بریده‌هایی از کتاب من‌های ایرانی

پنداری تاریخ گذشته، حال و آیندهٔ انسان و جامعهٔ ایرانی روی هم چین خورده و آینده همان حال و حال همان گذشته است.

هر فکر و فکرت بدیعی را بدعت‌پنداشتن، نیست

هر فکر و فکرت بدیعی را بدعت‌پنداشتن، نیست،

به تصریح هایدگر _ آن‌چه بیش از همه محرکش است این است که ما هنوز فکر نمی‌کنیم. تا فکر نکنیم نمی‌توانیم تفکر انتقادی داشته باشیم

انسان و جامعهٔ ایرانی بیش و پیش از هر زمانی نیازمند نقد به‌مثابه آینه‌ای است کاندر وی صورت و سیرت «من» واقعی‌اش نموده شود: نقدی که ناظر بر سنجش ارزش و اعتبار خودش است، نقدی که نوعی کدشکنی و رمزگشایی از خود تاریخی‌اش است، نقدی که با نوعی قضاوت دربارهٔ خودش همراه است، نقدی که حجاب از چهرهٔ آن «منِ ایرانی» برمی‌گیرد که اساساً نمی‌داند نقد چیست و اگر می‌داند بر خود نمی‌پسندد. بی‌تردید، این‌نوع نقد جز در پرتو تفکر ممکن و میسور نمی‌شود

انسان و جامعهٔ ایرانی بیش و پیش از هر زمانی نیازمند نقد به‌مثابه آینه‌ای است کاندر وی صورت و سیرت «من» واقعی‌اش نموده شود: نقدی که ناظر بر سنجش ارزش و اعتبار خودش است، نقدی که نوعی کدشکنی و رمزگشایی از خود تاریخی‌اش است، نقدی که با نوعی قضاوت دربارهٔ خودش همراه است، نقدی که حجاب از چهرهٔ آن «منِ ایرانی» برمی‌گیرد که اساساً نمی‌داند نقد چیست و اگر می‌داند بر خود نمی‌پسندد. بی‌تردید، این‌نوع نقد جز در پرتو تفکر ممکن و میسور نمی‌شود

انسان و جامعهٔ ایرانی بیش و پیش از هر زمانی نیازمند نقد به‌مثابه آینه‌ای است کاندر وی صورت و سیرت «من» واقعی‌اش نموده شود: نقدی که ناظر بر سنجش ارزش و اعتبار خودش است، نقدی که نوعی کدشکنی و رمزگشایی از خود تاریخی‌اش است، نقدی که با نوعی قضاوت دربارهٔ خودش همراه است، نقدی که حجاب از چهرهٔ آن «منِ ایرانی» برمی‌گیرد که اساساً نمی‌داند نقد چیست و اگر می‌داند بر خود نمی‌پسندد. بی‌تردید، این‌نوع نقد جز در پرتو تفکر ممکن و میسور نمی‌شود

مثلاً تاکیتوس دربارهٔ گالا می‌گوید: «فرمان‌روای شایسته‌ای می‌شد، اگر فرمانروایی نمی‌کرد.» یا می‌گوید: «ملعون نیست، اما به‌قدر کافی مسخره است.»

مثلاً تاکیتوس دربارهٔ گالا می‌گوید: «فرمان‌روای شایسته‌ای می‌شد، اگر فرمانروایی نمی‌کرد.» یا می‌گوید: «ملعون نیست، اما به‌قدر کافی مسخره است.»

فوکو می‌گوید نقد این نیست که ایراد بگیریم، بلکه نقد ایجاد شک و شبهه در پایه‌های اصول قطعی است که ما قبول داریم.

نقد رعایت حدود است (به تصریح کانت)

نقد رعایت حدود است (به تصریح کانت)

نقد در نزد آن‌ها، لذت‌هایی چون لذت دیالوگ، خلق و آفرینش، امتناع، لذت رهایی، دگربودگی، تفاوت، فهم و تفهیم، تردید و پرسش، پاسخ، تفکر، صدا، سخن، اثر، سوژه‌بودگی، فضیلت، شجاعت و مسئولیت نیست، بلکه لذت نفی و عدوی دگرهای خود بودن است.

جان استوارت میل، دربارهٔ پوچ‌بودن مجموعهٔ عقایدی که بدون کمک‌گرفتن از تفکر نقادانهٔ حداکثری روی هم انباشته شده باشد هشدار داده است: «کسی که در مورد مسئله‌ای فقط از موضع خودش خبر دارد چیز زیادی از آن مسئله نمی‌داند. چه‌بسا دلایل خوبی هم برای دفاع از موضعش داشته باشد و کسی نتوانسته باشد نادرستی آن دلایل را ثابت کند. اما اگر او نیز نتوانسته باشد نادرستی دلایل موضع مخالف را اثبات کند، مبنایی برای ترجیح یکی از آن دو بر دیگری ندارد.»

این انسان کماکان سخت اسیر بت‌های ذهنی و اسطوره‌ای و ایدئولوژیک خود است، و گوهر نقد را هم‌چون یشم فهم می‌کند. اگر تجربتی فقیر از نقد در تجربهٔ زیسته، او هست، همان «نقد حداقلی» است، نه «نقد حداکثری». نقد حداقلی، یعنی مخالفت‌کردن با عقاید و استدلال‌هایی مغایر با عقاید و استدلال‌های خود و پیروز شدن بر آن‌ها. این نوع نقد فاقد حقیقت، فضیلت و مسئولیت است.