بریده‌هایی از کتاب آسیب شناسی روانی زندگی روزمره

فروید می‌گوید: «حقیقت انسان به آن چه اظهار می‌دارد نیست بلکه حقیقت او نهفته در آن چیزی است که از اظهار آن عاجز است، بنابراین اگر خواستی او را بشناسی نه به گفته‌هایش بلکه به ناگفته‌هایش گوش کن».

فروید می‌گوید: «حقیقت انسان به آن چه اظهار می‌دارد نیست بلکه حقیقت او نهفته در آن چیزی است که از اظهار آن عاجز است، بنابراین اگر خواستی او را بشناسی نه به گفته‌هایش بلکه به ناگفته‌هایش گوش کن».

بی جهت نیست که فروید می‌گوید: «حقیقت انسان به آن چه اظهار می‌دارد نیست بلکه حقیقت او نهفته در آن چیزی است که از اظهار آن عاجز است، بنابراین اگر خواستی او را بشناسی نه به گفته‌هایش بلکه به ناگفته‌هایش گوش کن».

در اختلالات گفتاری، اعم از اختلالات جدی یا کم‌اهمیت‌تر، که می‌توانند در زمره لغزش‌های زبانی قرار گیرند، من آنها را ناشی از تأثیرات متقابل اصوات بر روی هم نمی‌دانم، بلکه به نظر من آنها تحت تأثیر اندیشه‌های ناخودآگاه (خارج از نیت) به وجود می‌آیند که لغزش را به شخص تحمیل می‌کنند. کشف این اندیشه‌ها برای توضیح این قبیل اشتباهات گفتاری کافی است. البته، من با این نظر که اصوات می‌توانند روی هم تأثیر داشته باشند مخالف نیستم، اما به نظرم قوانین حاکم بر این فرایند به تنهایی برای ایجاد اختلال در بیان صحیح جملات به اندازه کافی مؤثر نیستند. در نمونه‌هایی که توانستم به‌طور عمیقی مطالعه و تحلیل کنم، مشاهده نمودم که این قوانین حاکی از وجود مکانیسمی از پیش موجود می‌باشند که یک انگیزه روانی خارج از گفتار از آن بهره می‌جوید، اما تحت تأثیر روابط آوایی[ فونتیک ]قرار نمی‌گیرد.

یک اسم یا به این دلیل فراموش می‌شود که چیز ناخوشایندی را به خاطر می‌آورد و یا به این دلیل که با اسم دیگری که می‌تواند احساس ناخوشایندی ایجاد کند مرتبط است. در نتیجه به یادآوردن اسامی یا به خاطر خود اسامی و یا به دلیل تداعی‌های دور یا نزدیک دچار اختلال می‌شود.

در اکثر موارد دلیل فراموشی این نیست که اسم، محرک‌هایی را که مخالف به خاطر آمدنش هستند، بیدار می‌کند، بلکه محرک‌ها می‌توانند به دلیل شباهت آوایی یا نگارشی آن اسم با اسم دیگر فعال شوند.

به طور خلاصه، می‌توان گفت برای اینکه فراموشی یک اسم خاص همراه با خاطرات کاذب اتفاق افتد، شرایط زیر لازم است: ۱) تمایلی برای فراموش کردن اسم؛ ۲) فرایند سرکوب که کمی قبل از فراموشی اتفاق افتاده است؛ ۳) امکان برقراری یک تداعی بیرونی میان اسم مورد نظر و عنصری که قبل از آن سرکوب شده است.

از آنجایی که اقتصاد روانی بر پایه کسب لذت و کاهش درد است بنابراین انباشته شدن انرژی‌های روانی در ناخودآگاه موجب افزایش درد و عدم تعادل خواهد شد و از این رو فرایندهای روانی برای حذف و کاستن از این بار روانی انباشته شده در ناخودآگاه به حرکت در می‌آیند و اندیشه‌ها و امیال سرکوب شده را بعد از تحریف و تغییر شکل و با ظاهری قابل قبول تر به سمت آگاهی می‌رانند.

یک عقده شخصی که زمانی فرد را زیرسلطه خود داشته، می‌تواند از راهی غیرمستقیم موجب فراموشی یک اسم شود.

دانش روانکاوی فروید با تبیین وجود ضمیر ناخودآگاه و قائل شدن به اینکه اساس وجود آدمی بر مبنای ساختار و امیال ضمیر ناخودآگاه اوست، انقلابی عظیم در تمامی زمینه‌های علوم انسانی به پا کرد. پس از فروید، شعور و آگاهی انسان چنان محدود و عاجز معرفی شد که عملاً در مقایسه با تاثیرات ناخودآگاه، به سادگی می‌توان آن را نادیده انگاشته و انسان را اساساً موجودی مجبور و تحت کنترل ناخودآگاهش دانست.