بریده‌هایی از کتاب نردبان شکسته

نانسی آدلرِ روان‌شناس و همکارانش متوجه شدند تصور مردم از موقعیت خود در نردبانِ موقعیتْ پیش‌بینی‌کنندهٔ بهتری نسبت‌به درآمدِ واقعی و سطح تحصیل آن‌هاست. درحقیقت تیم آدلر، با همکاریِ مارموت، تحقیق دربارهٔ کارمندان خدمات کشوری را بازنگری کردند و از سوژه‌ها خواستند موقعیت‌شان در نردبان موقعیت را بسنجند. بعد از مقایسه ثابت شد ارزیابی‌های ذهنیِ سوژه‌ها از جایگاه خودشان نسبت‌به دیگران بهتر از موقعیتِ شغلی‌شان سلامتِ آن‌ها را پیش‌بینی می‌کند. تحلیل‌های آدلر نشان می‌دهد وضعیت شغلی شکل‌دهندهٔ موقعیت ذهنی است و این حس ذهنی از موقعیت و جایگاه به‌نوبهٔ خود سلامت فرد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

در کشورهای ثروتمند موقعیت اجتماعی و نرخ مرگ‌ومیر باهم ارتباط خطی دارند. این مثال برگرفته از تحقیق مارموت درخصوص کارمندان خدمات کشوری بریتانیا در سال ۲۰۰۴ است.

وقتی داده‌های هر کشور را واکاوی می‌کنیم، متوجه ارتباط بسیار روشن بین پول و سلامت می‌شویم. هرچه پولِ بیش‌تری داشته باشید، از سلامتِ بهتر برخوردار خواهید بود و احتمالاً عمر طولانی‌تری خواهید داشت. برای مثال تفاوتِ ثروتمندترین و فقیرترین کدهای پستی در امریکا را از نظر نرخ مرگ‌ومیر در نظر بگیرید. در ثروتمندترین کدهای پستی، نرخ مرگ‌ومیر سالانه حدود ۵۰ مرگ در هر ۱۰ هزار نفر است. در فقیرترین کدهای پستی، این رقم تقریباً دو برابر شده و به ۹۰ مرگ در هر ۱۰ هزار نفر می‌رسد. هر قدم به‌سمت ثروت به‌معنای اضافه‌شدنِ سال‌های بیش‌تر به طول عمر است.

وقتی مخالفان به دشمن تبدیل شوند، می‌توان هر کاری را در واکنش به آن‌ها توجیه کرد.

آزمایش‌های رفتاری و داده‌های تاریخی هر دو نتیجهٔ یکسانی را نشان می‌دهند: هرچه دنیای اقتصادیِ ما بیش‌تر از هم فاصله می‌گیرد، سیاست‌مان هم واگراتر می‌شود. این‌که کسانی را که آن‌سوی راهروی هواپیما نشسته‌اند افراد خوش‌نیتی بدانیم که در اهداف با ما اشتراک‌نظر دارند و تنها در بهترین ابزارِ رسیدن به آن‌ها مخالف ما هستند، روزبه‌روز سخت‌تر می‌شود. درحقیقت، مخالفان روزبه‌روز بیش‌تر شبیه دشمنان‌مان به نظر می‌رسند.

هرچه بالا و پایینِ نردبانِ موقعیت از هم دورتر شوند، شکافِ بیش‌تری در سیاست‌مان به وجود می‌آید.

حسِ برتربودن از نظر موقعیتْ این احساس را در وجودمان تقویت می‌کند که ما واقعیت را می‌بینیم و مخالفان‌مان فریب خورده و اغفال شده‌اند.

وقتی اقلیتِ برترْ فاصلهٔ بیش‌تر و بیش‌تری از طبقهٔ کارگرِ کفِ اجتماع می‌گیرد، می‌توانیم منتظر تغییر در آرای سیاسی‌شان باشیم. اقلیتِ برترْ منافع شخصی‌شان را با اصول بنیادین و ذاتی اشتباه می‌گیرند و مخالفان‌شان را خوار می‌شمرند. اگر آن‌ها مخالفانِ سیاسیِ خود را ناکارآمد، غیرمنطقی یا بی‌اخلاق بدانند، انگیزه‌ای برای سازش یا توافق نخواهند داشت.

«تابه‌حال متوجه شده‌اید هر کس آهسته‌تر از شما رانندگی می‌کند احمق است و هر کس سریع‌تر از شما می‌راند دیوانه؟» این میل طبیعی برای باور به این‌که «ماییم که دنیا را دقیق می‌بینیم و هر کس نظر متفاوتی دارد احمق است» باعث تشدید تعارضات می‌شود. روان‌شناسی به اسم لی راس استدلال کرده که اگر من جهان را آن‌گونه که هست می‌بینم و شما با من مخالف باشید، آن‌وقت تنها چند توجیه معدود برای توضیح رفتار شما خواهم داشت: «صلاحیت ندارید، غیرمنطقی هستید، شاید هم شیطان‌صفت باشید. به‌هرحال نمی‌توانم قانع‌تان کنم.»

