بریده‌هایی از کتاب ارتداد

یونس، عشق مهم‌تر است یا معشوق؟ - عشق مهم‌تر است، دریا! فراق معشوقْ طاقت‌سوز و جانکاه است ولی فقدان عشقْ مرگ است. عاشق بدون معشوق می‌سوزد و عاشق‌تر می‌شود، اما بدون عشقْ حیاتی نیست که دربارهٔ چیستی آن حُکمی بکنیم.

ناجه آرزویی آمیخته با حسرت است؛ رؤیای شیرینی که گویا دقیقاً در لحظه‌ای که باید تحقق بیابد، بر باد می‌رود.

یونس، عشق مهم‌تر است یا معشوق؟ - عشق مهم‌تر است، دریا! فراق معشوقْ طاقت‌سوز و جانکاه است ولی فقدان عشقْ مرگ است. عاشق بدون معشوق می‌سوزد و عاشق‌تر می‌شود، اما بدون عشقْ حیاتی نیست که دربارهٔ چیستی آن حکمی بکنیم.

حق نداریم به خاطر رذالت طرف مقابل، رذیلانه بجنگیم. بعدها یک جامعهٔ انقلاب‌کردهٔ بی‌اخلاق را چه کنیم؟ آن جامعه خودش دشمن خودش خواهد بود

انتخابْ پدیدهٔ پیچیده‌ای است. انسان چون انتخاب می‌کند، انسان است. انتخاب می‌کند و بر انتخابش پای می‌فشارد. پای فشردن بر انتخابی که آزادانه باشد تحسین‌برانگیز است. اما چه بسیار که انتخابی ظاهراً آزادانه، محصول سلسله‌ای از علل ناپیدای احساسی و روانی است.

تو تنها آرزوی بربادنرفتهٔ منی، تنها رود خشک‌نشده، تنها درخت تبرنخورده، تنها شهر ویران‌نشده، تنها سیب کِرم‌نخورده، تنها باغ آفت‌نزده...

امام گفت: «خالص شدن انقلاب جزئی از فرایند انقلاب است. هر کسی تحمل انقلابی ماندن را ندارد. جدا شدن تدریجیِ پشیمان‌ها و درمانده‌ها جزئی از ابتلاء انقلاب است. ما اجازه نداریم قصاص قبل از جنایت کنیم، باید زمانش فرابرسد.»

به فراموشی بسپار، مَرد! آن آینده که تو در انتظار آن نشسته‌ای یا رخ می‌دهد یا نمی‌دهد. اگر رخ‌دادنی باشد، غصهٔ امروزِ تو آن را برطرف نخواهد کرد و اگر رخ ندهد که غصهٔ امروزت کاملاً ابلهانه خواهد بود.

ما در برابر زمان، شیئی ناچیز هستیم که هراسان منتظر آینده‌ای نامعلوم نشسته‌ایم. خدای خالق زمان، آن را بستر ابتلاء ما قرار داده، گاه بلایی ویران‌کننده. از حقارتم در برابر قدرتِ این خالق قَدَرقدرت، در خود مچاله می‌شوم.

«خالص شدن انقلاب جزئی از فرایند انقلاب است. هر کسی تحمل انقلابی ماندن را ندارد. جدا شدن تدریجیِ پشیمان‌ها و درمانده‌ها جزئی از ابتلاء انقلاب است. ما اجازه نداریم قصاص قبل از جنایت کنیم، باید زمانش فرابرسد.»

«پرسش‌ها یک روز تمام خواهد شد، نه؟» - گمان نکنم. پایان پرسش، پایان اندیشیدن است. گمان نکنم انسان دست از اندیشیدن بردارد.

حتی اگر کسی خود را در لحظهٔ طلوع خورشید به خواب بزند، مانع رفتن تاریکی نخواهد شد.

نسیمی آرام می‌وزد و بوی آویشن وحشی مشامم را پر می‌کند. پرنده‌ای ناشناس با صدایی لطیف نجوایی می‌کند که دلم با معنای ملکوتی‌اش به تپش می‌افتد. قنداق اسلحه را می‌بوسم. من و چند نفر دیگر، که همگی آن‌ها جوانانی سیاه‌مو و درخشان‌چشم و خوش‌قواره‌اند، پیش‌قراولان گروهانی هستیم که مأموریتش به آتش کشیدن چند مقرّ مهم نظامی و انبارهای مهمات صهیونیست‌ها در دامنهٔ غربی بلندی‌های جولان است.

هر حرکتی از هر توقفی بهتر است. توقف به طور فزاینده خود را بازتولید می‌کند. در توقف، رسوب می‌کنیم، بوی کهنگی و ماندگی می‌گیریم. انسان متوقف یعنی مرده؛ حرکتِ متوقف یعنی سکون؛ مبارزهٔ متوقف یعنی سازش.

من به این می‌اندیشم که چرا در دامنهٔ ابَرانسان‌ها گاهی کوتاه‌قامتان بی‌مایه‌ای فرصت پیدا می‌کنند که همچون کیسه‌های سنگین خاک، مانع اوج گرفتن و پرواز کردن شوند.

درست آن لحظه که سختی و رنج تو را فرامی‌گیرد، یک پرسش اضطراب‌آمیز مثل علفی خودرو از دل ناشکیبا سربرمی‌آورد: «آیا این انتخاب به رنجی که در پی دارد می‌ارزد؟»

یونس عزیزم، همیشه مردمانی هستند که بترسند و با ترسشان جلوی پیش رفتن نترس‌ها را بگیرند. این‌ها لوکوموتیو قطار نهضت‌اند و من گمان می‌کنم قطار نهضت خمینی هیچ‌گاه از حرکت نخواهد ایستاد. ترسوها، بزدل‌ها، بزخوها، اگر این جماعت غلبه کنند، تاریخ را به گند می‌کشند. عین شامگاه بیست‌ویک بهمن!

پس این را هم بگو که غرق شدن در مبارزه «به‌تدریج» شکل و شمایل مبارز را عوض می‌کند. گاه باید به خود بیاید و مبدأ و مقصد را مرور کند و اصول را به خود تذکر دهد تا شبیه دشمنش نشده باشد. و شعر روش خوبی برای این تذکر است.

آن‌گاه قامت برمی‌افرازد و همان‌طور که با آرامش تای عبای قهوه‌ای‌رنگش را مرتب می‌کند زیر لب می‌گوید: «نترسید مردم! نترسید؛ ترس میوهٔ درخت خبیث شیطان است.»

امام چشم می‌چرخاند و خطاب به انبوه جمعیت حاضر در مدرسهٔ رفاه می‌گوید: «گویا خداوند همیشه گروهی را برمی‌گزیند تا حجت او باشند بر دیگران، تا آن‌ها را به رخ بکشد و دیگران را با آن‌ها تحقیر کند. برای خوکردگان به بزدلی و دنیاپرستی، دیدن بلندهمتان دریادل عذاب شدیدی است.»