بریده‌هایی از کتاب وارثان عاشورا

آن‌چه که اخلاص را در نیت و در عمل و در دین می‌نشاند، تا در نیت از دنیا که هیچ، حتی از طمع بهشت و ترس جهنم فراتر برود، و در عمل از بدعت و فساد و انحراف جدا شود و در دین از التقاط و تبعیض اعتقاد، نجات بیابد، آن‌چه که اخلاص در این وسعت را می‌طلبد و زمینه سازی می‌کند همین دل بزرگ کردن و از دنیا بیشتر خواستن و از پوسته بیرون زدن است.

اخلاص که جهت عمل و صالح بودن عمل را شکل می‌دهد چون حسنات و خوبی‌ها آن‌گاه صالحات می‌شوند که در جایگاه و در جهت مناسب نشسته باشند، اخلاص، که این صلاحیت را می‌سازد، ریشه در رجاء لقاء خدا و اشتیاق لقاء خدا و انس به لقاء خدا و تمنای لقاء خدا دارد و هر اندازه که درجهٔ رجاء بالاتر برود و به تمنا و اشتیاق و انس برسد، اخلاص عمیق‌تر و گسترده تر خواهد شد و تصعید نیت و توفیر نیت شکل خواهد گرفت.

"الناس فی الدنیا رجلان: رجل باع فیها نفسه فاوبقها و رجل ابتاع نفسه فاعتقها...". آدم‌ها در دنیا دو دسته هستند، یکی خود را فروخته و زنجیری و گرفتار کرده‌است و دیگری خود را خریده و آزاد ساخته است.

کسی که می‌خواهد خود فروشی کند روپوشی می‌نماید ولی کسی که می‌خواهد خودسازی کند و از طبیب ماهر بهره بگیرد به ضعف‌ها و کسری‌های خود روی می‌آورد و آن را بزرگ می‌شمارد، مثل کسی که می‌خواهد در کویری سوزان حرکت کند، تا می‌تواند عیب‌های ماشین را بزرگ می‌کند و سیم‌های سست و خطرآفرین را محکم می‌کشد که اگر بنای پاره شدن هست، در شهر سامان بگیرد و در کویر نماند. اما اگر بخواهد ماشین را بفروشد، عیب‌هایش را پنهان می‌کند و سرسری می‌گیرد تا سود بیشتری ببرد.

تحمل امر و حکومت معصوم، به شهود تمام و یا دل عاشق و مبتلا و ساخته شده نیاز دارد. حکومتی که هدف هدایت و رحمت و بینات و میزان و فرقان را دارد و تمامی نسل‌ها را در نظر می‌گیرد و تمامی عوالم را ملاحظه می‌کند، پایه‌های محکم و دل‌های استوار را می‌طلبد

در طول تاریخ کسان زیادی به یاری حسین‌علیه‌السلام برخاستند و توابین را رقم زدند. اگر خون این‌ها در زمان مناسب و جای مناسب می‌جوشید چه بسا نصف همین جمعیت برای تحول کافی بود. قطره‌های بنزین در جایگاه خود کار ساز هستند و خروارها در فضای آزاد بی حاصل.

در طول تاریخ کسان زیادی به یاری حسین‌علیه‌السلام برخاستند و توابین را رقم زدند. اگر خون این‌ها در زمان مناسب و جای مناسب می‌جوشید چه بسا نصف همین جمعیت برای تحول کافی بود. قطره‌های بنزین در جایگاه خود کار ساز هستند و خروارها در فضای آزاد بی حاصل.

آن چنان رنج و عذاب می‌بریم که کسی نبرده و آن چنان گرفتار و دربند می‌شویم که کسی نگردیده... چون کسی مثل ما از حجت‌ها چشم نپوشیده و بر نشانه‌ها، غفلت نورزیده و از یقین‌ها روی نتافته و همین برای عذاب ما بس که وفای او را می‌بینیم و جفای خود را شهود می‌کنیم. چه قدر به ما نزدیک شده و با بلاء ما را به راه کشیده و ما از او دور شده‌ایم و از شکسته شدن بت‌ها نالیده‌ایم. به جای این که از شکسته شدن بت‌ها درس بگیریم و بر روی موج خانه نسازیم، از شکستن بت‌ها رنجیده‌ایم و از او بر آشفته‌ایم... که مگر جز ما کسی نداری که کوزه‌اش را بشکنی و بزمش را خراب کنی و دلش را بسوزانی.

بلاء، نقطه‌های ضعف و اسارت را نشان می‌دهد. بلاء، بت‌ها و تعلق‌ها را می‌شکند. چون شهود می‌کنی که بت‌ها شکستنی هستند و می‌بینی که پناه‌گاه‌های تو را می‌سوزانند و بر تو آوار می‌شوند. بلاء، دل را می‌شکند و به اخبات و انخفاض می‌رساند که در لغت مخبت به زمین پایین و فرو افتاده می‌گویند، زمینی که آب بر آن سوار می‌شود و سرکشی و ارتفاع ندارد. این خاصیت‌های سه‌گانه و غیر از این‌ها باعث می‌شود که تو بر بلاء شاکر باشی، نه جزع کنی و نه صبور باشی که طلب و شکر برخوردهای مناسب‌تری هستند. "اللهم لک الحمد حمد الشاکرین لک علی مصابهم". و همین است که امام سجادعلیه‌السلام می‌خواهد تا شکرش بر محرومیت‌ها بیشتر و وافرتر باشد از شکرش بردارایی‌ها. "اللهم اجعل شکری لک علی ما زویت عنی اوفر من شکری ایاک علی ما خولتنی".

