بریده‌هایی از کتاب توحید؛ داروی دردها

مؤمن اگر در میان یک اتاق بتنی که هیچ در و منفذی در آن وجود ندارد، قرار گیرد و با دست خالی در آن اتاق بیفتد، باز هم سراپا امیدواری و رجاء به پروردگار است و هرگز از بیرون آمدن از اتاق ناامید نمی‌شود، چراکه می‌داند آن کس که همه کارهٔ عالم است، اگر اراده کند، او از این اتاق به چشم بر هم زدنی، نجات پیدا می‌کند و اگر میان دشت و کوهی باشد و اراده پروردگار متعال نباشد، قدم از قدم نمی‌تواند بر دارد.

«دوش که غم، پرده ما می‌درید خار غم اندر دل ما می‌خلید در برِ استاد خردپیشه‌ام طرح نمودم غم و اندیشه‌ام کاو به کف آیینه تدبیر داشت بخت جوان و خرد پیر داشت پیر خردپیشه و نورانی‌ام برد ز دل زنگ پریشانی‌ام گفت که در زندگی آزاد باش هان گذران است جهان شاد باش رو به خودت نسبت هستی مده دل به چنین مستی و پستی مده زانچه نداری ز چه افسرده‌ای؟ وز غم و اندوه دل آزرده‌ای؟ ور ببرد، ور بدهد دست دوست ور ببَرد، ور بنَهد ملک اوست ور بکِشی یا بکُشی دیو غم کج نشود دست قضا را قلم آنچه خدا خواست همان می‌شود وانچه دلت خواست نه آن می‌شود»

مؤمن اگر در میان یک اتاق بتنی که هیچ در و منفذی در آن وجود ندارد، قرار گیرد و با دست خالی در آن اتاق بیفتد، باز هم سراپا امیدواری و رجاء به پروردگار است و هرگز از بیرون آمدن از اتاق ناامید نمی‌شود، چراکه می‌داند آن کس که همه کارهٔ عالم است، اگر اراده کند، او از این اتاق به چشم بر هم زدنی، نجات پیدا می‌کند و اگر میان دشت و کوهی باشد و اراده پروردگار متعال نباشد، قدم از قدم نمی‌تواند بر دارد.

تمام صفات کمالی که در ماست پرتو صفات خداوند است که در ما می‌تابد و لحظه به لحظه به ما منعکس می‌شود و ما هر کدام به قدری که خداوند به ما ظرفیت داده، آن نور را نشان می‌دهیم.

خداوندا! هر چه از خوبی‌ها به ظاهر دارم مال توست و من در هیچ یک از آن‌ها مستقل نیستم و سزاوار هیچ حمد و مدحی نمی‌باشم و هر چه در مدح من گفته می‌شود، در حقیقت از آن توست و من نیستم، مگر! بسان آینه‌ای که تو به اراده‌ات گوشه‌ای از جمالت را در آن به نمایش گذاشته‌ای و خود را نمایانده‌ای.

اساس همه دردها و رنج‌ها، محبت غیرخدا است

بهترین کار برای راه یافتن به عالم ملکوت- ماوراء محسوسات- در خود فرورفتن و خودشناسی است

اولین مکتب تربیتی که راه اساسی برای درمان این صفات رذیله را نشان داد، قرآن کریم است. قرآن کریم فرمود: درمان ریشه‌ای و اساسی صفات رذیله و بیرون آمدن از همه دردها و رنج‌ها و رسیدن به سعادت همیشگی و جاودانی و بی‌قید و شرط، غرق شدن در دریای «توحید» است. مرحوم علامه طباطبایی (رضوان الله علیه) در ذیل تفسیر آیه شریفه «وَ بَشِّرِ الصَّابِرینَ الَّذینَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصیبَةٌ قالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیهِ راجِعُونَ» می‌فرمایند: ما در هیچ کتابی از مکاتب شرقی و غربی، پیش از اسلام نیافتیم که به درمان ریشه ای صفات رذیله که همان توجه به حقیقت توحید باشد، پرداخته باشند و این روش تربیتی از اختصاصات قرآن کریم و یکی از نمونه‌های اعجاز تربیتی قرآن است.

خورشیدِ محسوس دنیا، چون گاهی در پس پرده تاریکی شب می‌رود و با پنهان شدنش نور آینه‌ها هم خاموش می‌گردد، ما می‌فهمیم که نور آن‌ها از خودشان نبوده است، اما خورشیدِ عالم هستی که خداوند متعال است، چون هیچ‌گاه پنهان نمی‌شود و آینه وجود ما همواره از نور او پر است گاهی متوهم می‌شویم و فکر می‌کنیم نور از خود ماست و ما با خداوند در نور شریکیم. علم و قدرت، جمال و عزّت، مِلک و مُلک، همه و همه فقط متعلق به خداوند است و هیچ کس با او شریک نیست و هر کس هر چه دارد امانتی بیش نیست.

علمای اخلاق برای داشتن تواضع، عوامل مختلفی را بیان کرده اند؛ ۱. انسان در زندگی، پیرامون این موضوع که ارزش کار هر کسی به خاتمهٔ کار اوست، نه به وضعیت فعلی، تفکر بکند. اگر انسان در این باره بیندیشد و باور داشته باشد، می‌فهمد که نمی‌تواند هیچگاه خویش را از دیگران برتر بشمرد.