بریده‌هایی از کتاب بی حد و مرز

برای استفاده از تفکر مرتبهٔ دوم هنگام بررسی اقداماتِ آینده: - همواره از خود سؤال کنید «بعدش چه؟» - در بازه‌های زمانی مختلف بدان فکر کنید. عواقب این کار پنج روز دیگر چطور به نظر می‌رسند؟ پنج ماه بعد چطور؟ پنج سال بعد چه؟ - اقداماتِ ممکن را که می‌توانید با استفاده از ستون‌هایی برای سازماندهی پیامدها انجام دهید، مشخص کنید. تفکر مرتبهٔ اول کار ساده‌ای است، اما تفکر مرتبهٔ دوم شما را قادر می‌سازد زمان و عواقب را عمیق‌تر بررسی کنید. از همه بهتر اینکه به شما اجازه می‌دهد آنچه را دیگران نمی‌بینند، ببینید.

- سپس بررسی کنید چطور می‌توانید به بهترین شکل ممکن در آینده از همان اشتباهات پرهیز کنید. اگر برخی از عواملی که موجب اشتباه شده‌اند از کنترل شما خارج هستند، بررسی کنید چطور می‌توانید از عللی که امکانِ حذفشان وجود ندارد، اجتناب کنید. - نهایتاً با استفاده از آنچه از این تمرین آموختید، مشخص کنید چطور می‌توان بهترین شرایط را ایجاد و از پیامدهای مطلوبتان در آینده پشتیبانی کنید.

حل مسئله: خطاهای خود را بررسی کنید وقتی زمانی را به بررسی اشتباهاتِ خود اختصاص می‌دهیم، به‌خصوص اشتباهاتی که تأثیر پایداری بر زندگیِ ما دارند، هر مشکل را به فرصتی برای یادگیری تبدیل می‌کنیم. از این مدل استفاده و ارزیابی کنید چه‌چیزی دچار مشکل شده است که بتوانید دفعهٔ بعد نتیجه‌ای بهتر بگیرید. - اول مشخص کنید چه اتفاقی افتاده و چه اتفاقی نیفتاده است. ما معمولاً علت را با ارتباط اشتباه می‌گیریم، بنابراین مطمئن شوید فهمیده‌اید چه اتفاقی افتاده و چه چیزی موجب اشتباه یا خطا شده است. - سپس از خود بپرسید چرا این اشتباهات رخ داده‌اند. به‌دنبالِ لایه‌های عمیق‌تر اتفاق باشید. مدام بپرسید «چرا» تا اینکه لایه‌های سؤالتان در نهایت به پایان برسد.

تصمیم‌گیری: قانونِ ۷۰/۴۰ یکی از مهم‌ترین موانع موجود بر سر راه تصمیم‌گیریِ سریع، این احساسِ همیشگی است که اطلاعاتِ کافی برای تصمیم‌گیری صحیح نداریم. کالین پاول، استاندارِ اسبق، به قانونِ ۷۰/۴۰ اشاره می‌کند. قانونِ وی این است که هرگز با کمتر از ۴۰ درصد اطلاعاتی که می‌تواند به دست آورد، تصمیم نگیرد و بیش از ۷۰ درصد اطلاعاتِ موجود را جمع‌آوری نکند. طبق گفتهٔ پاول، تصمیم‌گیری با کمتر از ۴۰ درصد اطلاعاتِ موجود در واقع حدس‌زدن است. تصمیم‌گیری با بیش از ۷۰ درصد، به‌معنایِ تصمیم‌گیری صحیح و آگاهانه است. البته، این بدین معناست که باید انتظارِ اشتباه‌کردن را هم داشته باشید، چراکه این احتمال همیشه وجود دارد. پاول می‌گوید: «وقتی تقریباً ۷۰ درصد اطلاعاتِ موجود رو دارین، احتمالاً وقتش رسیده که تصمیمِ خودتون رو بگیرین چون ممکنه فرصت از دست بره. تجربهٔ خود من اینه که باید تا حد ممکن اطلاعات جمع کنین و بعد به غریزه‌تون تکیه کنین. گاهی اون چیزی که ذهنِ تحلیلگرم به من می‌گه، کاری نیست که در نهایت انجام می‌دم .»