آدم عاشق به همان نسبت دلواپس و مضطرب است که نکند محبوب از او دلگیر شده باشد و یا فلان حرکتش را نپسندیده باشد و یا او مطابق الگوی مطلوب و خصوصیات محبوب نگردیده باشد.

هدف‌های بزرگ را نمی‌شود با گشاد بازی به سامان کرد و ناچار تو که در سیاست و اخلاق و حقوق و اقتصاد، مبانی و اهداف دیگر و شکل کار و روش کار مشخص داری، نمی‌توانی بدون این تربیت و این تولد و تولید لحظه‌ای را بگذرانی که باید تمامی کارهای پراکندهٔ تو به دور این محور بچرخد و به یارگیری و نصرت و جاسازی و جایگزینی آن‌ها منتهی شود. چون یارانی که در جایگاه خود ننشسته باشند کار آمد نیستند و یاران کار آمدی که جایگزینی نداشته باشند، کمرشکن هستند و همین است که باید حساب خط دوم را و صفّ دوم را از همین اول داشت و زایید و رویید و دوباره رویید.

آن‌ها که در تنهایی و جمع در تربیت و سلوک و اخلاق و در رابطه با اشیاء و افراد و ملت‌های دیگر نیاز و اضطرار به خدا و رسول و حجت را احساس کرده‌اند، می‌توانند از جان و مال و راحت خود بگذرند ولی نمی‌توانند از ولی دست بشویند، که بدون ولی زندگی محدود و کور است و با او مرگ، استمرار و فتح است. انا فتحنا لک فتحاً مبینا

درست است که ما جز از این‌ها نمی‌خواهیم ولی درست‌ترین این است که از این‌ها جز خودشان را نخواهیم

مادام که دل در دنیا باشد و از تنگی دنیا به ستوه نیامده باشد و شور و شوقی دیگر در او خیمه نزده باشد، تمامی کارهای خدایی و آخرتی و تمامی نماز و جهاد و شهادت انسان دنیایی است و از این محدوده بیرون نمی‌رود و آن‌دم که گرایش به غیب و اشتیاق به روز دیگر و انتظار لقاء خدا در دل شعله کشید، ناچار تمامی کارهای دنیایی و خوراک و پوشاک و عیش و نوش انسان، انگیزه‌ای دیگر دارد و صبغه‌ای دیگر و هوایی دیگر، که تمامی کارهای پراکنده، آن هنگام که در طرح جامع و برنامهٔ گستردهٔ تو شکل می‌گیرد، هماهنگ و یگانه می‌شود و علم و حالت به ثبات و سرمدیت می‌رسد که در دعای کمیل می‌خوانیم: "اسئلک ان تجعل اعمالی و اورادی کلّها ورداً واحداً و حالی فی خدمتک سرمداً."

مادام که تلقی مردم از خود و از دنیا دگرگون نشود تحمل حکومت الهی و علوی را نخواهند داشت

آن‌چه که اخلاص را در نیت و در عمل و در دین می‌نشاند، تا در نیت از دنیا که هیچ، حتی از طمع بهشت و ترس جهنم فراتر برود، و در عمل از بدعت و فساد و انحراف جدا شود و در دین از التقاط و تبعیض اعتقاد، نجات بیابد، آن‌چه که اخلاص در این وسعت را می‌طلبد و زمینه سازی می‌کند همین دل بزرگ کردن و از دنیا بیشتر خواستن و از پوسته بیرون زدن است.

مادام که تلقی مردم از خود و از دنیا دگرگون نشود تحمل حکومت الهی و علوی را نخواهند داشت که در بحث‌های قبل اشاره کردیم که مردم حتی با شهادت اباعبدالله‌علیه‌السلام به علی ابن الحسین‌علیه‌السلام روی نیاورند و با کنار زدن یزید به حکومت علوی نپیوستند، که نان و رفاهی که آن‌ها می‌خواستند به این ولایت سنگین نیاز نداشت. "ان امرنا صعب مستصعب لا یحتمله الا ملک مقرب او نبی مرسل او مؤمن امتحن الله قلبه للایمان." تحمل امر و حکومت معصوم، به شهود تمام و یا دل عاشق و مبتلا و ساخته شده نیاز دارد. حکومتی که هدف هدایت و رحمت و بینات و میزان و فرقان را دارد و تمامی نسل‌ها را در نظر می‌گیرد و تمامی عوالم را ملاحظه می‌کند، پایه‌های محکم و دل‌های استوار را می‌طلبد. دل‌هایی که با درک ضرورت و با احساس اضطرار، به تسلیم و اطاعت و به همراهی و معیت رسیده‌اند و از تقدم و تأخر نجات یافته‌اند و از نکث و مروق و قسط پاک شده‌اند، که ناکث مارق قاسط، یا جلوتر می‌رود و یا عقب می‌ماند