بریده‌هایی از کتاب مرثیه‌ ای برای رویای آمریکایی

اگر تابه‌حال تلویزیون دیده باشید می‌دانید که صدها میلیون دلار خرج می‌شود تا مصرف‌کننده‌ای بی‌اطلاع بیافریند که انتخاب‌های غیرعقلانی انجام می‌دهد _ تبلیغات یعنی این.

در هر اقتصاد، بازار، باید مقداری نابرابری را انتظار داشت. این نابرابری می‌تواند اقتصاد را کارآمد کند و مشوق سرمایه‌گذاری و توسعه باشد _ ولی نابرابری زیاد، به رشد آسیب می‌رساند. سطوح بالای نابرابریِ درآمدی باعث فشارهای سیاسی می‌شود، تجارت و سرمایه‌گذاری و استخدام نیروی کار را از رونق می‌اندازد. اوّلین‌بار کینز بود که نشان داد نابرابری اقتصادی باعث می‌شود خانوارهای ثروتمند (ازجمله آمریکاییان)، پس‌انداز را بیشتر و مصرف را کمتر کنند، ولی آنانی که دستشان تنگ‌تر است، تا هرجا که ممکن باشد... قرض‌وقوله می‌کنند تا سطح مصرف خود را ثابت نگه دارند. وقتی این عدم تعادل، دیگر توان برپا ایستادن نداشته باشد، شاهد چرخهٔ رونق / ورشکستگی خواهیم بود، چیزی شبیه همانی که در دورهٔ رکود بزرگ رخ داد. این عدم تعادل درآمدی، غیر از ایجاد نوسان‌های چشمگیر اقتصادی، گرایش بدان دارد که تحرک اجتماعی را خفه کرده و نیروی کار کمتر آموزش‌دیده‌ای را تولید کند، کارگری که نمی‌تواند در اقتصاد متغیر جهانی رقابت کند. این واقعیت، چشم‌انداز درآمدی آینده و همچنین رشد بالقوهٔ بلندمدت را کاهش می‌دهد و تبدیل به واکنش‌های سیاسی‌ای می‌شود که فقط بر مشکلات می‌افزاید... .

یک جامعه _ فارغ از فقیربودن یا ثروتمندبودن آن_ هرچه نابرابرتر باشد مؤلّفه‌های سلامتی آن پایین‌تر است؛ حتّی در بین ثروتمندان. چراکه نابرابری تأثیری فاسدکننده و زیان‌بخش بر روابط اجتماعی، بر آگاهی، بر زندگی انسانی و غیره دارد و اثراتش سخت منفی است.

ایالات متحده یک جامعهٔ مستعمراتی بود _ استعمار وحشیانه‌ترین شکل امپریالیسم است. باید این واقعیت را نادیده می‌گرفتیم که داریم به قیمت کشتار بومیان آمریکا، ثروتمندتر و آزادتر می‌شویم _ این است «گناه نخستین» جامعهٔ آمریکا. سپس بردگیِ بخش بزرگی از جامعه _ این است گناه دوم (و ما هنوز داریم با پیامدهای این دو زندگی می‌کنیم). و سپس نادیده‌گرفتن کار استثمارشده، فتوحات آن‌سوی آب‌ها و غیره.

این اصل را آدام اسمیت در سال ۱۷۷۶ تشریح کرد. اگر کتاب معروف ثروت ملل را بخوانیم می‌بینیم که او می‌گوید در انگلستان، آن‌هایی «معماران اصلی سیاستگذاری‌ها» هستند که صاحب مملکت باشند _ در عصر او، یعنی «تاجران و تولیدکنندگان».

سیاست‌های مالیه ازقبیل قوانین مالیاتی، مقررات‌زدایی، قوانین ادارهٔ شرکت‌ها و همچنین اقدامات سیاسی درجهت افزایش تمرکز ثروت و قدرت، منجر به قدرت سیاسی بیشتر برای انجام همین اقدامات می‌شود.

