بریده‌هایی از کتاب دوپامین، مولکولی با خواص شگفت انگیز

این ایده ساده می‌تواند پاسخ علمی مناسبی برای آن سوآل قدیمی باشد: چرا عشق با گذشت زمان رنگ می‌بازد و سستی می‌گیرد؟ مغز انسان طوری طراحی شده که شیفته امور غیرمنتظره و چشم به راه امور آینده باشد. آینده‌ای که آبستن رویدادهای هیجان‌انگیز بسیار است. اما وقتی همه چیز عادی و روزمره شود و از هیجان عاری باشد، مغز به مسایل جدیدتر گرایش می‌یابد.

پدیده‌های جدیدی که سبب تحریک ترشح دوپامین می‌شوند به مرور زمان خاصیت‌شان را از دست می‌دهند. در مورد عشق، فرونشستن اوج عواطف دیر یا زود اتفاق می‌افتد و آنگاه نوبت یک انتخاب است. می‌توانیم وارد مرحله سپاس هر روزه از شخصی شویم که در «اینجا و اکنون» حضور دارد یا به رابطه پایان دهیم و دنبال بازی هیجان‌انگیز دیگری باشیم.

دگردوستی موجب احساس شادمانی و سلامت و طول عمر است. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهند کمک کردن به دیگران روند پیری سلول‌ها را کند می‌کند. محققان بخش اخلاق زیستی دانشگاه کیس وسترن رزرو دریافتند که مزایای دگردوستی ممکن است به دلیل عواملی چون ایجاد حس وحدت اجتماعی عمیق ومثبت، انحراف توجه فرد از مشکلات شخصی، کاهش تفکر مدام به مسائل فردی، افزایش نقش معنا و هدف در زندگی و سبک زندگی فعال‌تر باشد. بدیهی است این مزایا را نمی‌توان فقط با پرداخت مالیات بیشتر به دست آورد.

دوپامین به انسان قدرت آفرینش و تفکر درباره مسائل غیرواقعی و مربوط کردن چیزهای به ظاهر نامربوط را می‌دهد. دوپامین انسان را قادر به ساخت مدل‌هایی از جهان می‌کند که فراتر از حدود فیزیکی آن است. دوپامین به انسان امکان می‌دهد از مرزهای تأثیرات حسی فراتر رود و به معانی نهفته در تجربه‌های شخصی پی برد. دوپامین مانند کودکی است که با مکعب‌های پلاستیکی برجی می‌سازد و آن را با ضربه‌ای به هم می‌ریزد و مدل‌هایی را که خود ساخته خراب می‌کند تا بتوانیم در مسائل و پدیده‌های آشنا مفاهیم جدیدی کشف کنیم

در دنیای مغز قلمرو پایین به کمک تعدادی نوروترنسمیتر - مواد شیمیایی میانجی - اداره می‌شود و این مواد می‌توانند سبب شوند که ما از چیزهایی که داریم و در اینجا و اکنون حاضر هستند لذت ببریم.

وقتی دانشمندان از غذا به جای کوکائین استفاده کردند انتظار داشتند باز هم به همان نتایج برسند. اما یافته‌های مطالعه مایه شگفتی آن‌ها شد و این آغازی برای پایان دوپامین به عنوان «مولکول لذت» بود. لذا دانشمندان پی بردند کار اصلی دوپامین ایجاد لذت نیست. بلکه وظیفه دوپامین ایجاد احساسی به مراتب عمیق‌تر است و درک دوپامین می‌تواند کلید فهم و حتی پیش‌بینی طیف گسترده‌ای از رفتار و اعمال انسان: از هنرهای خلاق گرفته تا ادبیات و موسیقی؛ دستیابی به موفقیت؛ و کشف دنیاهای جدید و قوانین طبیعت؛ تفکر درباره خدا - و دل سپردن به عشق باشد.

