بریده‌هایی از کتاب بینهایت (جلد اول)

حضرت امام‌حسین (ع) می‌فرمایند: «اعْلَمُوا أَنَّ الدُّنْیَا حُلْوَهَا وَ مُرَّهَا حُلُمٌ، وَ الِانْتِبَاهَ فِی الآخِرَۀِ، وَ الْفَائِزَ مَنْ فَازَ فِیهَا، وَ الشَّقِیَّ مَنْ شَقِیَ فِیهَا» «بدانید شیرینی و تلخی دنیا خواب است و بیداری در آخرت است و رستگار کسی است که در آخرت رستگار گردد و بیچاره کسی است که در آن عالم بیچاره باشد.»

غیرالهی می‌پندارند که سعادتشان در دنیا (پول، مقام، همسر، فرزند و...) است و تمام همّت خود را صرف تحصیل همین امور می‌کنند. انسان‌های الهی هم فهمیده‌اند که سعادتشان در ارتباط با خداوند و پیروی از انبیاء و اولیاء است.

مهمترین ریشه رنج‌ها و دردها دلبستگی‌ها است؛ وقتی به چیزی علاقه‌مند هستیم و آن را از دست می‌دهیم یا امیدواریم بدان برسیم و نمی‌رسیم از فراق آن چیز رنج می‌بریم و درد می‌کشیم.

بدن هر انسان فقط بدن اوست؛ نه «خود» او. انسان باید خود حقیقی‌اش را بیابد تا نگاهش به عالم نگاهی واقعی باشد.

«یکی از انواع مهم مغالطه تعمیم نابه‌جا است. انسان‌ها در زندگی خود گاهی با دیدن چند نمونه از یک موضوع، حکمی عام و فراگیر درباره همه افراد آن صادر می‌کنند و همه را با یک چوب می‌رانند. مثلاً چندین نفر از پزشکان را می‌بیند که مراعات عدالت را در حق مریض نمی‌کنند و یا چند نفر از عالمان دینی را می‌یابد که احکام الهی را زیر پا می‌گذارند و ناگهان حکمی عمومی صادر می‌کند که همه پزشکان دزدند و همه روحانیون ظالمند. در پاسخ این افراد معمولاً گفته می‌شود: «هر گردی گردو نیست.»

و خوشبختی و لذّت و خوشی هستند؛ چه انسان‌های دیندار و چه انسان‌هایی که به خداوند و آخرت اعتقادی ندارند؛ چه

همه مراحل خلقت سیرشان به تجلّی است نه با تجافی و همه سلسله‌وار و منظم در پی یکدیگرند و وحدتی هم بر همه حاکم است و هیچ کدام از احاطه وجودی خداوند خارج نیستند.

گهگاهی در خلوت خود درباره مفاهیم کلی و صفات نفسانی بیشتر تفکر و تأمل نمایید. تفکر درباره این دسته از موجودات پل ورود انسان به عالم مجرّدات و کلید فهم بسیاری از حقایق هستی می‌باشد و نباید از آن غفلت نمود.

مفاهیم کلی مادر همه علوم بشری‌اند. مفاهیمی که ریاضی‌دان و فیزیک‌دان و شیمی‌دان و زیست‌شناس از آن بحث می‌کنند همگی مفاهیمی کلی هستند که اگر در آن دقّت کنیم می‌بینیم از خواص جسم کاملاً مبرّا می‌باشند. ما همیشه با این موجودات غیرجسمانی زندگی می‌کنیم ولی معمولاً به خاطر انس و ارتباط زیاد با عالم اجسام اصلاً توجّهی به این مفاهیم نداریم و فکر می‌کنیم همه چیز جسم و جسمانی است.

علم منطق علم «روش صحیح فکرکردن» است. در علم منطق استدلال‌هایی را که انسان را به خطا می‌اندازد مغالطه می‌نامند. پس میزان اعتبار تفکّر ما دو چیز است: ۱. استفاده از علوم و منابع معتبر و قابل اعتماد. ۲. مراعات کردن قواعد منطقی تفکّر.

تجربه در حقیقت نوعی حساب احتمالات است که در آن بر اساس آمار مثبت فراوان در یک آزمایش، قانونی به دست می‌آید. ارزش تجربه وابسته به عامل محوریِ «فراگیری و تنوع موارد تجربه» است.

