بریده‌هایی از کتاب شواهد

به قول عمه وایدلا، معلم تعلیمات دینی‌مان، زن‌ها مغزهایی کوچک‌تر و عاجز از فکر کردن به مسائل بزرگ داشتند. به قول عمه استه، معلم حرفه‌وفنمان، مثل این بود که سعی کنند به گربه قلاب‌بافی یاد بدهند، و ما با شنیدن این حرف می‌خندیدیم، چون خیلی مضحک بود! گربه‌ها حتی انگشت هم ندارند! به این ترتیب، مردها در سرشان چیزی شبیه به انگشت داشتند، اما انگشتانی که دخترها از آن‌ها بی‌بهره بودند.

با لحنی آرامش‌بخش می‌گفت: «همهٔ مردها اون‌طوری نیستن، دخترها. مردانِ بهتر شخصیتی ممتاز دارن. بعضی‌ها از سر شرافت خویشتن‌دارن. وقتی ازدواج کنین، همه‌چیز براتون طور دیگه‌ای می‌شه، و هیچ هم ترسناک نیست.» خودش در این مورد تجربه‌ای نداشت، چون عمه‌ها ازدواج نمی‌کردند.

اثر آلوده و خونین انگشتِ گذشتگان باید پاک شود تا برای نسلِ اخلاقاً پاکی که به قطع عن‌قریب از راه خواهد رسید، فضای پاک و کافی باز شود.

فقط مرده‌ها تندیس دارند، اما برای من‌یکی در عین زنده بودنم یکی ساخته‌اند. زنده‌زنده سنگ شده‌ام.

دانش قدرت است، به خصوص دانشی که مایهٔ رسوایی‌ست.

ملانی با وجود همهٔ کارهایی که برایم می‌کرد، بوی غریبی داشت، بوی صابونِ گلِ مهمانی را می‌داد که در خانه‌ای بیگانه دیده بودمش. منظورم این است که برای من بوی مادرم را نمی‌داد.

ممکن است آدم از مرده‌ها عصبانی شود، اما دیگر هرگز نمی‌شود در بارهٔ کاری که کرده‌اند با آن‌ها صحبت کرد؛

پایان من آغاز من است، جمله‌ای که زمانی کسی گفته. او چه‌کسی بود؟ مری، ملکهٔ اسکات‌ها، به شرط آن‌که تاریخ دروغ نگوید. شعار او، با ققنوسی که از خاکسترش برمی‌خیزد، روی پرده‌ای بر دیوار ظریف‌دوزی شده است. چه ظریف‌دوزهای خارق‌العاده‌ای هستند این زن‌ها.

چه چیزِ بی‌رحم و ظالمی‌ست این حافظه. نمی‌توانیم به یاد بیاوریم که چه‌چیزی را فراموش کرده‌ایم، چیزی را که وادارمان کرده‌اند فراموش کنیم، چیزی را که مجبور بودیم فراموش کنیم، تا وانمود کنیم که این‌جا به روال معمول زندگی می‌کنیم.

حقیقت ممکن است برای کسانی که قرار نیست از آن آگاه شوند بسیار گران تمام شود.

کسب توانایی خواندن و نوشتن به معنای رسیدن به جواب همهٔ سؤال‌ها نبود، بلکه به سؤالات دیگری ختم می‌شد، و بعد به سؤالات دیگر.

در پس سطوح فریبنده و به ظاهر آرام، لرزش و ارتعاش است، مثل ارتعاش در کنار کابل برق فشارقوی. کشیده و لاغر شده‌ایم، همهٔ ما؛ مرتعشیم؛ می‌لرزیم، همیشه هوشیار و گوش‌به‌زنگ. می‌گویند حکومتِ وحشت است، اما وحشت به معنای واقعی حکومت نمی‌کند. در عوض، فلج می‌کند. این سکوت و آرامش غیرطبیعی هم به همین دلیل برقرار شده.

بوی ترسِ الیزابت را حس می‌کردم. نمی‌دانستم آیا او هم بوی وحشت مرا حس می‌کند یا نه. ترس انگار بوی اسیدی دارد. فرساینده است.

جویدن و بلعیدن چرخهٔ افکار انتزاعی را در ذهن متوقف می‌کند. در عین حال، کمک می‌کند که زمان هم سبک‌تر و سریع‌تر بگذرد.

آدم باورش نمی‌شود آسمان فروبریزد، مگر وقتی که تکه‌ای از آن واقعاً روی سرش بیفتد.

دیده بودم که چطور دماغشان را می‌گیرند، و بعضی از آن‌ها زمانی شلوارشان را خیس می‌کردند. با وجود چنین تصاویری در یاد و خاطره، نمی‌شود نسبت به کسی حس رمانتیک داشت.

آن زمان فکر می‌کردم می‌دانم مشکل آدم‌ها چیست، به خصوص آدم‌بزرگ‌ها. فکر می‌کردم می‌توانم آدم‌ها را به راه راست هدایت کنم.

تمام وجودم از خشم نسبت به آن‌ها پر شد. اما زنده نگه داشتن شعلهٔ این خشم دشوار بود، چون در آن زمان آن‌ها دیگر مرده بودند. ممکن است آدم از مرده‌ها عصبانی شود، اما دیگر هرگز نمی‌شود در بارهٔ کاری که کرده‌اند با آن‌ها صحبت کرد؛ یا فقط می‌توان از یک بُعدِ قضیه باخبر شد.

از فرط قدرت باد کرده‌ام، اما در عین حال، همین قدرت باعث آشفتگی و بی‌قوامی و تغییر شکل مداومم شده. همه‌جا هستم و هیچ‌جا نیستم. حتی در ذهن فرماندهان نیز بختکی هستم مایهٔ آشفتگی خاطر. چطور به خودم بازگردم؟ چطور همان قدوقوارهٔ طبیعی خودم را بازیابم، همان قوارهٔ زنی معمولی؟ اما شاید دیگر دیر شده باشد.

مسائل ممنوعه همیشه دستمایهٔ تخیلاتند، یعنی تخیلِ بیش از حد؛ به همین دلیل بود که حوا سیب دانش را خورد. پس بهتر بود که اصلاً بعضی چیزها را ندانیم. وگرنه گلبرگ‌هایمان کنده و پرپر می‌شدند.