بریده‌هایی از کتاب آیین زندگی؛ اخلاق کاربردی

روایات فراوانی در کتاب‌های روایی و اخلاقی ما وجود دارد. امام علی (ع)، می‌فرماید: انصاف موجب پیوند دل‌ها به یکدیگر می‌شود با رعایت انصاف است که دوستی میان دو نفر تداوم می‌یابد. و بر پایه انصاف است که دوستی

حق او را ضایع کرد: و حق برادرت را به اعتماد دوستی که با او داری ضایع مگردان، زیرا کسی که حق او را ضایع کنی دیگر برادر تو نخواهد بود. یکی از مهم‌ترین شرایط پایداری دوستی و معاشرت با دیگران، رعایت انصاف در حق آنان است.

امام کاظم (ع) می‌فرماید: لازم‌ترین دانش برای تو، دانشی است که تو را به صلاح قلبت راهنمایی کند و فساد آن را برایت آشکار سازد

«اگر تو نفس خود را به کاری مشغول نسازی او تو را مشغول خواهد کرد.»

روزی شخصی بر فراز منبر مشغول سخنرانی بود، یکی از مستمعان، پرسشی را طرح کرد. گوینده در پاسخ گفت: «جواب این مسئله را نمی‌دانم.» سؤال‌کننده ناراحت شد و گفت: «تو که نمی‌دانی چرا بر بالای منبر رفته‌ای؟» گوینده پاسخی حکیمانه داد: «من به اندازه‌ای می‌دانم که بتوانم چند پله منبر را بالا روم، اما اگر بنا بود که به اندازه مجهولاتم بالا روم، در آن صورت باید تا آسمان‌ها بالا می‌رفتم!»

محقق راستین، کسی است که خود را تابع حاصل تحقیق بداند و نه حاصل تحقیق را تابع خودش.

امام باقر (ع)، می‌فرماید: پدرم، امام سجاد، به من فرمود: «پسرم، مواظب باش که با پنج گروه نه دوستی داشته باشی و نه همسخن شوی و نه در راهی با آنان همراه شوی.» گفتم: «پدر! آنان کیان‌اند؟» فرمود: «از دوستی با دروغگو بپرهیز، زیرا دروغگو همچون سراب است، دور را برای تو نزدیک جلوه می‌دهد و نزدیک را برایت دور می‌نمایاند. از دوستی با فاسق بپرهیز، چرا که تو را به لقمه‌ای یا کمتر از لقمه‌ای می‌فروشد. از دوستی با بخیل بپرهیز، زیرا تو را در زمانی که بیشترین نیازمندی را به مال او داری، رها می‌کند. از دوستی با احمق بپرهیز، چرا که احمق هر چند اراده سودرسانی به تو را دارد، اما به تو زیان می‌رساند. از دوستی با کسی که رابطه‌اش را با خویشان خود قطع کرده است بپرهیز، چرا که در سه آیه از قرآن مورد لعن قرار گرفته است... .»

به قول سعدی: «برادر که در بند خویش است، نه برادر و نه خویش است.»

«دانش را بیاموزید هر چند که در چین باشد»

«اگر توانسته‌ام [افق را] اندکی دورتر از دیگران بنگرم، بدان سبب است که بر شانه‌های غولان ایستاده‌ام»

«اگر توانسته‌ام [افق را] اندکی دورتر از دیگران بنگرم، بدان سبب است که بر شانه‌های غولان ایستاده‌ام»

از صحبت دوستی برنجم کاخلاق بدم حسن نماید عیبم هنر و کمال گوید خارم گل و یاسمن نماید گو دشمن شوخ چشم چالاک تا عیب مرا به من نماید

این بخش از مطالعات و پژوهش‌های اخلاقی که «اخلاق دستوری» نیز نامیده شده اس

بوده است و در این‌باره پیامبر بزرگ اسلام نی

بوده است و در این‌باره پیامبر بزرگ اسلام نی

امام صادق (ع) می‌فرماید: دوستی دارای شرایط و حدودی است. اگر کسی همه آن شرایط را داشته باشد، کمال صداقت و دوستی را دارد و اگر کسی تنها برخی از آنها را داشته باشد، هرچند دوست نامیده می‌شود، اما کمال صداقت و دوستی را ندارد و اگر کسی هیچ یک از آنها را نداشته باشد، چیزی از دوستی را ندارد و اصلاً نباید او را دوست نامید: ‫۱. ظاهر و باطن دوست باید یکسان باشد؛ ‫۲. افتخارات دوستش را افتخار خود و شکست‌های او را شکست خود بداند؛ ‫۳. ثروت و قدرت، رفتار او را با دوستش تغییر ندهد؛ ‫۴. چیزی را از دوستش دریغ نورزد؛ ‫۵. در سختی‌ها دوست خود را رها نکند.۳۱۲

به سمت انجام کار حرک

به درستی که برای آموزگار خوبی‌ها، جنبندگان زمین و ماهیان دریا و جانداران فضا و همه آسمانیان و زمینیان طلب مغفرت می‌کنند؛ و به درستی که یاددهنده و یادگیرنده دارای پاداشی یکسان‌اند؛ روز قیامت، همچون دو اسب مسابقه، دوشادوش یکدیگر می‌آیند.

«من برای تعلیم فرستاده شده‌ام»

۲ - ۱. اخلاق توصیفی اخلاق توصیفی، همان گونه که از نامش پیدا است، به توصیف و معرفی اخلاقیاتِ افراد، گروه‌ها و جوامع مختلف می‌پردازد. در پژوهش‌های توصیفی، صرفا در پی توصیف و گزارش از اخلاقیات خاصی هستیم. این‌گونه پژوهش با روش تاریخی و نقلی صورت می‌گیرد و هدف از آن صرفا آشنایی با نوع رفتار اخلاقی فرد یا جامعه‌ای خاص است و نه تحلیل عقلی و فلسفی اخلاقیات گزارش شده و یا توصیه و ترغیب افراد به عمل بر طبق آنها و یا اجتناب از آن‌ها. این مطالعات را معمولاً، جامعه‌شناسان، مردم‌شناسان و مورخان صورت می‌دهند.