بریده‌هایی از کتاب هنر محق بودن

انسان به‌طور کامل خودخواه است و نمی‌تواند نگاهی عینی داشته باشد. اگر سگی داشته باشید و بخواهید شیفته شما باشد، هیچ روشی به کار نمی‌آید مگر اینکه آن حیوان را نوازش کنید، به آن غذا بدهید و خلاصه، آنچه را خود دوست دارید از آن حیوان دریغ نکنید. سگ هیچ اهمیتی به شخصیت و ظاهر شما ندارد و صاحب خود را به همین دلایل دوست دارد. بنابراین، باور کنید که این امر در مورد انسان هم صدق می‌کند. گوته می‌نویسد: «انسان یا سگ، هر دو بدبخت!»

ما به طور کلی، بر اساس لحظات بسیار خوب و روشن، خود را مورد ارزیابی قرار می‌دهیم و برای خود ارزش قائل می‌شویم، و لحظات آشفتگی و بدبختی را مناسب نمی‌دانیم. با یادآوری چنین لحظاتی، یاد می‌گیریم که متواضع، فروتن، و بردبار باشیم.

انسان معمولی، به شکلی خستگی‌ناپذیر به دنبال سایه خوشبختی می‌رود؛ و انسان اندیشمند، سایه حقیقت و درستی را دنبال می‌کند. هر دو آنها، هرچند اسیر توهم و ظاهر فریبنده شده‌اند، تا جایی که می‌توانند، به باورهای خود چنگ می‌زنند. زندگی زبانی است که توسط آن، حقایقی معین به ما انتقال می‌یابد. اگر می‌توانستیم آنها را از طریق دیگری یاد بگیریم، زنده نبودیم.

روشن است که ذهن انسان، تنها توانایی مشاهده ظاهر هر رویداد یا پدیده‌ای را دارد و فاقد قدرت لازم برای مشاهده ژرفا و ذات هر رویداد و پدیده‌ای است. در نتیجه، باید همواره بکوشد از آنچه پیش می‌آید، بهترین و بیشترین بهره را ببرد.

گوته می‌سراید: «دنیا چه زود ما را بیچاره و تنها رها می‌سازد، و همراه خورشید و ماه و ایزدمردان، به راه ادامه می‌دهد.»

زیبایی، نخستین حاصل واقعی هر هنری، و از جمله، هنر شعر و شاعری است.

نخستین حاصل واقعی هر هنری، و از جمله، هنر شعر و شاعری است.

شعر و شاعری، بر اراده ما تأثیر خواهد گذاشت، و نه منحصرآ بر نیروی عقل و هوش ما. با این حساب، معنای واژه جذابیت، مربوط به برانگیختن اراده انسان می‌شود؛ و در اینجا نشان می‌دهد که زیبایی، وجه تمایز آشکاری با جذابیت دارد. زیبایی، بر عقل و هوش انسان از هر نوع که باشد، تأثیرگذار است؛ در حالی که جذابیت، بر اراده تأثیر می‌گذارد. بنابراین، زیبایی در شامل درک انگاره‌ها می‌شود؛ و دانش و معرفت این ویژگی، ورای گستره این اصل است که هیچ رویدادی بدون دلیل شکل نمی‌گیرد

بنابراین درمی‌یابیم که زیبایی همیشه موضوعی مربوط به دانش است و نیاز به شناخت موضوع دارد، و نه به اراده و اختیار؛ این یک واقعیت محسوب می‌شود که درک هنر در زمینه موضوع، باید همراه جلوگیری کامل از دخالت اراده و اختیار باشد.

در تولید آثار ناب ادبی، در زمینه شعر و شاعری، بویژه از نوع حماسی و مثنوی، غیر از زیبایی، ویژگی مناسب دیگری نیز می‌توان یافت که نظرات را جلب می‌کند؛ و آن، جذابیت است!

به این ترتیب، می‌توان نتیجه گرفت که در میان هر یکصد نفر، به ندرت فردی دارای ارزش شرکت در مناظره، پیدا می‌شود. اجازه بدهید سایر افراد، هرچه دوست دارند، بگویند، زیرا هرکس آزاد است که احمق باشد! آنچه را ولتر می‌گوید، به خاطر بیاورید: «آرامش، برتر از حقیقت است!» همچنین به این ضرب‌المثل عربی توجه کنید: «آرامش، ثمره درخت سکوت است!»

ارسطو در آخرین فصل کتاب احتمالات، به آن اشاره کرده است: «هرگز با هرکس که ملاقات می‌کنید، مناظره نکنید، در عوض، این کار را با کسانی انجام دهید که آنها را می‌شناسید و می‌دانید به اندازه کافی عقل و اعتماد به نفس دارند که کار را به بر زبان آوردن سخنان نامربوط نمی‌کشانند؛ به استدلال متوسل می‌شوند، و نه به مرجع خطا؛ به استدلال گوش می‌سپارند و آن را ارج می‌نهند؛ و در نهایت، واقعیت را با جان و دل می‌پذیرند، استدلال حتی اگر از سوی حریف باشد، قبول می‌کنند، و به اندازه کافی انصاف دارند که در برابر گزاره‌های طرف مقابل، به اشتباه خود اذعان کنند.»

در واقع شرکت در هر مناظره به عنوان ابزاری برای بالا بردن میزان هوش و خرد، به منظور اصلاح اندیشه‌های فردی و افزودن به گستره دید و بصیرت، به سود هر دو حریف است. در عین حال، در زمینه دانش و توانایی ذهنی، هر دو حریف باید همسان باشند. اگر یکی از آنها دانش کمتری داشته باشد، متوجه اظهارات طرف دیگر نخواهد شد؛ و اگر فاقد هوش و توانایی ذهنی باشد، ضمن دچار شدن به خشم، از ترفندهای فریبکارانه استفاده و در نهایت، به بی‌ادبی اتکا خواهد کرد.

