بریده‌هایی از کتاب نردبان شکسته

درحالی‌که میزان آگاهی دربارهٔ سیاست‌های کاهش مالیاتی بین کسانی‌که اطلاعاتِ بیش‌تری دربارهٔ سیاست داشتند، بالاتر بود، متأسفانه تعداد این افراد خیلی کم بود. پاسخ‌های اشتباهِ بیش‌ترِ سوژه‌ها بیش از پاسخ‌های درست‌شان بود. اگر پرسش‌نامه امتحانی کلاسی بود، بیش‌ترِ امریکایی‌ها در آن رد می‌شدند.

بارتلز نظرات امریکایی‌ها دربارهٔ کاهش مالیات را در دوران ریاست‌جمهوریِ جرج دبلیو بوش بررسی کرد. این اقداماتِ مالیاتی پیامدهای بزرگی ـ گاه در حد چند تریلیون دلار ـ داشت. بااین‌حال، وقتی از شرکت‌کنندگان در پژوهش پرسیده شد از کاهش مالیات حمایت می‌کنند، مخالف آن‌اند یا نظری دربارهٔ آن ندارند، بازهم ۴۰ درصد از پاسخ‌دهندگان نظری نداشتند. وقتی پرسش‌های واقعی‌تر دربارهٔ کاهش مالیات و پیامدهای آن پرسیده شد هم بیش‌ترِ مردم یا پاسخی نداشتند یا اشتباه می‌کردند.

مردم تقریباً هیچ تصوری از این ندارند که آیا برنامه‌های دولتی با منافع اقتصادیِ آن‌ها همسوست یا نه.

در تحقیقی محققان به نظرسنجی از کسانی پرداختند که جزو دریافت‌کنندگانِ یارانه‌های دولتی بودند. از سوژه‌ها خواسته شد به پرسشی ساده پاسخ دهند: آیا تابه‌حال از برنامه‌های حمایتیِ دولت استفاده کرده‌اید؟ جالب است که نیمی از شرکت‌کنندگان اعتقاد داشتند استفاده نکرده‌اند. برای مثال ۴۰ درصد از کسانی‌که از بیمهٔ درمانِ مدی‌کر استفاده می‌کردند هر گونه دریافت مزایای دولتی را رد کردند. همین ادعا را ۴۷ درصد از دریافت‌کنندگانِ اعتبارِ مالیات بر درآمد هم مطرح کردند. بیش از نصف دریافت‌کنندگانِ وام‌های دانشجوییِ دولتی هم گفتند هیچ مزایای دولتی‌ای دریافت نکرده‌اند. این سوژه‌ها دروغ نمی‌گفتند. برای مثال دریافت‌کنندگانِ مدی‌کر تصدیق کردند که مدی‌کر دریافت کرده‌اند، اما صرفاً اعتقاد نداشتند چیزی از آن به دولت ربط داشته باشد. پیمایش‌هایی شبیه‌به این نشان می‌دهد مردم تقریباً هیچ تصوری از این ندارند که آیا برنامه‌های دولتی با منافع اقتصادیِ آن‌ها همسوست یا نه.

هر اقتصاد سرمایه‌داری‌ای در دنیا سطحی از رقابت بازار آزاد را تجربه می‌کند و همچنین دارای سطحی از مقررات بازار و مالیات‌بندی‌ست. هر دوْ حلقه‌های یک زنجیرند و هیچ اندیشمندِ صادقی در احزابِ راست و چپ باور ندارد که بتوانید یکی را به‌طور کامل حذف کنید. نرخ مالیاتِ نزدیک به ۱۰۰ درصد انگیزه و نوآوری را کاملاً نابود می‌کند. فروپاشیِ سیستم‌های کمونیستی در قرن بیستم درمجموع گواهی بر این ادعا دانسته می‌شود که سطح فوق‌العاده بالا و افراط‌گونهٔ مقررات دولتی و مالیات‌بندی نمی‌تواند با اقتصاد بازار آزاد رقابت کند. در آن‌سوی طیف، بازاری که کاملاً بدون نظارت و مقررات باشد به‌سرعت به شکل‌گیریِ انحصارگرایی‌ای منجر خواهد شد که با هدف اصلیِ رقابتِ بازار در تضاد است. فقدان مالیات هم کهنگیِ جاده‌ها و زیرساخت‌ها و همچنین زوالِ تجهیزات نظامی را در پی خواهد داشت. در دنیای واقعی، اقتصادهای بازار در میانهٔ این دو حدِ افراطی قرار دارند.

