کتاب تاریخ روابط اسلام و اروپا

در ترجمه فارسی کتاب حاضر، برگردان‌های آلمانی و انگلیسی از متن اصلی (به زبان ایتالیایی) کتاب را مورد استفاده قرار داده‌ام. آقای کاردینی و مخصوصا مترجمان آلمانی و انگلیسی کتاب در ذکر برخی اسامی و اماکن اسلامی دچار اندک خطاهایی شده‌اند که در برخی محافل اروپایی به این نکته اشاراتی رفته است. در مراوده و مکاتبه شخصی با آقای کاردینی این نکته را با وی در میان گذاشتم و ایشان با ارسال مکتوبی به اینجانب اختیار تام دادند که در اسامی مذکور و حتی برخی مطالب و موضوعات کتاب تصحیحاتی به عمل آورم. در موارد ضروری به این کار مبادرت ورزیده‌ام. در برگردان فارسی پیرامون بسیاری از اسامی، شخصیت‌ها، اماکن، رویدادها و موضوعات مختلف، شرح و تفسیرهایی در صفحات و پاورقی‌های متعدد کتاب اضافه کرده‌ام تا به درک بهتر مفاهیم کتاب کمک نماید و مزید بر آگاهی علاقمندان و پژوهندگان موضوعات تاریخی گردد

آیا قرن سیزدم عصر دنباله روی از اسلام بود؟ بی تردید این قرن یکی از بزرگ ترین دورآن‌ها در تاریخ اروپا محسوب می‌شود و هویت فرهنگی قاره در این قرن ریشه و شکل گرفت. در این دوران مسیحیت و اسلام- علی رغم جنگ صلیبی و یا شاید به واسطهٔ آن؟- به شکل بی سابقه‌ای به هم نزدیک شدند.

در قصه‌های کهن ترکی-مغولی همیشه از شهر افسانه‌ای قزل آلما (سیب سرخ) سخن به میان آمده است، شهری که قرن های متمادی در نظر صحرا نشینان آسیای مرکزی در میان شن طوفآن‌های صحرایی و برف بادهای سرد و منجمد تلألو و پرتوافکنی داشت. شهر "سیب سرخ" میان دریای خزر، صحرای گبی و سلسله جبال بین شان واقع شده بود و در باورهای مردمی چونان گنبد طلایی عظیمی به نظر می‌رسید. برای اولاد و اخلاف عثمان و طائفه او نیز ایا صوفیه در قسطنطنیه، بعدا قبه الصخره در بیت المقدس، سپس بودا، آنگاه وین و سرمست از فتوحات پی در پی حتی ُرم ...چنین بود. امروزه هم نام پایتخت قزاقستان یاد آور افسانه ها و آرزوهای کهن است و آلماآتا (پدر سیب) نامیده می‌شود. اقوام استپ نشین در جستجوی همین سیب سرخ خود را تا پای دروازه های رم جدید هم رسانده بودند و کاملا روشن بود که اینک می‌خواهند به سیب طلایی که از ورای آب‌های مه گرفته بسفور می درخشید چنگ بیفکنند.

مارکوس تولدویی از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار بود. عالمان زمانه اش هیچگاه چون او سرشار از عشق به تعقل و اخلاص در خردورزی نبودند و فعالیت‌های آنان بیشتر اهداف منازعه برانگیز و عملیاتی را دنبال می‌کرد: آنان می خواستند اسلام را بهتر شناسایی کنند تا با آن هرچه موثرتر به مباحثه و مخالفت برخیزند. چنین قصد و نیتی برای نوع تفکرات مغرب زمینی البته قابل توجیه بود و با منطق و روش آبلار که از دوستان نزدیک پتروس معزز محسوب می‌شد همخوانی داشت. اما معلوم نبود که چنین تفکراتی از لحاظ تبلیغی و میسیونری چه فوایدی در بر داشت زیرا در سرزمین‌های اسلامی موعظه و ترویج هر آنچه غیر از شریعت اسلامی بود، موکدا قدغن بود.

مارکوس تولدویی متعاقبا به ترجمهٔ دیگری از متن قرآن مبادرت ورزید که از متن موجود قبلی بهتر و دقیق‌تر بود. نکته قابل توجه اینکه مارکوس علاوه بر ترجمهٔ کتاب آسمانی مسلمانان به ترجمه آثار جالینوس از عربی به لاتینی پرداخت.

یک مترجم انگلیسی زبان عربی اینگونه تعبیر کرد که خداوند به تازه اسرائیلیان (مسیحیان) فرمان داده است که آثار مصریان را بربایند، همان که موسی پیش تر چنان کرد: "بیائید به فرمان پروردگار و به کمک او خردمندی و فن بیان فلاسفه مشرک را بربائیم، بیائید از این لامذهبان بربائیم و با آن دین و ایمان خویش را غنا بخشیم. "فیلسوف" عنوانی بود که علمای لاتینی در این میان به عرب ها داده بودند در حالی که "بیسواد illitterati" نام "مشرکان" و "لامذهبان" بود

عثمانی‌ها هم مانند همه اقوام و ملل دیگر آمال و آرزوهای خاص خود را داشتند که ریشه در گذشته های دور و دراز داشت. اقوام اورال- آلتائی دارای دو نشان و سمبل افسانه‌ای بوده‌اند یکی گرگ که نشان بارز دد منشی و دیگری سیب که سمبل تلاش و نیکبختی بود.

آسیزی اعتقاد داشت که علم خود مظهر قدرت است.

در این اثنا واقعیت تازه دیگری در حال شکل گیری و ظهور بود و آن فراگیری هرچه مشتاقانه تر زبان عربی بود. این اشتیاق نه فقط به خاطر این که عربی زبان "مقدس" بود و کتاب آسمانی به این زبان نازل شده بود (سوای اینکه چه کسانی به این امر اعتقاد داشتند و یا نداشتند)، بلکه بیشتر به این دلیل که عربی یک زبان فرهنگی محسوب می‌شد و اغلب آثار اندیشمندان و خردمندان بزرگ یونان باستان به آن زبان ترجمه شده بود. منابعی هم از دانشمندان باستان به زبان یونانی وجود داشت ولی برای متفکران غربی دسترسی به این منابع از طریق حوزه فرهنگی بیزانس کمتر میسر بود و امکان دسترسی به منابع عربی موجود در شبه جزیره ایبری خیلی آسان تر بود.

این ترتیب ریکولدو شاهد نقش بر آب شدن رویای بزرگ نصرانیان مغرب زمین بود که همانا آرزوی بزرگ نصرانی شدن اقوام تاتار در آسیای مرکزی بود. اگر این آرزو تحقق می. یافت امکان برپایی یک کارزار صلیبی مشترک از جانب شرق و غرب برای به شکست کشاندن سلطان مسلمان ممالیک مصر فراهم می‌آمد.