بریده‌هایی از کتاب بارقه‌ها

اگر فرض کنیم که ما در جست‌وجوی وارث کتاب (خدا) باشیم، بی‌شک در پی کسی می‌رویم که نسبت به اشیا نگاهی فراگیر داشته باشد؛ زیرا کتاب خداوند متعال فراگیر است و اگر آن فرد بر کتاب خدا احاطه داشته باشد، حتماً اندیشه او نیز فراگیر خواهد بود و ناگزیر چنین فردی از کسی که با بخش‌ها یا مسائل خاصی از کتاب خدا در ارتباط است، برتر است. بنابراین آن‌چه ما باید در نوشته‌هایمان در پی آن باشیم این است که اندیشه اسلامی را از زاویه‌ای فراگیر طرح و تلاش کنیم که کتاب خدا و آثار اهل‌بیت (ع) را از این زاویه فراگیر بفهمیم

گرد مرجعیت امام خمینی که آرزوهای اسلام را امروز در ایران محقق کرده است، جمع شوید و برای آن فداکاری و از منافع آن دفاع کنید و به همان اندازه که آن مرجعیت خود،‌ در هدف بزرگش ذوب شده است، شما نیز در آن ذوب شوید؛ که مرجعیت صالح، یک شخص نیست، بلکه یک هدف و راه است و هر مرجعیتی که این هدف و راه را محقق کند، همان مرجعیت صالح است که باید با اخلاص کامل، برای آن کار کرد.

اگر واقعیت پاک و گوهر سازنده سیاست را دریابیم، به‌خوبی می‌فهمیم که آن عقیده رایجی که سیاست را در برابر اسلام قرار می‌داد تا چه اندازه نادرست و غلط بوده است؛ چراکه اگر مفهوم کامل سیاست، سرپرستی شئون امت و حفظ منافع آن باشد، پس این مفهوم برگرفته از متن اسلام است و آیا اسلام به چیزی به‌اندازه سرپرستی شئون امت و سامان‌دهی روابط آن و پیاده ساختن نظام‌های اقتصادی و اجتماعی عادلانه بر آن، توجه کرده است؟

این مفهوم جدایی دین از سیاست که استعمارگران به آن دامن می‌زدند و بدین‌وسیله در ذهن مردم، اسلام را از سیاست جدا کرده بودند؛ جلوی علمای اسلام را گرفت و مانع از این شد که ایشان بتوانند در مبارزات سخت خود بر ضد سران استعمار و استبداد، پیروزی قاطعی به‌دست آورند؛ درحالی‌که پیش از آن‌که استعمار چنین نگرشی را در ذهن مردم ایجاد کند، وارد عرصه می‌شدند و در برابر هر تهاجم یا سیاست استعماری، انقلاب‌های آزادی‌بخش را رهبری می‌کردند.

ای تمدن (پیشرفته)! چه‌کسی به تو گفته که اگر تو این ملت توسعه‌نیافته را رها کنی و با زور بر آن چیره نشوی و او را از حکومت با زور خودت معاف بداری و او خودش حرکت و رشد را آغاز کند و به‌خودی‌خود بهبود یابد و فعال شود و خودش آزمون‌ و خطا کند و بیفتد و به‌پاخیزد… (چه‌کسی به تو گفته است که) این ملت حقیقت تمدنی‌ای بزرگ‌تر از حقیقتی که تو کشف کردی، کشف نخواهد کرد؟

چگونه ممکن است که از خداوند متعال توقع فرج و رحمت داشته باشیم، درحالی‌که از هشدارهای خداوند متعال، متأثر نمی‌شویم؛ هشدارهایی که خداوند متعال می‌خواهد به‌وسیله آن‌ها ناپاکی را از پاکی جدا کند و بار دیگر درهای توبه و تطهیر را پیش روی ما بگشاید. اولین شرط این‌که به‌صورت حقیقی از خداوند متعال، رحمت و یاری‌اش را برای صبر و استواری و ادامه‌دادن مسیر بخواهیم،‌ این است که در برابر این هشدارها واکنش نشان بدهیم و با خدا زندگی کنیم و بار دیگر صفحات زندگی و اعمالمان و آن‌چه انجام داده‌ایم و خواهیم داد‌ را بررسی کنیم.

پیش از آن‌که امت اسلام وارد دوران استعمار شود، بنیان‌ این امت، اسلام بود و اگرچه در بخش‌هایی تقریباً فقط در حد نظری و در بخش‌های دیگری به‌شکل عملی و واقعی، باز هم اسلام زیربنای رفتار و نظام زندگی (امت) بود. بله، انحرافات فردی و افراد شارب خمر یا تارک نماز یا حاکمانی که بر پایه‌ای غیر از کتاب و سنت حکومت می‌کردند، وجود داشتند، اما درعین‌حال قانون، عمل و حکم کردن براساس اسلام بود. بنابراین، در آن زمان انحراف، فردی و موعظه هم فردی بود. مشکل فردی و راه‌حل هم فردی بود. اما امروز دیگر انحراف به مبنای زندگی بدل شده است.

