بریده‌هایی از کتاب فاشیسم و دموکراسی

در همهٔ کشورهای استبدادی، درستی اندیشه جرم است

ویژگی حکومت استبدادی این است که گرچه افکار را کنترل می‌کند، آن‌ها را قطعی نگه نمی‌دارد

چند تفاوت اساسی بین توتالیتاریانیسم و همهٔ باورهای گذشته، چه در اروپا و چه در شرق وجود دارد. مهم‌ترین این است که باورهای گذشته تغییر نمی‌کردند یا دست‌کم به‌سرعت تغییر نمی‌کردند. در اروپای قرون وسطا، کلیسا به شما دیکته می‌کرد چه چیزی را باید باور داشته باشید، اما حداقل به شما اجازه می‌داد از تولد تا مرگ همان باورها را حفظ کنید. به شما نمی‌گفت دوشنبه چیزی را باور کنید و سه‌شنبه چیزی دیگر را. و همین موضوع، امروزه کم‌وبیش دربارهٔ باور هر مسیحی، هندو، بودایی یا مسلمان صدق می‌کند. افکار او تا اندازه‌ای مرزبندی شده‌اند، اما همهٔ زندگی‌اش را در محدودهٔ چارچوب همان افکار سپری می‌کند. احساساتش دستکاری نمی‌شوند. در رابطه با توتالیتاریانیسم دقیقاً عکس این مسئله صدق می‌کند. ویژگی حکومت استبدادی این است که گرچه افکار را کنترل می‌کند، آن‌ها را قطعی نگه نمی‌دارد.

توتالیتاریانیسم آزادی اندیشه را تا حدی که در هیچ عصری سابقه نداشته، از بین برده است. و مهم است که درک کنیم کنترل آن بر اندیشه پیامدهایی منحصر به فرد و کاملاً از پیش تعیین شده دارد. نه‌تنها شما را از بیان ـ حتی فکر کردن به ـ افکار خاص منع می‌کند بلکه به شما دیکته می‌کند به چه چیز باید فکر کنید، ایدئولوژی‌ای برای شما خلق می‌کند و می‌کوشد علاوه بر کنترل زندگی عاطفی شما، منشوری اخلاقی نیز مستقر کند. و تا جایی که شدنی باشد، شما را از دنیای بیرون جدا و در دنیایی ساختگی محصور می‌کند که در آن هیچ معیاری برای مقایسه نداشته باشید. حکومت استبدادی می‌کوشد به هر قیمتی افکار و عواطف شهروندانش را حداقل به همان شدتی که رفتار و اعمال آن‌ها را کنترل می‌کند، تحت نظر بگیرد و مهار کند.

وقتی کسی از توتالیتاریانیسم حرف می‌زند، بلافاصله به آلمان، روسیه و ایتالیا فکر می‌کنیم، اما من فکر می‌کنم باید این خطر را بپذیریم که توتالیتاریانیسم دارد به پدیده‌ای جهانی تبدیل می‌شود. روشن است که دورهٔ سرمایه‌داری آزاد رو به پایان است و کشورها یکی پس از دیگری اقتصادِ متمرکز را اختیار می‌کنند که می‌توان آن را بر اساس ترجیح شخصی، سوسیالیسم یا سرمایه‌داری دولتی نامید. و با آن، آزادی اقتصادی فرد و تا حد زیادی آزادی او برای انجام آنچه دوست می‌دارد، برای انتخاب شغل‌اش، برای جابجایی روی کرهٔ زمین به پایان می‌رسد.

هر کس به ارزش ادبیات باور دارد، هر کس نقش کلیدی ادبیات را در ترقی تاریخ بشر به رسمیت می‌شناسد، باید ضرورت حیاتیِ مقاومت در برابر توتالیتاریانیسم را، خواه از بیرون به ما تحمیل شده باشد یا از درون، نیز تصدیق کند.

طی بیست سال گذشته دموکراسیِ «بورژوایی» هم از سوی فاشیست‌ها و هم کمونیست‌ها بسیار زیرکانه‌تر مورد حمله قرار گرفته و به‌شدت معنادار است که این دو گروهِ در ظاهر دشمن، هر دو در زمینهٔ مشترکی به آن حمله کرده‌اند. واقعیت دارد که فاشیست‌ها، با روش‌های جسورانه‌ترِ تبلیغاتی‌شان، هر زمان به نظرشان ضروری بوده از همان استدلال آریستوکرات‌ها استفاده می‌کنند که دموکراسی «بدترین آدم‌ها را به عرش می‌رساند»، اما چالش اصلی همهٔ مدافعان استبداد این است که دموکراسی فریبی بیش نیست و قرار نیست چیزی فراتر از لاپوشانیِ حکومت مشتی ثروتمند باشد.

هیچ‌چیز از آنچه را که از جانب دولت دربارهٔ مسائل داخلی منتشر می‌شود، باور نکنید.

نکته این است؛ آزادی نسبی‌ای که از آن برخورداریم، به حمایت افکار عمومی متکی است. قانون پشتیبان نیست. دولت‌ها قوانین را وضع می‌کنند ولی اینکه اجرا می‌شوند یا نه و پلیس چگونه رفتار می‌کند، به روحیهٔ عمومی کشور بستگی دارد. اگر تعداد زیادی از مردم به آزادی بیان دلبسته باشند، آزادی بیان وجود خواهد داشت، حتی اگر قانون آن را منع کرده باشد؛ اگر افکار عمومی واکنشی کُند داشته باشد، اقلیت‌های به‌اصطلاح دردسرآفرین مورد آزار قرار خواهند گرفت، حتی اگر برای حمایت از آنان قانونی وجود داشته باشد.

ـ او ذات حقیقی چیزها و آدم‌ها را کشف می‌کرد زیرا حقیقت وجودی خود را نیز به‌خوبی درک می‌کرد. بسیاری از نویسندگان و خبرنگاران کوشیدند شیوهٔ منحصربه‌فرد او را بدون داشتنِ صلاحیت اخلاقی او، تقلید کنند.