بریده‌هایی از کتاب از چاه به راه

تجربه دانش بشری پس از آزمودن مدل‌های مختلف در این دوره به این نتیجه رسید که باید مجدداً به سیستم اقتصاد بازار با تغییراتی که در این سال‌ها به وجود آمده بود، بازگردد. در دهه ۱۹۸۰، اغلب اقتصادهای مبتنی بر برنامه دنیا به دلایل مختلف تلاش کردند که خود را به «اقتصاد بازار» تبدیل کنند و البته میزان موفقیت آن‌ها متفاوت بود.

دیدگاه طرفداران اقتصاد آزاد که در این دوره به «مکتب شیکاگو» یا «نئولیبرال‌ها» مشهور شدند، به شدت رواج یافت

کشورها نظام‌های کمونیستی برقرار شده بود که به مرور زمان مشکلات این نظام‌ها در حال آشکار شدن بود. ضعف ساختاری در نظام برنامه‌ریزی انعطاف‌ناپذیر از مرکز، ناتوانی در نوسازی (مدرنیزاسیون) مشکل بلندمدت اصلی اقتصاد بود. نظامی که به برنامه‌ریزی انعطاف‌ناپذیر از مرکز متکی بود، به تولید ناخالص محصولات به جای خلاقیت بها می‌داد و مایه دلسردی در نوآوری‌های مدیریتی و تکنیک‌های تولید بود. مرکز به جای رابطه عرضه و تقاضا تصمیم می‌گرفت که چه محصولاتی باید تولید و به چه قیمتی عرضه شوند؛ در نتیجه این مسائل، شوروی رهبر جهان کمونیسم با کاهش میزان رشد تولید و موازنه پرداخت‌ها و افزایش بدهی‌های خارجی مواجه شد. بخش کشاورزی یکی از حوزه‌های به شدت ضعیف اقتصاد شوروی بود.

اما در دهه هفتاد میلادی با افزایش تورم و هزینه‌های رفاهی و افزایش وظایف دولت خود با مشکل مواجه شد. عوامل مختلفی در این جریان نقش داشتند از جمله پایان یافتن رونق اقتصادی دوران پس از جنگ جهانی دوم، کاهش تولید، تشدید رقابت صنعتی و بازرگانی در عرصه بین‌المللی، پیرشدن جمعیت در کشورهای صنعتی و آغاز روند جهانی شدن. این عوامل، از یک سو درآمد دولت‌های رفاهی را کاهش داد و از سوی دیگر، بر هزینه‌های اروپا افزود.

دولت رفاه متهم به متمرکز بودن، دیوان سالاربودن و نداشتن کارایی، نقض آزادی‌های فردی و توتالیتاریسم بود و بیم شکل‌گیری یک دولت توتالیتر همانند دهه ۳۰ در مورد شکل‌گیری دولت‌های فاشیستی و نازی به وجود آمد

در دهه‌های چهل و پنجاه قرن گذشته آموزه‌ای توسط اقتصاددان آمریکایی «الوین هانسن» نویسنده کتاب «سیاست اقتصادی و اشتغال کامل در آمریکا» رواج یافت دال بر این که امروزه برنامه اشتغال کامل دربرگیرنده شالوده‌ای‌ترین عنصر

کارل مارکس فیلسوف آلمانی