اگر گمان می‌کنید که تنها کافی است خود را درگیر بحث دارای جنبه شخصی نکنید، اشتباه بزرگی مرتکب می‌شوید. هرگاه به فردی با آرامش کامل نشان دهید که اشتباه می‌کند، و آنچه ارائه داده، نادرست است، یعنی همان روالی که در هر پیروزی دیالکتیکی انجام می‌شود، بسیار بیشتر از زمانی که به او توهین روا می‌دارید، خشمگین خواهد شد. چرا این رویداد شکل می‌گیرد؟ زیرا هابز، همه شور و شوق ذهنی را عبارت از توانایی مقایسه فرد با سایر گونه افراد، به نفع خود می‌داند. مهمتر از رسیدن به اوج لذت احساس غرور، در انسان، هیچ نیست؛ و دردناکتر از جریحه‌دار شدن غرور، وجود ندارد. بنابراین، عباراتی همچون «مرگ بهتر از بی‌آبرویی است!» و غیره را زیاد می‌شنویم

سی و شش همچنین می‌توانید با مبالغه و بزرگنمایی، حریف را دچار شگفتی و گیجی کنید؛ چنین ترفندی امکان اجرا شدن دارد، زیرا انسان به طور معمول، هر سخنی را دارای معنا و مفهوم می‌پندارد. «هرگاه انسان عباراتی را بشنود، گمان می‌کند که به‌طور حتم، معنا و مفهوم دارد.»

به‌جای کارکردن روی عقل و هوش حریف با ارائه استدلال، روی اراده او، با انگیزه کار کنید. او و سایر حاضران در بحث، در صورتی که منافع مشترک داشته باشند، بی‌درنگ تحت تأثیر نظر شما قرار می‌گیرند، حتی اگر این نظر جنون‌آمیز باشد؛ زیرا به عنوان قاعده‌ای کلی، اندکی اراده، تأثیری بیشتر از خروارها عقل و هوش است. این کار را در واقع تنها می‌توان تحت شرایطی ویژه انجام داد. اگر موفق شوید این احساس را به حریف القا کنید که تصور کند اگر نظر او مورد تأیید قرار بگیرد، در مناظره دچار شکست خواهد شد، بی‌درنگ از نظر خود عدول خواهد کرد

سی و چهار هرگاه پرسش یا استدلالی را مطرح می‌کنید، و حریف، هیچ پاسخ مستقیم یا صریحی نمی‌دهد، و در عوض پرسش متقابلی مطرح می‌کند یا پاسخ غیر مستقیم می‌دهد، یا عباراتی بی‌ارتباط با موضوع اصلی را بر زبان می‌آورد، و به طور کلی می‌کوشد موضوع بحث را تغییر دهد، باید آن را نشانه‌ای مطمئن از دست گذاشتن شما بر نقطه ضعف او، بدون اینکه خود بدانید، تلقی کنید. او وادار به سکوت می‌شود و در نتیجه، باید پیوسته بر همین موضوع تکیه و اصرار کرد و اجازه طفره رفتن به حریف نداد، حتی اگر محل دقیق این نقطه ضعف را ندانید.

سی و سه از لحاظ نظری و در سخن، بسیار خوب است، ولی در عمل، نه!» شما با چنین سفسطه‌ای، مقدمات و صغرا- کبرا را می‌پذیرید، ولی نتیجه را، برخلاف قاعده شناخته شده منطق، رد می‌کنید. این اظهارات، مبتنی بر محالات است: آنچه از لحاظ نظری درست به نظر می‌رسد، باید در عمل نیز درست باشد؛ وگرنه، اشتباهی در نظریه وجود دارد که نادیده انگاشته شده و منظور نشده است؛ و بنابراین، آنچه در عمل درست نباشد، در نظریه نیز درست نیست.

بدل این ترفند، بر زبان آوردن این عبارت است: «مرا ببخشید، ولی با توجه به هوش سرشار شما، بی‌تردید می‌توانید هر مطلبی را به درستی درک کنید، بنابراین احتمال دارد که من منظور خود را به خوبی ابراز نکرده باشم.» آنگاه باید به اندازه‌ای بر این موضوع تمرکز و اصرار کنید تا حریف بفهمد و دریابد که در واقع ایراد از خود او بوده است. به این ترتیب، هجوم او دفع می‌شود. او می‌خواست در نهایت ادب، ولی به‌طور تلویحی بگوید که شما حرف بیهوده می‌زنید؛ و شما هم در نهایت ادب، به او اثبات می‌کنید که احمق است!

بر این اساس، هنگامی که نقد نظریه کانت مطرح شد، یا بالاتر از آن، زمانی که طنین آوای آن، جهان را در بر گرفت، بسیاری از استادان مکتب کهنه التقاطی اعلام کردند آن را نمی‌فهمند، زیرا انتظار داشتند با این اظهار ناتوانی، به ماجرا پایان دهند. ولی پس از اینکه پیروان مکتب جدید، درستی کار را به اثبات رساندند، پیروان مکتب کهنه دریافتند که به راستی نمی‌فهمند و در وضعیت بدی قرار گرفتند. این ترفند را تنها هنگامی می‌توانید مورد استفاده قرار دهید که اطمینان کامل داشته باشید نظر لطف حاضران، نسبت به شما به مراتب بیشتر از حریف است. به عنوان مثال، یک استاد می‌تواند آن را در حضور شاگردان خود به کار ببرد.