بریده‌هایی از کتاب با علی در صحرا

گاه، دل آدمی آن می‌خواهد که شبی برخیزد به نماز؛ اما توفیق را رفیق نمی‌یابد و اینجاست که خود را سرزنش می‌کند و این، باعث پیشرفت وی می‌شود، حال‌آنکه اگر بیدار می‌شد، به غرور می‌رسید و سقوط می‌کرد

کمیل، «دل» ها به «ظرف» ها می‌مانند ‫و آن دل که «ظرفیتی» بیش دارد، بهترین است. ‫و ظرفیت دل به آن است که «ثروت» ها دست‌مایهٔ غرور وی نباشد، ‫و «رنج» ها و «رنجوری» ها و «مصیبت» ها، شکیبایی وی را از وی نستاند،

و آنگاه حضرت به سخنی دیگر رو می‌آورند و آن این است که ریشهٔ انحراف در بزرگ‌شمردن مال است و اینکه انسان آن را بهتر از علم بداند.

آنجا که قصد از سخن سبک‌بارشدن دل باشد، بهتر آن است که چاه و دیوار را مخاطب خویش قرار داد، نه انسان نامناسب را

انسان به‌محض اینکه بی‌اعتباری دنیا را فهمید و دانست دنیا تاریک است و جای ماندن و دوست‌داشتن نیست، از دنیا دست می‌کشد؛ اگرچه خدا و پیامبر را نشناسد. صادق هدایت فقط مقداری از این بی‌اعتباری را درک کرده بود؛ لذا خود را کشت. برای درک بی‌اعتباری، روشنی زیادی لازم نیست.

ریشهٔ بی‌اعتقادی هر انسان به خداوند را باید در اعتقاد او به اشیا جست‌وجو کرد. آن‌کس که اشیا را چنان می‌بیند که نیستند، خدا را همچنان خواهد پنداشت که نیست. آن‌کس که اشیا را وابسته نمی‌بیند، چطور می‌تواند قیومی برای آن‌ها قائل شود. هر بزرگ‌بینی دربارهٔ اشیا، نوعی کوچک‌نگری دربارهٔ خداوند را پیش می‌آورد، تا آنجا که مستقل‌دیدن اشیا موجب انکار حق می‌شود. حتی بزرگ‌بینی دربارهٔ قوانین طبیعی، موجب پندار عجز و ضعف دربارهٔ حق می‌شود.

رفاقت با علم و مال هم مانند رفاقت با انسان است. اگر نتوانیم او را عوض کنیم، خودمان عوض می‌شویم وبرای همین است که در انتخاب رفیق باید دقت کنیم.

«دل» ها به «ظرف» ها می‌مانند و آن دل که «ظرفیتی» بیش دارد، بهترین است. و ظرفیت دل به آن است که «ثروت» ها دست‌مایهٔ غرور وی نباشد، و «رنج» ها و «رنجوری» ها و «مصیبت» ها، شکیبایی وی را از وی نستاند

«یَا کُمَیْلُ الْعِلْمُ خَیْرٌ مِنَ الْمَالِ الْعِلْمُ یَحْرُسُکَ وَ أَنْتَ تَحْرُسُ الْمَال.»