اگر مفهوم کامل سیاست، سرپرستی شئون امت و حفظ منافع آن باشد، پس این مفهوم برگرفته از متن اسلام است و آیا اسلام به چیزی به‌اندازه سرپرستی شئون امت و سامان‌دهی روابط آن و پیاده ساختن نظام‌های اقتصادی و اجتماعی عادلانه بر آن، توجه کرده است؟

همان‌طور که قرآن دو بار، یک‌بار برای آماده‌سازی رهبر و یک‌بار برای مهیا کردن امت، نازل شد و از این رهگذر نقش عظیم خود را ایفا کرد، امروز نیز چنین است و باید برای این‌که قرآن بار دیگر نقش خود را ایفا کند، ابتدا رهبران صالح و سپس امت آگاه ایجاد شود؛

هر امتی در نتیجه به‌هم‌پیوستن دو عامل به‌وجود می‌آید‌: اندیشه سازنده و رهبری حکیمانه. به هر اندازه که اندیشه، ظرفیت سازندگی داشته باشد و رهبری، روح آن اندیشه را مجسم کند، امت رشد می‌کند و استوار می‌شود.

همواره قدرت انسان در عرصه نظام‌سازی اجتماعی کمتر از حوزه تجارب طبیعی باقی می‌ماند و ناتوانی او در ایجاد الگوی برتر نظام اجتماعی بیشتر خواهد بود. ریشه این مسئله در تفاوت‌های بنیادی تجربه اجتماعی و تجربه طبیعی است

در نظام اسلامی بنیان‌گذار نظام بر همه تخصص‌های لازم در فرایند تأسیس نظام اجتماعی‌احاطه دارد: زیرا بنیان‌گذار در این نظام خداوند متعال و در دیگر نظام‌های اجتماعی، انسان است. علم خداوند متعال نسبت به انسان، نیازها، منافع، مضرات و همه ابعاد وجود او، علمی جامع و فراگیر است و هیچ کوچک و بزرگی در آن فروگذاشته نشده است، اما علم انسان در عرصه نظام‌سازی اجتماعی بر پایه تجربه و آزمون استوار است؛ ابزار محدودی که در بسیاری از اوقات در معرض خطاست و حتی نمی‌تواند همه وجوه متعدد یک مسئله اجتماعی خاص را دربرگیرد.

این دین است که می‌تواند بین انگیزه‌های شخصی و منافع اجتماعی عمومی، هماهنگی و سازگاری ایجاد کند و به ارزش‌های موجود در نظام اجتماعیِ وابسته به خود، رنگ منافع شخصی بدهد و درنتیجه تضاد دوقطبی بین شخصی و عمومی، و بین خودخواهی و اجتماع‌گرایی‌ را از بین ببرد.

این دنیا چیست؟ شاید چند روز، شاید چند ماه، شاید فقط چند سال. چرا همواره بر این اساس که این زندگی عمری طولانی خواهد داشت کار کنیم و حرص بزنیم؟ شاید فقط از ده روز دفاع می‌کنیم، از یک ماه یا دو ماه؛ نمی‌دانیم برای چه مقدار داریم می‌جنگیم. نمی‌دانیم این مقدار خطا، این مقدار گناه و تقصیر و کوتاهی در برابر خدای متعال و در برابر دین را برای دفاع از چه چیزی تحمل می‌کنیم؛ دفاع از ده روز، یک یا چند ماه؟ این کالای ناچیز و ارزانی است.

تمدن غربی می‌گوید‌: من کشورگشایی می‌کنم و با زور بر ملت‌های توسعه‌نیافته مسلط می‌شوم تا علم را گسترش دهم و آفاق معرفت را در میان این ملت‌ها وسعت بخشم و آن‌ها را به سطح قرن بیستم یا نوزدهم یا هجدهم ارتقا دهم. غرب این‌طور می‌گوید. اسلام هم می‌گوید‌: من دامنه قدرت و سلطه‌ام را توسعه می‌دهم تا کلمه «لا إله الّا الله» را ترویج کنم. اسلام وقتی چنین سخنی می‌گوید این ادعا با مبنای فکری او هماهنگ است، اما وقتی غرب چنان ادعایی می‌کند با مبنای فکری‌اش تناقض و تضاد دارد.

هر امتی در نتیجه به‌هم‌پیوستن دو عامل به‌وجود می‌آید‌: اندیشه سازنده و رهبری حکیمانه. به هر اندازه که اندیشه، ظرفیت سازندگی داشته باشد و رهبری، روح آن اندیشه را مجسم کند، امت رشد می‌کند و استوار می‌شود.