حقیقت این است که هرچه درآمدِ فرد بالاتر باشد، احتمال این‌که به جمهوری‌خواهان رأی دهد بیش‌تر است. یک‌سومِ ثروتمندِ کشور بیش‌از یک‌سومِ متوسط به جمهوری‌خواهان رأی می‌دهند. همین‌طور یک‌سومِ متوسط بیش‌از یک‌سومِ پایینِ جامعه جمهوری‌خواهان را انتخاب می‌کنند. اندرو ژلمن ـ متفکر علوم سیاسی ـ این روندها را با استفاده از داده‌های گردآوری‌شده از تحقیقاتِ انتخاباتِ ملیِ امریکا و پیمایش‌های انتخاباتِ ملیِ آننبرگ و همچنین از خروجیِ نظرسنجی‌های ایالتی و ملی مستند کرده است. این پیمایش‌ها با استفاده از روش‌های دقیق و سخت‌گیرانه انجام می‌شوند تا اطمینان حاصل شود نتایج‌شان نمایندهٔ جمعیتِ ایالات متحده‌اند و همگی داستانی واحد را تعریف می‌کنند. هرچند هیچ گروه درآمدی‌ای یکدست نیست، روند روشن است: هرچه ثروتمندتر باشید، احتمال این‌که خود را جمهوری‌خواه بخوانید و به جمهوری‌خواهان رأی دهید، بیش‌تر است. هرچه فقیرتر باشید، احتمال آن‌که خودتان را دموکرات بخوانید و به دموکرات‌ها رأی دهید بیش‌تر است.

وبگاهِ خبریِ هزل‌نویسِ آنیِن بعد از انتخاب مجدد جرج دبلیو بوش به ریاست‌جمهوریِ ایالات متحده، در مقاله‌ای با عنوان «فقرای کشور به‌نفع ثروتمندان کشور برندهٔ انتخابات را مشخص می‌کنند»، این توسل به احساسات را به‌طور کامل توضیح داد: کارل راو، مشاور ارشد بوش در جلسهٔ مطبوعاتیِ روز دوشنبه به خبرنگاران گفت: «حزب جمهوری‌خواه یعنی حزب اَبَرثروتمندانِ صنعتی، سرمایه‌گذارانِ شرکتی، دلالانِ قدرت و نخبگانِ پولکی میل دارند از فقرای روستانشینِ کم‌سواد، کارگرانِ یقه‌آبیِ بدبخت در مرکز امریکا و اقلیت‌های محرومِ خداترسی که به جرج دبلیو بوش رأی دادند تا دوباره به کاخ سفید برگردد تشکر کنند. شما با فروتنی سلامت و رفاه خود را قربانی کردید و علیه منافع اقتصادی‌تان رأی دادید. از این بابت خاضعانه از شما سپاسگزاریم.» راو افزود: «شما فراتر از وظیفهٔ میهنی ـ یا دراین‌مورد بهتر است بگویم عقل سلیم ـ عمل کردید.»

شمار اندکی از نخبگانِ ثروتمند در حزب جمهوری‌خواه، با جلب‌توجه امریکایی‌های طبقهٔ متوسط به دغدغه‌هایی همچون «خدا و اسلحه»، آن‌ها را فریب داده‌اند تا به سیاست‌هایی رأی دهند که ثروتمندان از آن سود می‌برند. براساس این نظریه، این مشکلات فرهنگی چنان خشمی ایجاد می‌کنند که مردم حاضر می‌شوند به سیاست‌های اقتصادی‌ای رأی دهند که به ضررشان است.

به نظر می‌رسد مردم برعکس منافع شخصی‌شان رأی می‌دهند. محافظه‌کارانی که ثروت کم‌تری دارند به رهبرانی رأی می‌دهند که مالیات را عمدتاً به‌نفع ثروتمندان کاهش می‌دهند، درحالی‌که هم‌زمان مزایای دولتی‌ای را هم که به فقرا کمک می‌کند کاهش می‌دهند.

