کتاب صوتی ذهن ذن، ذهن آغازگر نوشته شونریو سوزوکی محبوب‌ترین کتاب ذن در آمریکاست. کتاب ذهن ذن ذهن آغازگر از روی نظرات شونریو سوزوکی، یکی از تاثیرگذارترین معلمان معنوی قرن بیستم، جمع‌آوری شده است. سوزوکی بیست سال آخر عمرش را در مراکز تمرین ذن در غرب آمریکا به تدریس مشغول بود.

درباره کتاب ذهن ذن ذهن آغازگر

ذهن آغازگر تمرین برای ذهن ذن است. سادگی پرسش آغازین‌من که‌ام؟ در سراسر تمرین ذن ضروری است. ذهن آغازگر خالی است، رها از عادت‌های افراد آزموده است، آماده برای پذیرش، تردید، و گشوده به روی تمام احتمالات است. ذهنی از آن دست که چیزها را همان‌طور که هستند می‌بیند، که گام‌به‌گام و در یک آن می‌تواند سرشت اصلی هر چیزی را بشناسد. این تمرین ذهن ذن در سراسر کتاب یافت می‌شود. هر بخش از کتاب مستقیم یا غیرمستقیم به این پرسش می‌پردازد که چگونه طی مراقبه یا در زندگی‌ات ذهن آغازگر را حفظ کنی. این یک روش باستانیِ آموزش است، از ساده‌ترین زبان و از موقعیت‌های روزمرهٔ زندگی بهره می‌گیرد. این یعنی شاگرد باید خودش را آموزش دهد.

ذهن آغازگر اصطلاح محبوب مُرشد دوگِن بود. استاد سوزوکی نیز خوشنویسی روی جلد کتاب را شوشین یا ذهن آغازگر می‌خواند. خطاطی به روش ذن یعنی نوشتن به سرراست‌ترین و ساده‌ترین شکل، تو گویی آدمی مبتدی هستی که سعی نمی‌کنی چیزی ماهرانه یا زیبا خلق کنی، بلکه تنها می‌نویسی، با تمام توجه، انگار می‌خواهی چیزی را که برای اولین بار می‌نویسی کشف کنی؛ آنگاه تمام سرشت تو در نوشتنت خواهد بود. این روش تمرین لحظه‌به‌لحظه است.

کتاب ذهن ذن ذهن آغازگر حاصل ایده و ابتکار ماریان دِربی، شاگرد وفادار استاد سوزوکی و سازمان‌دهندهٔ گروه ذنِ لُس آلتوس است. استاد سوزوکی هفته‌ای یکی دو بار به مراقبهٔ ذِن این گروه می‌پیوست و پس از هر دوره مراقبه برای آنها سخنرانی و آنها را به تمرین ترغیب می‌کرد و به رفع مشکلاتشان اهتمام می‌ورزید. ماریان گفته‌های او را تایپ کرد و اندکی بعد متوجه شد که با پیشرفت گروه، در گفتارها نیز تداوم و پیشرفتی ایجاد شده که به‌خوبی می‌تواند به یک کتاب و به سندی بسیار ضروری از روحیه و تعلیم چشمگیر استاد سوزوکی بدل شود. او از رونویسی سخنرانی‌ها که هفت سال زمان برد، اولین پیش‌نویس کتاب حاضر را فراهم آورد.

شنیدن کتاب ذهن ذن ذهن آغازگر را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام کسانی که به دنبای راهی برای تمرین‌های ذن هستند پیشنهاد می‌کنیم.

درباره شونریو سوزوکی

شونریو سوزوکی (۱۹۷۱-۱۹۰۴) یکی از اثرگذارترین معلمان معنوی قرن بیستم بود و در حقیقت بانی اصلی ذن در امریکاست. او کاهنی ژاپنی از مکتب سوتو۱ بود و از سال ۱۹۵۹ تا زمان مرگ در امریکا تدریس کرد. او بنیان‌گذار مرکز ذن سان‌فرانسیسکو و مرکز ذنِ مانتِن در تساجارا بود. وی همچنین مؤلف کتاب نهرهای منشعب در تاریکی جاری‌اند: گفتارهای ذن در باب سندوکای است و خود موضوع زندگینامه‌ای است به نام خیار کج‌وکوله به قلم دیوید چادویک.

بخشی از کتاب ذهن ذن ذهن آغازگر

این حالت‌ها برای رسیدن به وضعیت ذهنیِ مناسب نیستند. قرارگیری در این حالت خود به معنای داشتن وضعیت ذهنی مناسب است. لازم نیست وضعیت ذهنی خاصی را به دست آوریم.