- حالا نوبتِ کلاه سبز است. زمانی که این کلاه را بر سر دارید، در حالت خلاقیت هستید. مشکل را تحلیل کردید و از دیدگاه احساسی بررسی‌اش کردید. حال از خود بپرسید چه ایده‌های جدیدی را می‌توانید از آنچه هم‌اکنون دربارهٔ مسئله می‌دانید، خلق کنید؟ چطور می‌توانید به‌گونه‌ای مسئله را بررسی کنید که قبلاً هرگز به آن فکر نکرده بودید؟ برای یادآوری، به چمنِ سبز فکر کنید. - سرانجام، کلاه آبی را بر سر بگذارید تا در حالت مدیریت قرار بگیرید و مطمئن شوید دستورکار خود را مؤثر ارائه کرده باشید، یعنی به‌گونه‌ای که از تمام کلاه‌های دیگر نیز بهره گرفته باشد. معمولاً، سازمان‌ها کارشان را با کلاه آبی شروع می‌کنند تا اهداف خود را برای جلسه مشخص کنند و بعد در پایان دوباره آن را به سر می‌گذارند. حتی اگر خودتان به‌تنهایی از شش کلاه استفاده می‌کنید، این موضوع را حتماً مدنظر داشته باشید. برای یادآوری این حالت، به آسمان آبی فکر کنید.

- سپس باید کلاهی مشکی سر کنید تا از نگاه‌کردن به جنبهٔ خوبِ چالش، به مقابله با مشکلات روی آورید. در این حالت، عواقبِ شکست‌خوردن را درک می‌کنید. برای یادآوری، به لباسِ سیاهِ قاضی فکر کنید. - پس از انجامِ این کار، کلاه قرمزتان را سر کنید تا به احساساتتان اجازه دهید وارد بازی شوند. در این حالت، باید اجازه دهید احساساتتان دربارهٔ مشکل و حتی ترس‌هایتان خودشان را نشان دهند. همچنین در این حالت می‌توانید اجازه دهید حدس و گمان به مکالمه وارد شود. برای یادآوری، به قلبی قرمز فکر کنید.

کلاه‌های تفکر دکتر ادوارد بی بونو مفهومِ «شش کلاه تفکر» را ابزاری برای خلاصی از عاداتِ فکری اشتباهی مطرح کرد که شاید افراد در دامشان بیفتند. این شیوه مدام برای کمک به گروه‌ها جهت حلِ کارآمد مسئله استفاده می‌شود و تمام افرادی که می‌خواهند تفکر خود را نو نگه دارند، به‌راحتی می‌توانند به کارش بگیرند. اساسِ روش این است که تفکر را به شش عملکرد تعریف‌شدهٔ مجزا تقسیم کنیم و به‌شکل استعاری تعدادی کلاه بر سر بگذاریم: - زمانی که در حالتِ جمع‌آوری اطلاعات هستید کلاه سفید بر سر می‌گذارید. در این زمان، تمرکز شما بر جمع‌آوری جزئیات و به‌دست‌آوردنِ تمام حقایقی است که باید دربارهٔ مشکل خود بررسی کنید. برای راحت‌تر به‌یادآوردنِ این موضوع، به روپوشِ سفیدِ آزمایشگاه فکر کنید. - کلاه خود را با کلاهی زردرنگ عوض کنید تا خوشبینی خود را به تفکرتان وارد کنید. در این حالت، سعی دارید نقاط مثبتِ هر مشکل یا چالشی را که درگیرش شده‌اید، شناسایی و ارزش ذاتی آن را مشخص کنید. یادآور این مرحله می‌تواند خورشیدِ زردرنگ باشد.

چطور می‌توان سریع‌تر خواند در ادامه ابزارهای دیگری را مشاهده می‌کنید که کمکتان خواهند کرد در خواندن پیشرفت کنید: ۱. خواندن، همچون ورزش‌کردن است زمانی که شروع به ورزش می‌کنید، اگر از ماهیچه‌هایتان کار نکشید، نباید انتظار داشته باشید رشد کنند. برای رشدکردن باید عضله‌های خود را آن‌قدر به کار وادار کنید که کمی خسته شوند. همین موضوع دربارهٔ مطالعه‌کردن هم صادق است. اگر خود را مجبور کنید سریع‌تر بخوانید، «ماهیچه‌های خواندن» در شما قدرتمندتر می‌شوند

- تجسم: تجسم، یکی از ابزارهایِ قدرتمند حافظه است که در روش لوکی نیز شاهدش بودیم. سعی کنید تصویری را به نام فرد اضافه کنید. برای مثال اگر با شخصی به‌نام ماری ملاقات کردید، می‌توانید آن فرد را در حالی تصور کنید که کیفی از پوست مار در دست دارد. - پایان: وقتی راهتان از آن فرد جدا می‌شود، مکالمه را با گفتنِ نام وی به پایان ببرید.