دانشمندان دوپامین را مولکول لذت و مسیری را که سلول‌های تولیدکننده دوپامین در آن فعالند، مدار پاداش نامیده‌اند.

فرد معتادی که در حال گذراندن دوره توانبخشی است و می‌کوشد پاک و هشیار بماند، هر لحظه با این احساس روبروست. فرد معتاد برای غلبه بر اعتیاد به قدرت و عزم و حمایت بسیار نیاز دارد. بهتر است با سیستم دوپامین بازی نکنید، چون تاوان سنگینی دارد.

فعالیت دوپامین فقط شاخص لذت نیست بلکه فعالیت دوپامین نوعی واکنش در برابر پیشامدهای شگفتی‌زا و رویدادهای محتمل و پیش‌بینی‌هاست.

فرق گذاشتن بین چیزهایی که می‌خواهیم و چیزهایی که دوست داریم دشوار است. بارزترین شکل تفاوت بین خواستن و دوست داشتن را در افراد معتاد می‌توان دید.

شیفتگان دوپامین شعارشان این است امیدوارانه سفر کردن بهتر از رسیدن به مقصد است.

شان می‌دانست که عاشق شده است. احساس ناامنی و بی‌پناهی او از میان رفت. هر روز آینده‌ای درخشان را پیش روی خود می‌دید. هر چه بیشتروقت خود را با سامانتا می‌گذرانید عواطفش نسبت به او عمیق‌تر می‌شد. هر چه بیشتر به او فکر می‌کرد فرصت‌های بیشتری در نظرش مجسم می‌شد. انگیزه‌هایش بیش از پیش نیرومند شده بودند. اما فقط به سامانتا فکر می‌کرد و زن‌های دیگر گویی برایش وجود خارجی نداشتند. وقتی این نکته را به سامانتا گفت او نیز اعتراف کرد که احساس مشابهی دارد. چون‌شان می‌خواست اطمینان حاصل کند که تا پایان عمر با هم زندگی خواهند کرد به سامانتا پیشنهاد ازدواج داد.

از نظر تاریخی تنها راه جلوگیری از گسترش قدرت و سلطه آن است که به جای بروز تغییرات ناگهانی به شکل انقلاب‌های خونین و فاجعه‌بار به تغییرات تدریجی تن در دهیم.

این ماده مانند سوخت موتور رؤیاهای ما عمل می‌کند

خلق چیزی نو که به ذهن کسی نرسیده باشد شگفت‌انگیز است. خلاقیت از آنجا که همیشه حاوی عنصر تازگی است پردوام‌ترین لذت دوپامینی به شمار می‌آید.

وقتی الهه عشق که ما را به سوی حجله بخت فرامی خواند به عجوزه‌ای خواب‌آلود بدل شود که بینی چرکین خود را در دستمالی آلوده تخلیه می‌کند، ماهیت عشق - که دلیل ماندن بود - از رؤیاهای غوطه‌ور در دوپامین بیرون می‌آید و به چیزی دیگر تبدیل می‌شود... اما چه چیزی؟

زمان به دست آمده یا پول بیشتر به خودی خود چندان مطرح نیستند. هیجان برخاسته از اخبار خوب و غیرمنتظره است که اهمیت دارد.

مغز انسان طوری طراحی شده که شیفته امور غیرمنتظره و چشم به راه امور آینده باشد. آینده‌ای که آبستن رویدادهای هیجان‌انگیز بسیار است. اما وقتی همه چیز عادی و روزمره شود و از هیجان عاری باشد، مغز به مسایل جدیدتر گرایش می‌یابد.

فعالیت دوپامین فقط شاخص لذت نیست بلکه فعالیت دوپامین نوعی واکنش در برابر پیشامدهای شگفتی‌زا و رویدادهای محتمل و پیش‌بینی‌هاست.

عشق نوعی نیاز، وسوسه یا انگیزه برای جستجوی بزرگترین موهبت‌های زندگی است. هلن فیشر، انسان‌شناس زیست‌شناختی