حالا می‌خواهم در مورد حالت بدنی ذاذن صحبت کنم. وقتی در حالت لوتوس کامل می‌نشینی، پای چپت روی ران راست توست و پای راستت روی ران چپت. وقتی پاهایمان را این‌طور روی هم می‌اندازیم، یک پای راست داریم و یک پای چپ، ولی آنها یکی می‌شوند. این حالت بیانگر وحدت در عین دوگانگی است: نه دو، و نه یک. این مهم‌ترین درس است: نه دو، و نه یک. بدن و ذهن ما نه دو هستند و نه یک. اگر فکر می‌کنی بدن و ذهنت دو تا هستند، در اشتباهی؛ اگر فکر می‌کنی آنها یکی هستند باز هم در اشتباهی. بدن و ذهن ما هم دو هستند و هم یک. ما همیشه تصور می‌کنیم اگر چیزی یکی نباشد، بیش از یکی است؛ اگر مفرد نباشد، جمع است. اما در تجربهٔ واقعی زندگیِ ما فقط جمع نیست بلکه مفرد هم هست. هر یک از ما هم وابسته‌ایم هم مستقل.

پس از گذشت سالیانی خواهیم مُرد. اگر مرگ را صرفاً پایان زندگی‌مان بدانیم، این درکی نادرست خواهد بود. از سوی دیگر اگر تصور کنیم نخواهیم مُرد این نیز اشتباه است. ما می‌میریم و نمی‌میریم. این درک درست است. شاید برخی بگویند ذهن یا روح ما همیشه باقی است و تنها کالبد مادی ماست که می‌میرد. ولی این کاملاً درست نیست، چون ذهن و جسم پایان خود را دارند. ولی این هم درست است که آنها تا ابد خواهند ماند. و با اینکه می‌گوییم ذهن و جسم، در واقع آنها دو روی یک سکه‌اند. این درک درست است. پس وقتی در این حالت قرار می‌گیریم، حالت بدنی‌مان گواه همین حقیقت است. وقتی پای چپم روی سمت راست بدنم باشد و پای راستم روی سمت چپ بدنم نمی‌دانم کدام کدام است. پس می‌تواند هم سمت چپ باشد و هم سمت راست.

مهم‌ترین چیزِ قرارگیری در حالت ذاذن صاف نگه داشتن مهره‌های پشت است. گوش‌ها و شانه‌هایت باید در یک خط باشند. شانه‌ها را شل و پسِ کله‌ات را به‌سوی سقف متمایل کن. چانه‌ات را تو بده. اگر چانه را بالا بدهی حالت بدنت قوی نخواهد بود؛ ممکن است خوابت ببرد. همچنین برای قوی کردن حالت بدنت دیافراگمت را به‌سمت هارا ۳۵ یا پایین شکمت فشار بده. این کمک می‌کند جسم و ذهنت را متعادل نگه داری. وقتی بخواهی این حالت را حفظ کنی ابتدا به‌طور طبیعی کمی در تنفس مشکل پیدا می‌کنی، ولی وقتی به آن عادت کنی می‌توانی طبیعی و عمیق نفس بکشی.

دست‌هایت باید حالت «مودرای کیهانی»۳۶ را درست کنند. اگر دست چپت را روی دست راستت بگذاری، مفاصل میانی انگشت‌های میانی‌ات برهم باشد، و انگشت‌های شستت به‌آرامی در تماس با هم باشند (انگار بینشان تکه‌ای کاغذ نگه داشته‌ای) دست‌های تو بیضی زیبایی خواهند ساخت. باید این مودرای جهانی را با دقت بسیار حفظ کنی، انگار چیز بسیار باارزشی را در دستت نگه داشته‌ای. دست‌هایت را باید مقابل بدنت نگه داری و انگشتان شست باید هم‌ارتفاع با نافت باشند. بازوهایت را آزاد، راحت و کمی با فاصله از بدنت بگذار، انگار زیر هر بغلت تخم‌مرغی نگه داشته‌ای بی‌آنکه آن را بشکنی.

نباید به دو طرف، عقب یا جلو خم شوی. باید صاف بنشینی انگار سرت تکیه‌گاه آسمان است. موضوع صرفاً فرم یا تنفس نیست، بلکه نکتهٔ مهم بودیسم را بیان می‌کند. بیان کاملی است از سرشت بودای تو. اگر می‌خواهی بودیسم را درست درک کنی، باید این‌طور تمرین کنی. این حالت‌ها برای دستیابی به وضعیت ذهنی درست نیستند. خودِ قرارگیری در این حالت هدف تمرین ماست. وقتی این حالت بدنی را داری، وضعیت ذهنی‌ات درست است، پس لازم نیست سعی کنی که به وضعیت خاصی دست یابی. وقتی سعی کنی به چیزی دست یابی، ذهنت شروع به پرسه زدن در جایی دیگر می‌کند. اگر سعی نکنی به چیزی دست یابی، جسم و ذهنت همین‌جا خواهند بود. به قول یک استاد ذن: «بودا را بکش!» بودا را بکش اگر بودا جای دیگری است. بودا را بکش چون تو باید سرشت بودای خودت را دنبال کنی.