بریده‌هایی از کتاب نردبان شکسته

به تعادل‌رسیدن در مقایسهْ نیازمندِ روشن‌بودنِ اهداف است.

مقایسه‌های روبه‌پایین صرفاً منشأ حس لذت از بدبختیِ دیگران و غرورِ بیش‌تر نیستند، بلکه ممکن است منبع رضایت و سپاسگزاری باشند. نکتهٔ مهم این است که آگاه باشید در شرایط مختلف یا درنتیجهٔ تغییر غیرمنتظره در ثروت، شما هم ممکن است کم‌تر خوش‌اقبال باشید. هم در مقایسه‌های روبه‌پایین و هم در مقایسه‌های روبه‌بالا، بده‌بستان وجود دارد. خطر مقایسهٔ روبه‌پایینْ رضایت از خود است: وقتی نسبت‌به شخصِ دیگری احساس بهتری می‌کنید، بیش‌تر وسوسه می‌شوید تلاش کم‌تری در زندگی‌تان داشته باشید. درمقابل، مقایسه‌های روبه‌بالا ممکن است برای ما الهام‌بخش باشند که بیش‌تر کار کنیم و به موفقیت بیش‌تری برسیم، اما فقط اگر باور داشته باشیم اهداف‌مان واقع‌بینانه‌اند و انگیزه‌ای منطقی به ما می‌دهند. مقایسهٔ خودمان با آلبرت اینشتین‌ها و مایکل جردن‌های جهان فقط باعث می‌شود احساس بدبختی و بی‌انگیزگی کنیم.

مقایسه‌های روبه‌بالا باعث احساس فقر بیش‌تر، استعداد کم‌تر و نیازمندیِ بیش‌تر می‌شوند. بنابراین اگر هدف شما مدیریت آن احساسات و خواسته‌هاست، درعوض توجه‌تان را به مقایسهٔ روبه‌پایین هدایت کنید

خیلی‌ها، با وجود داشتنِ درآمدِ خوب، همیشه فقط تا زمانی می‌توانند زندگی‌شان را اداره کنند که حقوق ماه بعدشان واریز شود. مقایسهٔ اجتماعیِ روبه‌بالا فشاری مداوم است که ما را به‌سمت مرزهای حداکثریِ آن چیزی می‌کشاند که در توان مالی‌مان است. درواقع، می‌توانیم کنترل بیش‌تری بر نحوهٔ مقایسه‌مان داشته باشیم. مقایسهٔ کنترل‌شده یعنی اول یاد بگیریم چه موقع در چنگال چنین اجباری هستیم و دوم عاقلانه انتخاب کنیم چه نوع مقایسه‌ای واقعاً مرتبط به ما و مفید است. درواقع ایده‌مان این نیست که از مقایسه دست برداریم؛ ایده‌مان این است که عاقلانه‌تر مقایسه کنیم.

استانداردی برای آن‌چه «به‌اندازهٔ کافی خوب» محسوب می‌شود، وجود ندارد. ما به‌طور ناخودآگاه داشته‌های‌مان را با داراییِ اشخاص دیگر مثل دوستان، همسایگان یا آن زوجِ جوانِ خوش‌تیپ در مجله مقایسه می‌کنیم و فقط از این نتیجه آگاهیم که مغزمان بی‌صدا محاسبه کرده است: در مقایسه با آن، این کافی نیست.

وقتی فعالیت چنان عادی شود که دیگر نیازی به توجه نداشته باشیم، آگاهی‌مان را نسبت‌به آن‌چه انجام می‌دهیم یا احساس می‌کنیم، از دست می‌دهیم. اما معنایش این نیست که نمی‌توانیم با هدایت داوطلبانهٔ توجه‌مان به سمتش از آن آگاه شویم. مثل تنفس، وقتی‌که به آن توجه می‌کنیم، اغلب می‌توانیم بر آن‌چه انجام می‌دهیم کمی کنترل داشته باشیم. یکی از نشانه‌های این‌که شما درگیر مقایسهٔ اجتماعیِ ناخودآگاه هستید این اضطرابِ مبهم است که آن‌چه داریدْ به‌اندازهٔ کافی خوب نیست.

راهکارهایی که می‌توانند کیفیت زندگی افراد را به‌صورت فوری‌تری بهبود ببخشند. اولین مورد این است که مقایسه‌های اجتماعی را عاقلانه انتخاب کنید. پیش‌ازاین استدلال کردم مقایسه‌های اجتماعی بخش اجتناب‌ناپذیری از زندگیِ روزمره است. ما بی‌هیچ قیدوبندی خودمان را با افراد دیگر مقایسه می‌کنیم و مقایسه‌های نسبی به‌شدت در قضاوت ما در مورد همه‌چیز ریشه دوانده است. بااین‌حساب اگر معمولاً آگاهانه نمی‌دانیم که داریم چنین کاری می‌کنیم، چگونه می‌توانیم عاقلانه مقایسه کنیم؟

درجه‌ای از نابرابری نتیجهٔ طبیعیِ رقابت در اقتصاد بازار است و در آن سیستم، همیشه برنده و بازنده خواهد بود. بااین‌وجود، بعضی‌ها از این نقطهٔ اصلی فاصله می‌گیرند تا نتیجه‌گیری کنند که اگر کمی نابرابری برای تحرک اجتماعی مفید است، نابرابریِ حتا بیش‌تر باید خیلی بهتر هم باشد. این منطق دقیقاً برعکس است. ملت‌ها، ایالت‌ها و مناطقی که درجات بالاترِ نابرابری درآمدی دارند، درواقع تحرک به‌سمت بالای کم‌تری دارند، رابطه‌ای که با عنوان «منحنی گَتسبی» شناخته می‌شود. از منظری کمی متفاوت، معنای این موضوع این است که در مناطقی که در آن‌ها زندگی می‌کنید هرچه نابرابریِ بیش‌تری وجود داشته باشد، چشم‌اندازهای اقتصادی‌تان را بیش‌تر ثروت والدین‌تان مشخص می‌کند تا موفقیت خودتان. وقتی پله‌های نردبان اقتصادی از هم دورتر باشند، صعود از آن‌ها بسیار سخت‌تر می‌شود.