- بگویید: زمانی که نام فرد را برای اولین بار می‌شنوید، آن را دوباره تکرار کنید. این موضوع هم مُهرِ تأییدی بر این است که نامش را درست شنیده‌اید و هم به شما فرصت می‌دهد دوباره نام را بشنوید. - از نام استفاده کنید: هنگام صحبت با فرد، از نامش استفاده کنید. این کار باعث می‌شود در ذهنتان تثبیتش کنید. - سؤال کنید: بپرسید نامِ فرد به چه معنی است. اگر نامی مثلِ «جیم» باشد، این کار عجیب خواهد بود اما این اقدام هنگامِ ملاقات با فردی با نامی خاص‌تر، مفید است.

اگر خیلی حافظهٔ داستانیِ خوبی ندارید، نگران نباشید. این مسئله طبیعی است، فقط به کمی تمرین نیاز دارید. اکثر افراد از بچگی دیگر از قوهٔ تخیل خود استفاده نکرده‌اند. بهتر است داستان را چند بار تکرار کنید چراکه تمرین خوبی برای ذهنِ خلاق شما خواهد بود. همین الان این کار را بکنید. توجه داشته باشید که همچنین می‌توانید داستان را از انتها به ابتدا در ذهنتان بگویید؛ ارتباطات به شما کمک می‌کنند فهرست را به هر ترتیبی که دوست دارید حفظ کنید. این کار را تمرین کنید تا خودتان از مزایایش آگاه شوید.

احساس افزودن احساست به هرچیزی، آن را خاطره‌انگیز می‌کند. اطلاعات به‌خودی‌خود فراموش‌شدنی هستند، اما اگر آن‌ها را با احساسات ترکیب کنیم در حافظهٔ بلندمدتمان جای خواهند گرفت. زمانی که به چیزی احساسات می‌افزاییم، در واقع آن را به نوعی ماجراجویی تبدیل می‌کنیم و مملو از عمل و جالب می‌شود و احتمال به‌خاطرآوردنش برایمان بسیار بیشتر خواهد بود. مکان

با ساختنِ داستانی از میان کلماتِ فهرستتان، آن‌ها را به‌شکل آگاهانه برای یادآوری راحت‌تر به چیزی ارتباط دادید. ذهنتان مدام در هر لحظه ارتباطات بسیاری را برقرار می‌کند و بیشترِ این ارتباطات بدون آگاهی شما هستند. این‌گونه است که چیزهای جدیدی می‌آموزید. آیا آهنگی هست که شما را به یاد شخصِ به‌خصوصی بیندازد؟ آن خاطره خود یک ارتباط است. آیا بویی هست که شما را به یاد کودکی بیندازد؟ این خاطره نوعی ارتباط است. چرا از این اطلاعات برای ایجاد ارتباطات آگاهانه و یادگیری مؤثرتر استفاده نکنید؟

ارتباط این اصل برای حافظه و یادگیری ضروری است؛ برای یادگیریِ اطلاعات جدید، باید آن را با آنچه هم‌اکنون می‌دانید ارتباط بدهید.

حافظهٔ بصریِ شما بسیار قدرتمند است. با دیدنِ تصاویرِ یک داستان و نه فقط کلماتی که آن تصاویر را توصیف می‌کنند، می‌توانید ارتباطی قدرتمندتر برای به‌یادآوردن ایجاد کنید. تفکر از طریق استفاده از تصاویر انجام می‌گیرد.

مشاهده: هر چند وقت یک بار نام کسی را دقیقاً پس از شنیدن فراموش می‌کنید؟ دلیلش احتمالاً این است که وقتی نامش را شنیدید کاملاً توجه نکرده بودید. شاید داشتید اطراف اتاق را نگاه می‌کردید که ببینید چه‌کس دیگری را می‌شناسید. شاید هنوز دربارهٔ صحبت‌های اخیرتان می‌اندیشید. دلیلش هرچه باشد، کاملاً در اتاق حاضر نبوده‌اید. اکثر اوقاتی که قادر به‌یادآوری مطلبی نیستیم، مشکل نگه‌داشتنِ مطلب در حافظه نیست بلکه توجه است. اگر برای بهبود حافظهٔ خود جدی هستید، خود را شرطی کنید که حتماً در هر موقعیتی که مایلید همه‌چیز را به خاطر آورید، کاملاً حاضر باشید.

