بریده‌هایی از کتاب انفاق

سخاوتی ارزش دارد که به‌خاطر وظیفه انجام گرفته باشد و با اختیار و آگاهی و عشق تحقق یافته باشد. هنگامی که مرا سخاوتمند آفریده‌اند، من چه‌کاره‌ام و چه نقشی دارم تا ارزشی را به دست بیاورم و پاداشی بگیرم. خوبی سخاوت دلیل خوبی من نیست و ملاک خوبی من نیست. سخاوت من هنگامی ارزش دارد که به‌خاطر وظیفه و از روی انتخاب و آگاهی و عشق به حق سر زده باشد.

سخاوتی که از روی غریزه‌ها و هوس‌ها و یا حرف‌های مردم و یا جلوه‌های دنیا باشد، ارزش ندارد و خریداری ندارد.

عقل آن نیرویی است که تو را از غیرحق آزاد کند و بنده او بسازد؛ چون در این بندگی، آزادی است. عقلی که در راه حق به کار نیفتد، عقل نیست؛ «نَکراء» است، «شیطنت» است.

ارزش هر چیز، وابسته به سودهایی است که می‌آفریند و به نتیجه‌هایی که به دنبال می‌آورد. هنگامی که انفاق، فقط پرکردن شکم‌ها باشد و نمایشی از دارایی‌ها، نه تنها ارزشی ندارد، که ضد ارزش است و اهانت به انسان و ضایع‌کردن عظمت‌های اوست. ما، با این انفاق، انسان را تا حد گاو تنزل داده‌ایم و او را ذلیل بار آورده‌ایم و از کوشش و حرکت باز داشته‌ایم؛

یگانگی با انفاق و احسان، به اتحاد و هم‌بستگی می‌رسند و با اتحاد، به وحدت و یگانگی. این‌ها همچون یک اندام و یک واحد کار می‌کنند. هنگامی که یکی صدمه دید و ضربه خورد، بقیه برایش تب می‌کنند و می‌سوزند و برایش نیرو ذخیره می‌کنند و به یاری‌اش می‌شتابند. و در این حد، شکل انفاق‌ها و احسان‌ها هم عوض می‌شود. دیگر، هرکدام از دیگری برمی‌دارد و بدون اطلاع برادرش، در دارایی او تصرف می‌کند. در این حد، دیگر دادن و گرفتن نیست، سؤال و بخشش نیست، که برداشتن و بدون اجازه تصرف‌کردن است؛ و این نشانه وحدت است و این وحدت، علامت کمال ایمان؛ و همین است که امام می‌گوید مادام که بدون اطلاعِ هم، از هم برندارید، به تشیع نرسیده‌اید.

پیشوایان هنگامی که به فقیری انفاق می‌کردند، خود را شرمنده و بدهکار نشان می‌دادند تا اینکه فقیر ذلیل نشود و دست خدا را ببیند و مال او را ببیند

انفاق باید برای دهنده و گیرنده رشد و حرکت بیاورد؛ چون غرض از انفاق، سیرشدن شکمِ گیرنده نیست. خدا خود بهتر می‌توانست شکم‌ها را سیر کند و فقرها را از اول مرتفع نماید.

هم‌بستگی ساخته‌شده‌ها احتیاج بیشتری به هم‌بستگی دارند. این‌ها نیازهای بزرگ‌تری را شناخته‌اند و برای تأمین نیازها، به جمع‌ها و دیدارها محتاج‌اند؛ چون کارهای بزرگ با یک دست انجام نمی‌شود. با انفاق‌ها و گذشت‌ها و فداکاری‌ها، این‌ها به یکدیگر نزدیک می‌شوند و هم‌بسته می‌شوند.

از سوره فجر، آیه ۱۵ و ۱۶ برداشت می‌شود که نعمت‌ها و تنگ‌دستی‌ها، نه اکرام هستند و نه اهانت؛ بلکه فقط ابتلا هستند: