بریده‌هایی از کتاب روایت کودتا

بی کفایتی سردار همایون در سامان دادن به نیروهای قزاق، آیرون ساید را برآن داشت تا فوری معاونی برای دست و پا کند. اسمایس که مامور تجهیز نیروهای قزاق بود به آیرون ساید گزارش داد که فرمانده گردان تبریز که موفق به شکست بلشویک ها در منجیل شده بودند بسیار خوب عمل کرده است. این افسر، رضا خان، «شانه های پهن، سر و وضعی بسیار موقر و قامتی بلند بیش از ۱۸۰ سانتی متر داشت. بینی عقابی و چشمان درخشانش قیافه ای پر شور و نشاط به او می داد (ریشار, نگاه فرانسوی به کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ ۲۰۱۴, ۱۷۰). آیرون ساید در جا به جای خاطرات خود از رضا خان نام میبرد و وی را یک سرهنگ واقعی و مردی مقتدر می داند. غنی در کتاب خود می نویسد که آیرون ساید اعتقاد داشت که شایستگی رهبری ایران را در شخص رضا خان یافته است (غنی ۱۳۹۲, ۱۷۲). غنی در کتاب خود، پس از بررسی مدارک و منابع موجود، از زندگی نامه ها و خاطره نویسی ها گرفته تا تلگراف های رد و بدل شده بین سفارت

در اینکه این کودتا با پول سفارت بریتانیا به سرانجام رسیده است شکی نیست. این مسئله ایست که شخص سید ضیا به عنوان رهبر سیاسی کودتا به آن اذعان دارد. پول را من گرفتم. سفارت انگلیس ماهی بیست و پنج هزار تومان به عنوان موراتوریوم بابت حقوق قزاق و ژاندارم می پرداخت و در پی آن بود که وقتی کار قشون ایران کلا به مستشاران انگلیسی واگذار شد، این پول جزو مطالبات انگلستان قرار گیرد و قسط بندی شود. من پول آن ماه را گرفتم (الهی ۱۳۹۳, ۷۰). اما

نقشه بعدی، تغییر پایتخت بود. تنها جمله ای که در خاطرات دوکرو در این مورد یافت می شود مربوط به نوشتار روز ۹ فوریه ۱۹۲۱ می باشد: انگلیسی ها در کمتر از یک ماه دیگر آشوبی را ترتیب داده اند که من چندان از این موضوع تعجب نکردم. آنها می خواستند همه نمایندگی های کشورههای اروپایی و شاه را به شیراز یا اصفهان بکشند. آنها میخواهند به تدریج شمال ایران به هرج و مرج بسپارند (ریشار, نگاه فرانسوی به کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ ۲۰۱۴, ۲۵۹). اما داستان تغییر پایتخت به همین کوتاهی نبود. مدارک نشان می دهد انگلیسی ها، خود نیز از این نقشه ناراضی بودن نایب السلطنه هند، لرد چلمز فورد به شدت با این نقشه مخالفت میکرد. نرمن نیز در تمام مدت مخالف این طرح بود چرا که رفتن پایتخت به اصفهان قدرت زیادی به ایل بختیاری می داد و عملا کار برای انگلیسی ها دشوار می شد. رفتن به شیراز هم باعث می شد راه برای نفوذ بلشویک ها به جنوب ایران و نواحی تحت سلطه بریتانیا باز شود. اما بالاخره پس از اصرارهای فراوان شاه، بریتانیا با تغییر پایتخت موافقت کرد (الهی, ۱۳۹۳, ص. ۴۱). دوکرو اما این