بریده‌هایی از کتاب شواهد

در پس سطوح فریبنده و به ظاهر آرام، لرزش و ارتعاش است، مثل ارتعاش در کنار کابل برق فشارقوی. کشیده و لاغر شده‌ایم، همهٔ ما؛ مرتعشیم؛ می‌لرزیم، همیشه هوشیار و گوش‌به‌زنگ. می‌گویند حکومتِ وحشت است، اما وحشت به معنای واقعی حکومت نمی‌کند. در عوض، فلج می‌کند. این سکوت و آرامش غیرطبیعی هم به همین دلیل برقرار شده.

بوی ترسِ الیزابت را حس می‌کردم. نمی‌دانستم آیا او هم بوی وحشت مرا حس می‌کند یا نه. ترس انگار بوی اسیدی دارد. فرساینده است.

جویدن و بلعیدن چرخهٔ افکار انتزاعی را در ذهن متوقف می‌کند. در عین حال، کمک می‌کند که زمان هم سبک‌تر و سریع‌تر بگذرد.

دیده بودم که چطور دماغشان را می‌گیرند، و بعضی از آن‌ها زمانی شلوارشان را خیس می‌کردند. با وجود چنین تصاویری در یاد و خاطره، نمی‌شود نسبت به کسی حس رمانتیک داشت.

آن زمان فکر می‌کردم می‌دانم مشکل آدم‌ها چیست، به خصوص آدم‌بزرگ‌ها. فکر می‌کردم می‌توانم آدم‌ها را به راه راست هدایت کنم.

تمام وجودم از خشم نسبت به آن‌ها پر شد. اما زنده نگه داشتن شعلهٔ این خشم دشوار بود، چون در آن زمان آن‌ها دیگر مرده بودند. ممکن است آدم از مرده‌ها عصبانی شود، اما دیگر هرگز نمی‌شود در بارهٔ کاری که کرده‌اند با آن‌ها صحبت کرد؛ یا فقط می‌توان از یک بُعدِ قضیه باخبر شد.

از فرط قدرت باد کرده‌ام، اما در عین حال، همین قدرت باعث آشفتگی و بی‌قوامی و تغییر شکل مداومم شده. همه‌جا هستم و هیچ‌جا نیستم. حتی در ذهن فرماندهان نیز بختکی هستم مایهٔ آشفتگی خاطر. چطور به خودم بازگردم؟ چطور همان قدوقوارهٔ طبیعی خودم را بازیابم، همان قوارهٔ زنی معمولی؟ اما شاید دیگر دیر شده باشد.

عمه وایدلا گفت داشتن دوست صمیمی منجر به راه افتادن پچ‌پچ و نقشه‌کشی و رازداری می‌شود، و نقشه‌کشی و رازورمز هم باعث نافرمانی خداوند می‌شود، و این نافرمانی به نوبهٔ خود به شورش مبدل می‌شود، و دختران شورشی تبدیل به زنان شورشی می‌شوند، و زن شورشی حتی از مرد شورشی هم بدتر است، چون مردان شورشی فوقش خائن می‌شوند، اما زنان شورشی زناکار می‌شوند.

مسائل ممنوعه همیشه دستمایهٔ تخیلاتند، یعنی تخیلِ بیش از حد؛ به همین دلیل بود که حوا سیب دانش را خورد. پس بهتر بود که اصلاً بعضی چیزها را ندانیم. وگرنه گلبرگ‌هایمان کنده و پرپر می‌شدند.

به قول عمه وایدلا، معلم تعلیمات دینی‌مان، زن‌ها مغزهایی کوچک‌تر و عاجز از فکر کردن به مسائل بزرگ داشتند. به قول عمه استه، معلم حرفه‌وفنمان، مثل این بود که سعی کنند به گربه قلاب‌بافی یاد بدهند، و ما با شنیدن این حرف می‌خندیدیم، چون خیلی مضحک بود! گربه‌ها حتی انگشت هم ندارند! به این ترتیب، مردها در سرشان چیزی شبیه به انگشت داشتند، اما انگشتانی که دخترها از آن‌ها بی‌بهره بودند.