نباید فراموش کرد که نظام حساب احتمالات در ذهن نظام کیفی است و اصلاً ذهن ادراکی از احتمال یک به روی ۳, ۶۲۸, ۸۰۰ ندارد نه اینکه این احتمال را می‌فهمد و از آن چشم‌پوشی نموده و به خطا آن را صفر در نظر می‌گیرد.

وقتی در «خود» فرو می‌رویم و ادراکاتمان را بازخوانی می‌نماییم می‌فهمیم که دامنه ادراکات ما بسیار وسیع‌تر از این دو نوع است و شناخت‌های زیادی داریم که اصلاً در محدوده امور دیدنی که شکل و حجم و رنگ دارند در نمی‌آید. این ادراکات اوّلین دریچه ورودی ما به عالم تجرّد است و با آن می‌توانیم به سوی عالم تجرّد گام برداریم.

ریشه دلبستگی‌های انسان افکار و عقاید اوست، نوع نگاه ما به واقعیت است که مشخص می‌کند به چه چیزهایی دلبستگی داشته باشیم؛ هر گاه چیزی در نگاه ما ارزش محسوب می‌شود و آن را موجب نفع و لذّت می‌شماریم به آن وابسته و دلبسته می‌شویم. پس ریشه رنج‌ها دلبستگی‌ها و ریشه دلبستگی‌ها هم نگاه ما به عالم است؛ اگر می‌خواهیم از رنج‌های بیهوده راحت شویم باید دلبستگی‌های خود را تغییر دهیم.

هیچ انسانی هیچ‌گاه از حس سعادت‌طلبی و منفعت‌طلبی و لذّت طلبی خارج نمی‌شود، همواره این اندیشه و فکر انسان است که با استدلال به انسان می‌فهماند که کاری موجب منفعت و لذّت انسان است و انسان به سوی آن کشیده می‌شود.

تفکر در «جامعیّت» نفس کلید فهم تجرّد نفس و کلید ورود به ادراک مجرّدات می‌باشد.

من می‌دانم که علوم ثابتی دارم و می‌دانم که در عالم ماده هیچ چیز ثابت نیست، پس علوم و دانش‌های من مادی نیستند، و اگر من مادی و متغیر بودم نمی‌توانستم دانش و علم غیر مادی و ثابت و پایدار داشته باشم؛ پس خود من هم مادی نیستم. من حقیقتی ورای این ذرّات و مواد هستم که به این‌ها مرتبط بوده و دسترسی دارم.

به مثال زیر توجّه نمایید: سعادت غایت زندگی انسان است غایت زندگی انسان مرگ است پس: سعادت انسان همان مرگ اوست. در این مثال با ذکر دو مقدمه چنین نتیجه گرفته شده که سعادت انسان مرگ اوست، اما آیا واقعاً چنین است؟

استدلال‌های مغالطی در واقع استدلال نبوده و استدلال نما می‌باشند. مغالطه در یک معنای عام به هر عاملی که موجب خطای در ادراک شود گفته می‌شود و فقط منحصر در دامنه تفکّر نیست. گاه یک نقاشی یا نمودار گول‌زننده نیز می‌تواند یک مغالطه محسوب شود. ما نیز در این درس‌ها مغالطه را به همین معنای عام استفاده می‌کنیم.

مطالبی که در فضای مجازی منتشر می‌شود متعهد به نقل درست مطالب و گزارش صحیح نیست و در فضای مجازی کمتر احساس مسؤولیت می‌شود چون هر گاه چیز اشتباهی نوشته شود به راحتی می‌توان آن را پاک کرده و محو نمود. بر خلاف محتوای کتاب‌ها و مجلات علمی که نسبت به آنچه می‌نویسند باید پاسخگو باشند. پس همیشه سعی کنید اوّل خود را با مطالعه کتاب مشغول کنید و اگر نشد به مطالعه مجلات بپردازید و اگر نشد در آخرین مرحله به سراغ فضای مجاز ی بروید. مگر اینکه از پایگاه‌های معتبر علمی که متعلّق به مراکز معتبر است استفاده کنید که پایگاه‌های معتبر ارزشی همانند کتب و مجلات دارد.