بریده‌هایی از کتاب عربستان از درون

اسامه نبرد جاجی را در گفتگو با جمال خاشقجی روزنامه‌نگار جوان سعودی تعریف کرد. همان کسی که در مجله «المجله» درباره افغان‌های عرب می‌نوشت.

ملک فهد به فرزندش گفت: «اگر دیدی مردی فقیر به سراغت می‌آید قبل از اینکه دیگران با او صحبت کنند تو خود صحبت کن. هرگز تصمیمات خود را در همان لحظه نگیر. بگو بعدا در این‌باره تصمیم خواهی گرفت. هرگز برگه‌ای را برای فرستادن کسی به زندان امضاء نکن مگر اینکه صد در صد مطمئن باشی. اما وقتی امضاء کردی دیگر هرگز تصمیم خودت را تغییر نده. محتاط باش. به زودی خواهی دانست که مردم داشتند تو را امتحان می‌کردند».

نهضت اسلامی در دهه هشتاد شاهد سیطره روحانیون سعودی بر ارکان قدرت به سبک ایران بود. به گونه‌ای که خاندان آل سعود جرات مخالفت با آنها را نداشتند. آن روزها هیچ شاهزاده ای جرات ایستادن و مخالفت با آن چیزهایی را که روحانیون می‌گفتند نداشت. روحانیون بیداری (صحوه) دهه ۹۰، این حق را داشتند که حکومت را هدایت کنند و خواستار تغییراتی شوند که مطابق با اعتقادات دینی‌شان باشد.

«خواستم توضیح دهم که در زمان خلفای نخستین حاکمان دینی همان حاکمان اجرایی در تاریخ اسلامی بودند و قدرت مطلق را در اختیار داشتند. وظیفه آنها کاربرد قدرت درعمل بود. حال آنکه وظیفه روحانیون و مشایخ و مفتی‌ها پس از آن ارایه نصیحت بود. آنها هرگز حکومت نداشتند. بعدها زمانی آمد که آیت‌الله‌های ایران را دچار گمراهی کرد. آنها از اسلام واقعی منحرف شده و خودشان را در جایگاه قدرت مطلقه حکومت قرار دادند. این اتفاقی کاملا جدید و غیر اسلامی بود که سندیت تاریخی هم نداشت».

هیچ کارمندی در عربستان نیست که بگوید مشکل تروریسم در عربستان ریشه در ناکامی‌های جنسی دارد، اما اگر نظام اجتماعی به یک جوان دراوج توانش اجازه تماس جنسی با دیگری را ندهد، عجیب نیست که این غریزه به ناکامی منجر شده و او را به سمت خشونت سوق دهد. یکی از ارکان اساسی برنامه بازپروری و اصلاح افراطی‌ها در عربستان این بود که آنها بتوانند در اسرع وقت از این برنامه برای ازدواج استفاده کنند.

یازده سپتامبر یک اختلال بشری بود. گروهی از احمق‌ها دست به این کار زده بودند. احمق‌هایی که در هر جامعه‌ای هستند. البته باید بپذیریم که اکثر آنها جزو احمق‌های سعودی بودند. پانزده نفر از اصل نوزده نفرشان سعودی بودند. نمی‌توانیم از سرزنش دیگران فرار کنیم. وقتی جامعه‌ای زیر همه نوع فشار قرار گیرد ـــ فرهنگ،... قبیله، قانون، سنت‌ها، خانواده و پلیس ـــ به همین جایی می‌رسد که این احمق‌ها رسیدند. پس از اینها اگر توانستی مذهب تکفیر را هم به آنها بدهی و این فکر را منتقل کنی که عامل اصلی مشکلات‌شان دیگران هستند نه خودشان، یا اینکه باید هرکس مخالف تود درباره خدا بود نابود کنی، درنهایت گروهی خواهی داشت که در عمل یک خطر واقعی به شمار می‌رود».

جنگ عراق و ایران از سال ۱۹۸۰ م الی ۱۹۸۸ م یک جنگ خونین و خشن در بالاترین سطح بود. صدها هزار جوانی که به شکل نامناسبی آموزش دیده و در سنگرها به روش جنگ جهانی اول کشته شدند یا به شیوه «موج‌های بشری» به دام افتادند بیانگر همین امر بود.

چالش اصلی و سختی که به نجات عربستان در گذشته و حال مرتبط می‌شود دانستن این نکته است که چگونه دین توانست جامعه‌ای را که سریع در حال تغییر بود «بر زمین بزند» و حال چگونه باید تلاش کرد تا در دوران منازعات سکولاریستی بتواند به سرعت خود را به پناهگاه امنی برساند.