بریده‌هایی از کتاب کنگره ادبیات

هر ذهنی با تجربه‌ها و خاطرات و دانش خودش شکل می‌گیرد و آن‌چه منحصربه‌فردش می‌کند برآیند کلی و ماهیت به‌شدت شخصی جمع‌آوری همهٔ اطلاعاتی است که ذهن را به آن‌چه هست بدل می‌کند. هر انسان ذهنی دارد و ذهنش نیروهایی که بزرگ یا کوچک همیشه منحصربه‌فرد است، نیروهایی که فقط مال همان انسان است و بس. این موضوع سبب می‌شود هر انسانی بتواند کاری عالی یا پیش‌پاافتاده بکند که فقط از خودش برمی‌آید.

اما هدف من، که ضمن تلاشم در جست‌وجوی شفافیت به درونی‌ترین و پنهان‌ترین رازم بدل شده، همان هدف کلیشه‌ای دانشمندان دیوانهٔ کتاب‌های مصور است: که همهٔ جهان را به تسخیر خویش درآورم. می‌دانم این بحث به بهانه‌ای استعاری آویخته است: «تسخیر» و «جهان» کلمه است و جملهٔ در برگیرنده‌شان مستعد تفاسیر عقلانی، فلسفی و متناقض‌نما... اما من به این دام نمی‌افتم. تسخیری که من می‌گویم به‌ناگزیر بر واقعیت می‌نشیند و «جهان» چیزی نیست غیر از همان دنیای عینی که همه می‌شناسندش... یگانه تناقض موجود، اگر باشد، این است که زبانْ انتظارات ما را چنان گسترده کرده است که واقعیتِ واقعی دورترین و بغرنج‌ترین واقعیت می‌شود.

هر چند شاید شما موافق نباشید، تجربهٔ زندگی به او یاد داده بود که قدرت حقیقی، که سبب می‌شود ما به‌تحقیر به قدرت ظاهری لبخند بزنیم، در افرادِ دیگری پیدا می‌شود که دارایی اصلی و تعیین‌کننده‌شان فرهنگ غنی است: فلسفه، تاریخ، ادبیات، امور کلاسیک. آن‌ها که خودشان از خودشان تعریف می‌کردند و براساس فرهنگ عامه‌پسند و پیشرفت تکنولوژی می‌آمدند و می‌رفتند، آن‌ها که با سوداگری پول‌های هنگفت انباشته بودند، ساختگی و به‌دردنخور بودند. در واقع فرو بردن فرهنگ غنی در نقاب چیزی عتیقه که عهدش گذشته باشد بهترین راه‌کارِ منحرف کردن توده‌های ساده‌لوح بود. به همین دلیل فرهنگ غنی هنوز امتیاز انحصاری طبقات بالا باقی مانده است.

وقتی متوجه شد دگرگونی کامل روش‌هایش کافی است تا به هدفش برسد و این کار اثری منفی در سرمایه‌گذاری‌ها و دم‌ودستگاهش نمی‌گذارد، چون اصلاً همچو چیزهایی یا در کار نبود و یا اگر بود هر چه بود مفت نمی‌ارزید، فقر که همیشه مایهٔ محرومیت و درماندگی‌اش بود روی مطلوبش را نشانش داد.

مهم نیست که کسی چیز مشهوری را بشناسد: کنار این چیز مشهور بودن یکسره موضوع دیگری است.