«تابه‌حال متوجه شده‌اید هر کس آهسته‌تر از شما رانندگی می‌کند احمق است و هر کس سریع‌تر از شما می‌راند دیوانه؟» این میل طبیعی برای باور به این‌که «ماییم که دنیا را دقیق می‌بینیم و هر کس نظر متفاوتی دارد احمق است» باعث تشدید تعارضات می‌شود. روان‌شناسی به اسم لی راس استدلال کرده که اگر من جهان را آن‌گونه که هست می‌بینم و شما با من مخالف باشید، آن‌وقت تنها چند توجیه معدود برای توضیح رفتار شما خواهم داشت: «صلاحیت ندارید، غیرمنطقی هستید، شاید هم شیطان‌صفت باشید. به‌هرحال نمی‌توانم قانع‌تان کنم.»

«تابه‌حال متوجه شده‌اید هر کس آهسته‌تر از شما رانندگی می‌کند احمق است و هر کس سریع‌تر از شما می‌راند دیوانه؟» این میل طبیعی برای باور به این‌که «ماییم که دنیا را دقیق می‌بینیم و هر کس نظر متفاوتی دارد احمق است» باعث تشدید تعارضات می‌شود. روان‌شناسی به اسم لی راس استدلال کرده که اگر من جهان را آن‌گونه که هست می‌بینم و شما با من مخالف باشید، آن‌وقت تنها چند توجیه معدود برای توضیح رفتار شما خواهم داشت: «صلاحیت ندارید، غیرمنطقی هستید، شاید هم شیطان‌صفت باشید. به‌هرحال نمی‌توانم قانع‌تان کنم.»

افراد معمولاً به سیاست‌هایی رأی می‌دهند که حس می‌کنند همسو با منافع شخصیِ آن‌هاست، خواه واقعاً این‌طور باشد، خواه نباشد. همچنین دیدیم این حسِ همسویی با منافع شخصی به نحوهٔ مقایسهٔ خود با دیگران ربط دارد. وقتی شکافِ بین دارا و ندار افزایش می‌یابد، می‌توان انتظار داشت وزن اثراتِ مقایسه‌های اجتماعی سنگین و سنگین‌تر شود.

شرکت‌کنندگانی که حس می‌کردند نسبتاً ثروتمندند، کم‌تر از توزیع مجدد ثروت حمایت کردند؛ اما کسانی‌که احساس فقیربودن داشتند، بیش‌تر از توزیع مجدد ثروت حمایت کردند. متوسط درآمد و سطح تحصیلِ هر دو گروه یکسان بود. تنها تفاوتِ آن‌ها به حس فقیرتر یا ثروتمندتربودن نسبت‌به همتایان‌شان برمی‌گشت. مقایسه‌های اجتماعی به بروز تفاوت در باورهای سیاسی منجر شد. این تحقیق همچنین نشان می‌دهد شهروندان در کل، و به‌رغم آن‌که اکثراً نسبت‌به آن‌چه واقعاً به‌سود آن‌هاست ناآگاه‌اند، براساس منافع اقتصادیِ خودشان رأی می‌دهند.

شرکت‌کنندگانی که حس می‌کردند نسبتاً ثروتمندند، کم‌تر از توزیع مجدد ثروت حمایت کردند؛ اما کسانی‌که احساس فقیربودن داشتند، بیش‌تر از توزیع مجدد ثروت حمایت کردند. متوسط درآمد و سطح تحصیلِ هر دو گروه یکسان بود. تنها تفاوتِ آن‌ها به حس فقیرتر یا ثروتمندتربودن نسبت‌به همتایان‌شان برمی‌گشت. مقایسه‌های اجتماعی به بروز تفاوت در باورهای سیاسی منجر شد.

درحالی‌که میزان آگاهی دربارهٔ سیاست‌های کاهش مالیاتی بین کسانی‌که اطلاعاتِ بیش‌تری دربارهٔ سیاست داشتند، بالاتر بود، متأسفانه تعداد این افراد خیلی کم بود. پاسخ‌های اشتباهِ بیش‌ترِ سوژه‌ها بیش از پاسخ‌های درست‌شان بود. اگر پرسش‌نامه امتحانی کلاسی بود، بیش‌ترِ امریکایی‌ها در آن رد می‌شدند.

بارتلز نظرات امریکایی‌ها دربارهٔ کاهش مالیات را در دوران ریاست‌جمهوریِ جرج دبلیو بوش بررسی کرد. این اقداماتِ مالیاتی پیامدهای بزرگی ـ گاه در حد چند تریلیون دلار ـ داشت. بااین‌حال، وقتی از شرکت‌کنندگان در پژوهش پرسیده شد از کاهش مالیات حمایت می‌کنند، مخالف آن‌اند یا نظری دربارهٔ آن ندارند، بازهم ۴۰ درصد از پاسخ‌دهندگان نظری نداشتند. وقتی پرسش‌های واقعی‌تر دربارهٔ کاهش مالیات و پیامدهای آن پرسیده شد هم بیش‌ترِ مردم یا پاسخی نداشتند یا اشتباه می‌کردند.