هدف این نیست که همهٔ نابرابری‌ها از بین بروند. این هدفی آرمان‌گرایانه است که هرگز الگویی عملی نبوده. آرمان‌های آرمان‌شهری همیشه به واقعیت‌های پادآرمان‌شهری تبدیل می‌شوند. درعوض، هدف این است که سطح نابرابری را در مقیاس انسانی‌تر تنظیم کنیم، موضوعی که به افراد برای رقابت و پیشرفت در زندگیِ خود، فضای کافی می‌دهد، بدون آن‌که رقابت اقتصادی را به رقابتی بدل کند که در آن، برنده همهٔ جایزه را برمی‌دارد.

کاهش نابرابری ممکن است یکباره مشکلات زیادی را برطرف کند، اما این امر مستلزم این است که دیگر نابرابری را از طریق لنزی اخلاقی نبینیم. درعوض، معتقدم باید نابرابری را نوعی مشکل بهداشت عمومی تلقی کنیم. از نظر عملی، کاهش نابرابری به‌معنای بالابردنِ پله‌های پایینِ نردبانِ اجتماعی و پایین‌آوردنِ بالاترین پله‌هاست.

در مواقعی که نابرابری بیش‌تر باشد، افراد اغلب قابل‌اعتماد نیستند و اگر بتوانند، می‌خواهند از شما سوءاستفاده کنند. این بی‌اعتمادی به‌نوبهٔ خود فقدان خوشبختی را پیش‌بینی می‌کرد. رشد اقتصادی آشکارا بر رکود اقتصادی ارجح است. اما رشدی که همچنان به‌سمت ثروتمندان جریان داشته باشد، مشکلات نابرابری را تشدید می‌کند. خب، باید چه‌کار کرد؟

کلیدِ درکِ تناقضِ ایسترلین این است که بدانید رشد اقتصادی به‌طور گسترده مشترک نبوده است. تقریباً همه‌اش به آن چند درصدی رسیده که ثروتمندتر از همه‌اند، و همان‌طور که در فصل مقدمه آموختیم، درآمد بیش‌ترِ مردم ثابت باقی مانده است. اگر خوشبختی به‌واسطهٔ موقعیت نسبی شکل بگیرد و نابرابری باعث شود همه احساس عقب‌ماندگی کنند، انتظار داریم سطح بالای نابرابری بیش‌تر از تولید ناخالص داخلی پیش‌بینی‌کنندهٔ فقدان خوشبختی باشد

با گذشت زمان، میانگین خوشبختی با رشد اقتصادی کاملاً بی‌ارتباط است. این یافتهٔ شگفت‌آور به «تناقض ایسترلین» معروف شده است.

همان نیروهایی که به چرخه‌های نادرست بین فقرا منجر می‌شوند، بین ثروتمندان به چرخهٔ فضیلت می‌انجامند.

درحقیقت بیرون‌کشیدنِ شخصی از چرخهٔ خودتخریبی بعد از ورود جدیِ او به آن چرخه، اگر نگوییم غیرممکن، دست‌کم دشوار است. اما بالابردنِ دستان‌مان و اعلام ناامیدانه‌بودنِ وضعیت نه‌تنها نوعی فرارِ اخلاقی‌ست، بلکه این واقعیت را هم نادیده می‌گیرد که رفتارهای افراد پاسخ به محیط آن‌هاست و می‌توان محیط را تغییر داد.

درکِ این‌که نابرابریْ چگونه به چرخه‌های ناسازگاری سرعت می‌بخشد می‌تواند به خنثی‌کردنِ بسیاری از درگیری‌هایی که موقع بحث دربارهٔ نابرابری به وجود می‌آیند کمک کند.

تحقیق دانشگاه کالیفرنیا نشان می‌دهد سطوح بالای نابرابری در درآمد باعث کاهش رضایتِ افراد در سِمت‌های پایین می‌شود، آن‌هم بدون افزایش رضایت افراد در سِمت‌های بالا. این موضوعْ نظریهٔ درآمد برای عملکرد را به چالش می‌کشد.

رازداری درخصوص دستمزد تنها در صورتی معنا دارد که فکر کنید نابرابری در دستمزد بر نارضایتی تأثیر دارد و درنتیجه بر عملکرد آن‌ها تأثیر خواهد گذاشت.

این‌که از ما بخواهند بیش از آن‌چه در توان‌مان است کار کنیم، اساساً تحریک‌کنندهٔ اضطراب است.

یکی از دلایل استرس‌زابودنِ سلسله‌مراتب برای افراد در سِمَت‌های پایین این است که آن‌ها غالباً بر نحوه و زمان انجام کارشان کنترل ندارند.