۳. حفظ‌کردن، فهرستی از آنچه درباره‌شان فکر می‌کنیم ایجاد می‌کند. هیچ‌کس نمی‌تواند در خلاء اطلاعاتی فکر کند. برای متخصص‌شدن در هر زمینه‌ای باید دانش لازم را داشته باشید. ۴. ما با ایده‌های موجود در حافظهٔ فعالِ خود فکر می‌کنیم که فقط با سرعت بالا از حافظهٔ ذخیره‌شدهٔ مغز قابل‌دسترسی است. فرایند درک‌کردن با اطلاعاتی تغذیه می‌شود که در حافظهٔ فعال خود نگه می‌دارید. بدونِ دانش، ذهنی مملو از صداهای مزاحم خواهیم داشت. ۵. تمرین‌دادنِ حافظه به یادگیری کمک می‌کند و الگوی حافظه موجب بهبود تواناییِ یادگیری می‌شود. هرچه بیشتر به یاد آورید، بیشتر می‌توانید یاد بگیرید.

دکتر ویلیام آر کِلِم که در فصل ۱۲ با وی آشنا شدیم، پنج دلیل می‌آورد که چرا بهبود حافظه برای همه ضروری است: ۱. حفظ‌کردن نوعی تأدیبِ ذهنی است. در عصری که بسیاری از ذهن‌ها تنبل و گیج و حواس‌پرت هستند، چیز زیادی برای فکرکردن ندارند یا به‌خوبی فکر نمی‌کنند، نیازهای زیادی وجود دارند. حفظ‌کردن به افراد کمک می‌کند ذهنِ خود را برای تمرکز و سخت‌کوشی آموزش دهند. ۲. خیر، همه‌چیز را نمی‌شود در گوگل پیدا کرد. گاهی به اینترنت دسترسی ندارید و همه‌چیز را هم نمی‌شود در گوگل پیدا کرد. (در ضمن با هر بار جست‌وجو با دنیایی از اطلاعاتِ به‌دردنخور هم باید سروکله بزنید.) همچنین جست‌وجوی مطالب به این صورت وقتی از زبانی خارجی استفاده کنید، باید فی‌البداهه باشد یا آرزو کنید متخصص شوید که چندان مفید نخواهد بود.

مشاهده: هر چند وقت یک بار نام کسی را دقیقاً پس از شنیدن فراموش می‌کنید؟ دلیلش احتمالاً این است که وقتی نامش را شنیدید کاملاً توجه نکرده بودید. شاید داشتید اطراف اتاق را نگاه می‌کردید که ببینید چه‌کس دیگری را می‌شناسید. شاید هنوز دربارهٔ صحبت‌های اخیرتان می‌اندیشید. دلیلش هرچه باشد، کاملاً در اتاق حاضر نبوده‌اید. اکثر اوقاتی که قادر به‌یادآوری مطلبی نیستیم، مشکل نگه‌داشتنِ مطلب در حافظه نیست بلکه توجه است. اگر برای بهبود حافظهٔ خود جدی هستید، خود را شرطی کنید که حتماً در هر موقعیتی که مایلید همه‌چیز را به خاطر آورید، کاملاً حاضر باشید.

در زمان یادداشت‌برداری از روشی استفاده کنید که من «بشنوید و بسازید» می‌نامم. در سمتِ چپِ برگه، از آنچه می‌شنوید یادداشت برمی‌دارید و در سمت راست، در حال خلق و یادداشت‌سازی هستید. در واقع دارید چشم‌انداز خود را از آنچه یادداشت می‌کنید، می‌نویسید. چطور می‌توانم از این برگه استفاده کنم؟ چطور باید از این برگه استفاده کنم؟ چه زمانی از آن استفاده خواهم کرد؟ پس از پایانِ جلسه، یادداشت‌های خود را سریع مرور کنید. این کار به شما کمک می‌کند اطلاعات را بهتر حفظ کنید، برعکسِ زمانی که یادداشت‌ها را چند روز نمی‌خوانید. همچنین می‌توانید یادداشت‌های خود را با هر چیزی که احتمالاً در زمان یادداشت‌برداری از قلم انداخته‌اید، تکمیل کنید چراکه اطلاعات هنوز در ذهنتان تازه هستند.