مردم تقریباً هیچ تصوری از این ندارند که آیا برنامه‌های دولتی با منافع اقتصادیِ آن‌ها همسوست یا نه.

در تحقیقی محققان به نظرسنجی از کسانی پرداختند که جزو دریافت‌کنندگانِ یارانه‌های دولتی بودند. از سوژه‌ها خواسته شد به پرسشی ساده پاسخ دهند: آیا تابه‌حال از برنامه‌های حمایتیِ دولت استفاده کرده‌اید؟ جالب است که نیمی از شرکت‌کنندگان اعتقاد داشتند استفاده نکرده‌اند. برای مثال ۴۰ درصد از کسانی‌که از بیمهٔ درمانِ مدی‌کر استفاده می‌کردند هر گونه دریافت مزایای دولتی را رد کردند. همین ادعا را ۴۷ درصد از دریافت‌کنندگانِ اعتبارِ مالیات بر درآمد هم مطرح کردند. بیش از نصف دریافت‌کنندگانِ وام‌های دانشجوییِ دولتی هم گفتند هیچ مزایای دولتی‌ای دریافت نکرده‌اند. این سوژه‌ها دروغ نمی‌گفتند. برای مثال دریافت‌کنندگانِ مدی‌کر تصدیق کردند که مدی‌کر دریافت کرده‌اند، اما صرفاً اعتقاد نداشتند چیزی از آن به دولت ربط داشته باشد. پیمایش‌هایی شبیه‌به این نشان می‌دهد مردم تقریباً هیچ تصوری از این ندارند که آیا برنامه‌های دولتی با منافع اقتصادیِ آن‌ها همسوست یا نه.

هر اقتصاد سرمایه‌داری‌ای در دنیا سطحی از رقابت بازار آزاد را تجربه می‌کند و همچنین دارای سطحی از مقررات بازار و مالیات‌بندی‌ست. هر دوْ حلقه‌های یک زنجیرند و هیچ اندیشمندِ صادقی در احزابِ راست و چپ باور ندارد که بتوانید یکی را به‌طور کامل حذف کنید. نرخ مالیاتِ نزدیک به ۱۰۰ درصد انگیزه و نوآوری را کاملاً نابود می‌کند. فروپاشیِ سیستم‌های کمونیستی در قرن بیستم درمجموع گواهی بر این ادعا دانسته می‌شود که سطح فوق‌العاده بالا و افراط‌گونهٔ مقررات دولتی و مالیات‌بندی نمی‌تواند با اقتصاد بازار آزاد رقابت کند. در آن‌سوی طیف، بازاری که کاملاً بدون نظارت و مقررات باشد به‌سرعت به شکل‌گیریِ انحصارگرایی‌ای منجر خواهد شد که با هدف اصلیِ رقابتِ بازار در تضاد است. فقدان مالیات هم کهنگیِ جاده‌ها و زیرساخت‌ها و همچنین زوالِ تجهیزات نظامی را در پی خواهد داشت. در دنیای واقعی، اقتصادهای بازار در میانهٔ این دو حدِ افراطی قرار دارند.

حقیقت این است که هرچه درآمدِ فرد بالاتر باشد، احتمال این‌که به جمهوری‌خواهان رأی دهد بیش‌تر است. یک‌سومِ ثروتمندِ کشور بیش‌از یک‌سومِ متوسط به جمهوری‌خواهان رأی می‌دهند. همین‌طور یک‌سومِ متوسط بیش‌از یک‌سومِ پایینِ جامعه جمهوری‌خواهان را انتخاب می‌کنند. اندرو ژلمن ـ متفکر علوم سیاسی ـ این روندها را با استفاده از داده‌های گردآوری‌شده از تحقیقاتِ انتخاباتِ ملیِ امریکا و پیمایش‌های انتخاباتِ ملیِ آننبرگ و همچنین از خروجیِ نظرسنجی‌های ایالتی و ملی مستند کرده است. این پیمایش‌ها با استفاده از روش‌های دقیق و سخت‌گیرانه انجام می‌شوند تا اطمینان حاصل شود نتایج‌شان نمایندهٔ جمعیتِ ایالات متحده‌اند و همگی داستانی واحد را تعریف می‌کنند. هرچند هیچ گروه درآمدی‌ای یکدست نیست، روند روشن است: هرچه ثروتمندتر باشید، احتمال این‌که خود را جمهوری‌خواه بخوانید و به جمهوری‌خواهان رأی دهید، بیش‌تر است. هرچه فقیرتر باشید، احتمال آن‌که خودتان را دموکرات بخوانید و به دموکرات‌ها رأی دهید بیش‌تر است.