معمولاً از محافظه‌کار یا لیبرال حرف می‌زنیم، نه از لحظاتِ محافظه‌کاری و لحظاتِ لیبرالی. اما حقیقت این است که هر دو شرایط را تجربه می‌کنیم. گاهی دربارهٔ یک مشکل براساس اصول خودمان می‌اندیشیم و به نتیجه‌ای ایدئولوژیک می‌رسیم. گاهی هم سرنخ‌های موقعیتی خاص را دنبال و ایدئولوژیِ متناسب با آن لحظه را پیدا می‌کنیم. اگر دربارهٔ باورهای شخصی‌مان تأمل کنیم، خواهیم دید که صحبت‌کردن دربارهٔ تفاوتِ بین این دو رویکرد تقریباً غیرممکن است.

سال‌های بعد از حملات ۹.۱۱ برای امریکایی‌ها سال‌هایی اضطراب‌آور و پرتنش بود. وزارت تازه‌تأسیس امنیت میهن ایالات متحده امریکا یک سیستم مشاورهٔ وضعیت ترور را برای هشدار به شهروندان با کدهای رنگی طراحی کرده بود؛ طوری‌که مشخص می‌کرد خطر ترورْ پایین (رنگ سبز) است یا متوسط (رنگ زرد) یا بالا (رنگ نارنجی) یا شدید (رنگ قرمز). جامعه‌شناسی به اسم راب ویلر میزان حمایت از رئیس‌جمهور طی سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۴ را تحلیل کرد و فهمید که هر وقت هشدارِ ترور افزایش پیدا می‌کرد، میزان حمایت از رئیس‌جمهور بوش هم بالا می‌رفت. وقتی هشدارها کاهش پیدا می‌کردند، حمایت از رئیس‌جمهور همسو با آن افت می‌کرد. فرازوفرود تهدیدها از روزی به روز دیگر ایدئولوژی‌ها را نیز با خودش به این‌سو و آن‌سو می‌کشد.

روان‌شناس مارک لاندائو و همکارانش از گروهی از سوژه‌های تحقیق‌شان خواستند دقیقاً تصور کنند که مُردن چگونه است. آن‌ها از سوژه‌ها خواستند احساسات‌شان را با جزئیات شرح دهند و اتفاقاتی را که بعد از مرگ برای بدن‌شان می‌افتد تجسم کنند. در مقایسه با گروهِ شاهد، گروهِ مرگ بیش‌تر از رئیس‌جمهور بوش و کم‌تر از جان کری ـ که در زمان انجام این تحقیق در مقابل رئیس‌جمهور وارد کارزارِ انتخاباتیِ سال ۲۰۰۴ شده بود ـ حمایت کردند.

در تحقیقی، روان‌شناسان آلن لمبرت، لورا شرر و همکاران با نمایش ویدئوی مستندی دربارهٔ حملات ۹.۱۱، حس ترس را در سوژه‌ها ایجاد کردند. در مقایسه با گروه شاهد که جدول متقاطعی را کامل کرده بودند، گروه ۹.۱۱ حمایت بیش‌تری از رئیس‌جمهور بوش به عمل آوردند، دیدگاه‌های جنگ‌طلبانهٔ بیش‌تری نسبت‌به جنگ در عراق داشتند و تمایل بیش‌تری به نمادهای میهن‌پرستانه مثل پرچم امریکا و مجسمهٔ آزادی از خودشان نشان دادند.

مردم در واکنش به تهدیدِ نظم اجتماعی، ایدئولوژی‌های محافظه‌کارانه اتخاذ می‌کنند، بنابراین باید ارتباط مشخصی میان تهدیدها و حمایت از ایده‌های محافظه‌کارانه وجود داشته باشد. درحقیقت، چندین دهه تحقیق در تأییدِ این وابستگی وجود دارد.

در روزهای بعد از آن حملهٔ تروریستی، میزان حمایت از جرج دبلیو بوش از ۵۱ درصد به ۹۰ درصد رسید، بالاترین میزان حمایت از یک رئیس‌جمهور در تاریخ ایالات متحده. میلیون‌ها امریکایی که تا ۱۰ سپتامبر مخالف رئیس‌جمهور بودند تقریباً یک‌شبه تغییر نظر دادند. حملات ۹.۱۱ اولین تهدید خارجی علیه امریکا نبودند. در اتفاقات دیگری چون بمباران پرل‌هاربر یا بحران گروگان‌گیری هم همین «اثرِ گردآمدنِ همه دور یک پرچم» البته با شدت کم‌تر مشاهده شده بود. بااین‌حال تاریخ نشان می‌دهد دولت‌های محافظه‌کار بیش‌از دولت‌های لیبرال از این اثر سود برده‌اند.