پلوتونومی هرچه سرسختانه‌تر، از اصل زنندهٔ آدام اسمیت پیروی می‌کنند: «همه‌چیز برای ما، هیچ‌چیز برای دیگران.» دیگران چه کسانی هستند؟ این دیگران نیز نام خاص خود دارند. به آن‌ها، «پریکاریات» یا پرولتاریای در خطر گفته می‌شود _ آن دسته از مردم جهان که وضع زندگانی‌شان هرروز متزلزل‌تر از دیروز می‌شود. حالا ما از یک‌سو زندگانی ناامن پریکاریات‌ها را داریم، یعنی زندگی‌های در خطری که به‌راحتی نمی‌توانند خود را جمع‌وجور کنند و آدم‌های زیادی که به شکل‌های مختلف غرق فقر و رنج دهشتناک هستند و از سوی دیگر هم توصیهٔ سیتی‌گروپ را داریم که از سرمایه‌گذاران می‌خواهد بکوشند و پلوتونومی شوند _ ضمناً سیتی‌گروپ بانکی است که دولت به‌سبب کمک‌های مالی پرشماری که بدان کرده تا الان می‌توانسته آن را تصاحب کند، ولی این بانک هنوز خصوصی است و پول‌دارتر از هروقت دیگر.

سیتی‌گروپ که یکی از بزرگ‌ترین بانک‌هاست اخیراً گزارشی منتشر کرده. سیتی‌گروپ، این گزارش را برای سرمایه‌گذاران خود تهیه کرده و در آن به معرفی یک مقولهٔ جدید جهانی پرداخته است _ «پلوتونومی»، یا کسانی که ثروت چشمگیری دارند. پلوتونومی‌ها، به‌پیش‌رانندگان اصلی اقتصاد، یعنی مصرف‌کنندگان اصلی هستند و همهٔ ثروتشان در حوزهٔ مصرف خرج می‌شود _ پس سیتی‌گروپ «لیست سرمایه‌گذاران پلوتونومی» دارد.

«پریکاریات» یا پرولتاریای در خطر گفته می‌شود _ آن دسته از مردم جهان که وضع زندگانی‌شان هرروز متزلزل‌تر از دیروز می‌شود. حالا ما از یک‌سو زندگانی ناامن پریکاریات‌ها را داریم، یعنی زندگی‌های در خطری که به‌راحتی نمی‌توانند خود را جمع‌وجور کنند و آدم‌های زیادی که به شکل‌های مختلف غرق فقر و رنج دهشتناک هستند و از سوی دیگر هم توصیهٔ سیتی‌گروپ را داریم که از سرمایه‌گذاران می‌خواهد بکوشند و پلوتونومی شوند _ ضمناً سیتی‌گروپ بانکی است که دولت به‌سبب کمک‌های مالی پرشماری که بدان کرده تا الان می‌توانسته آن را تصاحب کند، ولی این بانک هنوز خصوصی است و پول‌دارتر از هروقت دیگر.

یکی از مؤلّفه‌های مهم انقلاب آمریکا، برده‌داری بود. تا سال ۱۷۷۰، برخی از قضات بریتانیایی، مانند لرد منسفیلد، برده‌داری را ننگی شمرده بودند که نباید تحملش کرد. برده‌داران آمریکایی می‌توانستند خطر را بو بکشند. اگر مستعمرات، تابع بریتانیا می‌ماندند، برده‌داری به‌زودی غیرقانونی می‌شد _ و شاهد معتبری وجود دارد که این نکته مؤلّفهٔ مهمی در برپایی قیام بود، قیامی که در آن، ایالات برده‌دار سخت تأثیرگذار بودند و ویرجینیا قدرتِ اصلی بود. برآمدگاه مخالفت با برده‌داری، شمال شرقی آمریکا بود ولی این مخالفت‌ها اندک بود و سکوت قانون اساسی هم حکایت از آن دارد.