بریده‌هایی از کتاب مشق اخلاق؛ دفتر چهارم

اقتصاد مورد نظر اسلام، عاری از فقر و نارسایی و به دور از ظلم و تبعیض و تجاوز است. در مکتب اقتصادی اسلام، در عین احترام به مالکیت اجتماعی، مالکیت خصوصی افراد محترم شمرده شده است. اصل کار و تلاش و فعّالیت، اصل گردش سرمایه و ثروت، اصل اخلاق و معنویت، اصل اعتدال، دوری از اسراف و احتکار و ربا، تنها برخی از اصول اقتصاد اسلامی هستند که اگر در رأس امور اقتصادی قرار نگیرند، نمی‌توان انتظار سلامتی و پویایی اقتصاد را داشت.

رعایت ادب برای همه و در هر حال ضروری است؛ زیرا اتّصاف به این صفت حسنه، علاوه بر اینکه هویت و شخصیت نیکویی از انسان می‌سازد، موجب تربیت صحیح فرزندان و اطرافیان او نیز خواهد شد.

کسی که ملتزم به ادب نباشد، نه تنها خود را به رنج می‌افکند، بلکه دیگران را نیز دچار زحمت و مشقّت می‌کند.

در شعری‌که منسوب به امیرالمؤمنین علی (ع) است، حضرت می‌فرمایند: لیس الجمال بأثواب تزینها إن الجمال جمال العلم و الأدب زیبایی به لباس‌هایی که تو را زینت می‌دهند، نیست؛ بلکه زیبایی به داشتن علم و ادب است. یعنی کسی که علم و ادب ندارد، هیچ‌گونه زیبایی ندارد و نتیجهٔ بی ادبی، زشتی و سیاهی شخصیت است.

مسلمان و به خصوص مؤمن، باید مؤدب باشد و ادب در گفتار، کردار و رفتار را در همهٔ شئون زندگی مراعات کند. قطع نظر از تعالیم اسلامی، یک انسان با شخصیت، باید در همهٔ اوقات زندگی، ادب را رعایت کند؛ زیرا عدم مراعات ادب، نه تنها به دین و اسلام و ایمان افراد ضربه می‌زند، بلکه انسانیت و شخصیت آنان را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. در حقیقت کسی که ادب ندارد، شخصیت ندارد و اشخاص متشخّص، ملتزم به ادب هستند. اگر کسی که از نظر علمی یا شخصیت سیاسی و فرهنگی در سطح بالایی قرار دارد، کار بی‌ادبانه‌ای مرتکب شود یا حرفی خلاف ادب بر زبان جاری کند، از چشم و دل همه می‌افتد.