گروهی که باید شایستگی‌های فردی‌شان را در نظر می‌گرفتند، نسبت‌به گروهی که به شانس خوب‌شان فکر می‌کردند، افکار محافظه‌کارانه‌تری داشتند. صرف‌نظر از ایدئولوژی‌های شرکت‌کنندگان قبل از شروع تحقیق، تنها صحبت‌کردن دربارهٔ نقش شایستگی‌های فردی یا فرصت‌هایی که در زندگیِ شخص پیش می‌آیند دیدگاه‌های سیاسیِ دانشجویان را حداقل برای مدتی تحت‌تأثیر قرار داد. احساسات حتا می‌توانند قدرتمندتر از افکار باشند.

یافته‌های این تحقیقات به این معنا نیستند که مردم فاقد اعتقاداتِ سیاسی‌اند، بلکه ثابت می‌کنند حداقل در برخی موارد دلایلی که برای توضیح تصمیماتِ خودمان می‌آوریم، ریشهٔ اصلیِ آن تصمیمات نیستند. چنین آزمایش‌هایی ما را در مورد این‌که آیا اصول سیاسی‌مان، واقعاً آن‌طور که تصور می‌کنیم، پشتوانهٔ اصلیِ آرا و نظراتِ ما هستند یا نه به تردید می‌اندازند. اصول ما در بهترین حالت صرفاً منابعی اطلاعاتی‌اند که باورهای سیاسی‌مان را در هر لحظه شکل می‌دهند.

آزمایشگر پاسخ‌های سوژه به نیمی از پرسش‌ها را برعکس می‌کرد. وقتی سوژه پرسش‌نامه‌اش را تحویل می‌داد، آزمایشگر آن‌را می‌گرفت، یادداشت‌هایی در دفترچه می‌نوشت و تخته را پس می‌داد. ترفند اصلی این بود که آزمایشگر با تردستی پرسش‌نامه‌هایی را به سوژه برمی‌گرداند که نیمی از پاسخ‌های آن برعکس شده بودند. در گروهِ شاهد هم پرسش‌نامهٔ اصلی به سوژه‌ها برگردانده می‌شد. بعد از سوژه‌ها خواسته شد دلیل انتخاب هر پاسخ‌شان را توضیح دهند. در طول بحث از آن‌ها خواسته شد در صورت تمایل پاسخ‌های‌شان را قبل از صحبت دربارهٔ آن‌ها اصلاح کنند. به‌طرز شگفت‌انگیزی ۴۷ درصد از سوژه‌هایی که پاسخ‌های معکوس را دریافت کرده بودند متوجه هیچ تغییری نشدند. از میان ۵۳ درصدِ باقی‌مانده، اکثراً تنها یک یا دو تغییر را کشف کردند و فقط یک نفر به تغییر پاسخ‌هایش توسط آزمایشگران بدبین بود. بقیه گفتند لابد سؤال را اشتباه خوانده‌اند یا تصادفاً جواب غلط داده‌اند.

روان‌شناسان لارس هال، پیتر یوهانسن و همکاران‌شان، در تحقیقی که خودشان آن‌را «کوریِ انتخاب» نامیدند، نشان دادند نظریات سیاسیِ ما تا چه اندازه می‌تواند انعطاف‌پذیر باشد.

گاهی اصول ایدئولوژیکی‌ای که انتخاب می‌کنیم به آن‌چه اخیراً دربارهٔ آن اندیشیده‌ایم بستگی دارد. اگر چند دقیقه قبل از پیاده‌روی‌ام در خیابان فرانکلین، توی روزنامه داستانی دربارهٔ جنایتی خوانده باشم که فردی بی‌خانمان مرتکب آن شده، به‌احتمال زیاد ذهنیتم دربارهٔ متکدیِ بعدی منفی خواهد شد، چون صرفاً به‌تازگی این نوع افکار از مغزم گذشته‌اند. روان‌شناسان این پدیده را «دسترس‌پذیری» می‌نامند. ذهن هم مثل گوگل افکاری را که به‌تازگی در خطِ مقدمِ آگاهی استفاده کرده، دم دست نگه می‌دارد، طوری‌که می‌توانیم با کمی تأمل به آن‌ها دسترسی پیدا کنیم. دسترس‌پذیری از قواعد سازگاریِ منطقی پیروی نمی‌کند.