بریده‌هایی از کتاب شیعه‌شناسی

وظیفه اصلی شیعیان در عصر غیبت همان تقوا و تهذیب نفس است و باید هر چه می‌توانند تلاش کنند که رضایت آن حضرت را تحصیل نمایند. آن حضرت بسان معلمی دلسوز و پدری مهربان از شیعیان چیزی نمی‌خواهد مگر بندگی خدا و رشد و ترقی و دل کندن از دنیا و بالارفتن به سوی خداوند که نفع همه این امور فقط به خود شیعیان می‌رسد.

هدف شیعه باید اطاعت و نوکری آن حضرت باشد و تلاش خود را برای تحصیل رضایتشان بنماید و منتظر باشد که اگر مولا و صاحب اختیارش صلاح دانستند که ملاقات ظاهری را نیز روزی وی نمایند از این نعمت نیز بهره‌مند شود.

علامه طباطبائی رضوان الله علیه می‌فرماید: «ما شیعیان حقّ قرآن را آن‌طور که باید و شاید عمل نمی‌نمائیم. رسول خدا (ص) فرمود: من از خود دو متاع گرانقدر و نفیس باقی می‌گذارم: کتاب خدا و عترت من؛ و این دو از هم جدا نمی‌شوند تا در کنار حوض کوثر بر من وارد شوند. عامّه عترت را کنار گذاشتند، و ما کتاب الله را؛ و چون این دو قابل تفکیک از هم نیستند، بالنّتیجه دست هر دوی ما، هم از کتاب و هم از عترت کوتاه شد.»

وَعَدَ اللهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضی لَهُمْ وَ لَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً یَعْبُدُونَنِی لا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئاً وَ مَنْ کَفَرَ بَعْدَ ذلِکَ فَأُولئِکَ هُمُ الْفاسِقُونَ (النور ۲۴: ۵۵). «خدا به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند، وعده داده است که حتماً آنان را در زمین جانشین خود قرار دهد؛ همان گونه که کسانی را که پیش از آنان بودند جانشین قرار داد، و آن دینی را که برایشان پسندیده است به سودشان مستقر کند، و بیمشان را به ایمنی مبدل گرداند، تا مرا عبادت کنند و چیزی را با من شریک نگردانند، و هر کس پس از آن به کفر گراید؛ آنانند که نافرمانند».

فرقه‌ها و انشعابات نامبرده همگی در اندک زمانی منقرض شدند جز دو فرقه زیدیه و اسماعیلیه که در کنار شیعه اثناعشریه پایدار ماندند و هم اکنون گروهی از ایشان در مناطق مختلف مانند یمن، هند، لبنان و جاهای دیگر زندگی‌می‌کنند. (با استفاده از شیعه در اسلام، ص ۶۰ ـ ۶۲)

فرقه‌ها و انشعابات نامبرده همگی در اندک زمانی منقرض شدند جز دو فرقه زیدیه و اسماعیلیه که در کنار شیعه اثناعشریه پایدار ماندند و هم اکنون گروهی از ایشان در مناطق مختلف مانند یمن، هند، لبنان و جاهای دیگر زندگی‌می‌کنند. (با استفاده از شیعه در اسلام، ص ۶۰ ـ ۶۲)

فطحیه شباهت بسیار زیادی با شیعه اثناعشریه دارند و تنها تفاوتشان این است که بعد از حضرت امام صادق به امامت عبدالله افطح معتقد شدند و چون عبدالله چند ماهی بیشتر عمر ننمود، بعد از امامت وی به امامت حضرت امام کاظم (ع) معتقد گشته و سپس فرزندان آن حضرت را تا امام زمان (ع) پذیرفتند. پس در حقیقت ایشان به سیزده امام معتقد بوده‌اند که همان امامان شیعه اثناعشری می‌باشند به علاوه عبدالله افطح. پس از شهادت امام موسی کاظم (ع) اکثریت شیعه فرزندش امام رضا (ع) را امام هشتم دانستند و برخی در امام هفتم توقف کردند که به «واقفیه» معروفند. پس از امام هشتم تا امام دوازدهم که پیش اکثریت شیعه مهدی موعود است انشعاب قابل توجهی به‌وجود نیامد

پس از رحلت امام محمد باقر شیعیان وی به فرزندش امام جعفر صادق (ع) ایمان آوردند و پس از درگذشت آن حضرت، اکثریت، فرزندش امام‌موسی کاظم (ع) را امام هفتم دانستند و جمعی نیز اسماعیل پسر بزرگ امام ششم را که در حال حیات پدر بزرگوار خود درگذشته بود یا فرزند وی «محمد بن اسماعیل» را امام شمرده و از اکثریت شیعه جدا شده به نام «اسماعیلیه» معروف گشتند. بعضی نیز پسر دیگر آن حضرت عبدالله افطح را امام شمرده و بعد از رحلت او به امام موسی کاظم گرویدند که آنان را در تاریخ «فطحیه» می‌نامند و بعضی در خود آن حضرت توقف کرده آخرین امامش پنداشتند.

انشعابات شیعه در طول تاریخ مذهب شیعه در زمان سه پیشوای اول از پیشوایان اهل‌بیت (حضرت امیرالمؤمنین علی، حضرت امام حسن بن علی و حضرت امام حسین بن علی (ع)) هیچ‌گونه انشعابی نپذیرفت، ولی پس از شهادت امام سوم، اکثریت شیعه به امامت حضرت علی بن حسین سجّاد قائل شدند و در کنار ایشان اقلّیتی معروف به «کیسانیّه» پسر سوم حضرت امام علی (ع)«محمد بن حنفیه» را امام دانستند و معتقد شدند که وی پیشوای چهارم و همان مهدی موعود است که در کوه «رَضوَی» غایب شده و روزی ظاهر خواهد شد. پس از رحلت امام سجاد (ع) اکثریت شیعه به امامت فرزندش امام محمد باقر (ع) معتقد شدند و أقلیّتی به زید شهید که پسر دیگر امام سجّاد بود گرویدند و به «زیدیه» موسوم شدند.

مرجعیت علمی و سیاسی جامعه باید به دست کسی باشد که عصمت و مصونیّت خدایی داشته و قلبش به ملکوت متّصل باشد و گرنه ممکن است کسانی در رأس حکومت یا مرجعیّت علمی قرار گیرند که از انحراف فکر یا خیانت سالم نباشند و تدریجاً رهبری عادلانه و آزادی بخش اسلامی به سلطنت استبدادی و پادشاهی کسری و قیصر تبدیل شود و معارف پاک دینی مانند معارف ادیان دیگر دست‌خوشِ تحریف و تغییر دانشمندان دنیاطلب و خودخواه گردد. تنها کسی که در میان اصحاب پیغمبر اکرم (ص) تصدیق آن حضرت در اعمال و اقوال خود درستکار بوده و روش او با کتاب خدا و سنت پیغمبر مطابقت کامل داشت همان أمیرالمؤمنین علی (ع) بود.