتراض کرده است، و حتی برای اثبات حرفش رمانی عشقی ضمیمه‌ی شکایتش کرده که تقریباً در هر ده صفحه از آن، به رئیس پلیس منطقه که گاهی هم، در مستی مطلق به سر می‌برد، اشاره شده است. بنابراین به منظور اجتناب از هر گونه سوء تفاهمی، بهتر است اداره‌ی فوق‌الذکر را "اداره‌ی معین" بنامیم.