بریده‌هایی از کتاب آشنایی با هنر تفکر راهبردی

ما چیزی جز تفکر خود نیستیم.

خیلی‌ها سال‌ها در مدارس و دانشگاه‌ها تحصیل می‌کنند و حتی به مدارج بالای دانشگاهی می‌رسند، اما معدودی از اینان به‌واقع فرهیخته هستند. چرا؟ چون معدودی از آن‌ها آموختن را یاد گرفته‌اند. اکثر مردم در طول زندگی‌شان به دنبال یاد گرفتن نیستند. به جای آن، نظامی از باورها شکل می‌دهند و در بقیهٔ عمر از آن دفاع می‌کنند.

قدرت‌های مستقر از ما می‌خواهند منفعلانه بپذیریم وضع موجود فکری، سیاسی یا اقتصادی «هرچند ایده‌آل نیست» اما طبیعی است، و تلاش برای تغییر یا بیهوده است یا به آشوب بی‌پایان و در نهایت بدتر شدن اوضاع می‌انجامد. به‌تبع این، نهادهای آموزشی هم نامتفکر تربیت می‌کنند: القا کردن به‌جای آموزش، حفظ کردن به‌جای درونی ساختن، به خاطر سپردن دانشِ پیش‌تر کسب‌شده به‌جای درگیر شدن با روند علمی، و پذیرفتن منفعلانه به‌جای پرسشگری.

کاش می‌شد این مغز مشغول مشوش را خاموش کرد و دمی از رنج فکر کردن و تصمیم‌گیری آسود؛ یا کسی، مرجعی، پیدا می‌شد که فکر کردن را به‌کل به او بسپاریم و خودمان برویم سراغ کارهای خوشایندتر

نهادهای آموزشی هم نامتفکر تربیت می‌کنند: القا کردن به‌جای آموزش، حفظ کردن به‌جای درونی ساختن، به خاطر سپردن دانشِ پیش‌تر کسب‌شده به‌جای درگیر شدن با روند علمی، و پذیرفتن منفعلانه به‌جای پرسشگری.

همیشه فرض کنید که شبیه انسان‌های دیگرید. بنابراین انتظار داشته باشید تا همهٔ کاستی‌های انسانی را در خودتان ببینید.

آنچه انسان را به معرفت سوق می‌دهد تفکر است. آدمی ممکن است هرچه می‌خواهد و هرقدر می‌خواهد ببیند و بشنود، بخواند و بیاموزد؛ اما هیچ‌وقت چیزی را نخواهد شناخت مگر به آن فکر کرده و به‌واسطهٔ تفکر آن را به مایملک ذهن خویش بدل کرده باشد.

چنین می‌پنداریم که حقیقت نزد ماست؛ اما در حقیقت، همه قربانی خودمحوری انسانی هستیم ـ اگرچه نه همه به یک اندازه.

تفکر نقاد اندیشیدن دربارهٔ خود تفکر را به ما می‌آموزد.

سرشت انسان چنین است. همهٔ ما، با درجات مختلف، دچار پیش‌داوری هستیم. همه تصورات قالبی داریم و خود را فریب می‌دهیم. چنین می‌پنداریم که حقیقت نزد ماست؛ اما در حقیقت، همه قربانی خودمحوری انسانی هستیم ـ اگرچه نه همه به یک اندازه. هیچ‌کدام از ما هرگز متفکر کاملی نخواهیم بود، اما همه می‌توانیم متفکران بهتری باشیم.

ویژگی تقریباً تمام نهادهای دیرسال اجتماعی ایستایی و مقاومت در برابر تغییر است.

مسئله این نیست که «آیا ما اشتباه می‌کنیم یا نه؟» مسئله این است که «آیا ما از اشتباهات‌مان درس می‌گیریم؟»

هیچ‌کدام از ما هرگز متفکر کاملی نخواهیم بود، اما همه می‌توانیم متفکران بهتری باشیم.

مشکل اینجاست که تفکر انسان‌ها در بسیاری موارد معیوب است.

تغییر زندگی تنها به واسطهٔ تفکر ممکن است

مسئله این نیست که «آیا ما اشتباه می‌کنیم یا نه؟» مسئله این است که «آیا ما از اشتباهات‌مان درس می‌گیریم؟»

به این شعر سادهٔ «مامان‌غازه» توجه کنید: زیر گنبد کبود، اگه هر مشکلی هست یا براش چاره‌ای نیست یا که هست اگه هست، بگرد تا پیداش بکنی اگه نیست، بهتره فکرش نکنی

دقت کنید انسان‌ها چگونه احساسات منفی خود را توجیه می‌کنند. دقت کنید چگونه به احساسات منفی دیگران ایراد می‌گیرند. دقت کنید چگونه احساسات کسانی را که آن‌ها را شریر می‌پنداریم بی‌اعتبار می‌دانیم.

پس از تحقیق و جست‌وجو، گروهی را انتخاب کنید که سازمان‌دهی شده‌اند تا به ساختن جهانی بهتر کمک کنند. گروه‌های بسیاری برای تحقق عدالت، برای بهبود شرایط، برای کاهش درد و رنج در جهان مبارزه می‌کنند. سازمان عفو بین‌الملل، جمعیت مدافع رفتار اخلاقی با حیوانات، یونیسف و بسیاری از این دست. از میان گروه‌های محلی، ملی، و بین‌المللی یکی را انتخاب کنید و با آن همکاری کنید ـ حتی اگر فقط به صورت کمک مالی باشد.

توجه کنید چقدر به‌ندرت پیش می‌آید که رسانه‌های جمعی افراد معقولی را نمایش دهند که برای ساختن جهانی معقول‌تر کارهای معقولی می‌کنند. برای مثال، دقت کنید که چقدر شایع است به تصویر کشیدن روابط احساسی «عمیق» ی که به طرز نامعقولی بین منتهای عشق و منتهای نفرت سیر می‌کند (من ازت متنفرم و عاشقتم! ازت متنفرم چون عاشقتم! اگر عاشقم نباشی می‌کشمت!).