بریده‌هایی از کتاب دین و اخلاق

بعید به نظر می‌رسد خدا هم قادر مطلق و هم خیر مطلق باشد، آن‌گاه جهان مملو از بی‌عدالتی‌های وحشتناک باشد

تلاش برای هرگونه تغییری با توجه به دانش علمی کنونی‌مان نامعقول است. جهل ما نسبت به پیامدهای بالقوهٔ مداخله در جهان طبیعی هنوز عمیق است.

آیا زندگی ارزش زیستن دارد؟ آیا منافع کودک آینده دلیلی برای به وجود آوردن آن کودک است؟ آیا تداوم نوع انسان با وجود علم به اینکه قطعاً برای انسانِ آینده رنج به همراه خواهد داشت، توجیه‌پذیر است؟

رنج پا به هستی گذاشتن است.

باور دینی سطح بالایی از ابهام و ناآگاهی را در درکش از جهان روا می‌دارد. وقتی متدینان دعا می‌کنند و حاجت‌روا نمی‌شوند، آن را شاهدی در نظر نمی‌گیرند که باید به موازات دیگر شواهد تأثیرگذاری دعا سنجیده شود. آنها هیچ لزومی برای سنجش شواهد نمی‌بینند. اگر خدا به دعاهایشان جواب ندهد، حتماً توضیحی برایش وجود دارد که ممکن است ما هیچ‌گاه از آن مطلع نشویم. چرا مردم رنج می‌کشند اگر خدای قادر مطلقی هست که دوستشان دارد؟ پاسخ‌های پیچیدهٔ زیادی ارائه شده است، که همه درنهایت به این ختم می‌شوند: این راز است.

دو اشکال معروف به این دیدگاه وارد است. اول اینکه منطقی و منسجم کردن آن به نظر ناممکن می‌رسد. برای مثال، بعید به نظر می‌رسد خدا هم قادر مطلق و هم خیر مطلق باشد، آن‌گاه جهان مملو از بی‌عدالتی‌های وحشتناک باشد (  که به‌وضوح این‌گونه است). به همین ترتیب، نامفهوم است که خدا اگر به‌کلی لایتغیر است، چگونه می‌تواند با برخوردار بودن از قدرت بی‌نهایتش باعث اصلاح و تغییر در همه‌چیز شود. و تعداد بیشتری از چنین تناقض‌هایی در این رویکرد هست

اکثر مردمِ اندیشمند به‌شدت نگران تغییرات آب‌وهوا هستند. بعضی دیگر گوشت نمی‌خورند یا هنگام تعطیلات برای سفر به خارج از کشور از هواپیما استفاده نمی‌کنند تا ردّ پای کربنی کمتری به جا بگذارند. اما مردمی که بیشترین صدمه را از تغییرات آب‌وهوایی خواهند دید هنوز حتی نطفه‌شان هم بسته نشده است. اگر قرار نبود نسل آینده‌ای وجود داشته باشد، ما خیلی کمتر احساس گناه می‌کردیم. پس چرا ما خود را تبدیل به آخرین نسل روی زمین نکنیم؟ اگر همه توافق می‌کردیم که خود را عقیم کنیم، آن‌گاه دیگر هیچ از خود گذشتگی‌ای نیاز نبود - می‌توانستیم خوش بگذرانیم تا منقرض شویم!

دیگران استدلال می‌کنند اعتقادات اخلاقی، مذهبی و فلسفی‌مان نباید از حوزهٔ خصوصی فراتر برود. نظام سکولار فرانسوی مثال خوبی است؛ در جامعه شهروند و در خانه یهودی، مسیحی یا مسلمان هستی.

علم هم سهم خود را از رمز و راز دارد (یا به بیان دقیق‌تر، چیزهایی که صرفاً و بدون هیچ توضیحی باید پذیرفته شوند). اما یکی از اهداف علم به حداقل رساندن چیزهایی این‌چنینی، و کم کردن تعداد مفاهیم یا توضیحات اولیه است. رویکرد دین بسیار متفاوت است. درصدد کم کردن رمز و راز نیست. رمز و راز به‌عنوان پیامد آنچه جهان را برای دین‌داران معنادار می‌کند، پذیرفته شده است.

برخی فیلسوفان گفته‌اند دین آن‌قدر بی‌شباهت به علم است که «دستور زبان» و «منطق» خودش را دارد و نباید آن را با همان استانداردهای علمی یا باورهای تجربی معمول سنجید. وقتی مسیحیان باورشان را به چیزی مثل «بازگشت مسیح» بیان می‌کنند، نباید آن را به‌عنوان ادعایی واقعی در نظر گرفت، بلکه باید آن را بیان تعهد به چیزی دانست که ویتگنشتاین آن را نوع خاصی از «شکل زندگی» می‌نامد؛ روش دیدن معنا در جهان؛ دیدگاهی اخلاقی و عملی که یک دنیا از تبیین علمی دور است. خواهیم دید که این دیدگاه مزیت‌هایی دارد، اما تصویر بسیار غلطی از بعضی پدیده‌های محوری دین ارائه می‌دهد. کاملاً ضروری است که ادیان ادعاهای مشخص واقعی و تاریخی داشته باشند