بریده‌هایی از کتاب دوپامین، مولکولی با خواص شگفت انگیز

در پیدایش اعتیاد «دسترسی» یکی از عوامل مهم است. با وجودی که هروئین از نظر تأثیر بر مغز قوی‌تر است، اما درصد کسانی که به سیگار و الکل معتاد می‌شوند بالاتر است. سیگار و الکل در زمره مشکلات حوزه بهداشت عمومی‌اند، چون به آسانی قابل تهیه هستند. در واقع مؤثرترین راه برای کاهش مشکلات مربوط به این مواد دشوارکردن دسترسی به آن‌هاست

از دید دوپامین، داشتن مهم نیست، به دست آوردن مهم است. اگر مثل یک آواره زیر یک پل زندگی می‌کنید دوپامین کاری می‌کند که هوس داشتن یک خیمه به سرتان بزند. اما اگر در گران‌ترین عمارت جهان زندگی می‌کنید، دوپامین کاری می‌کند آرزو کنید که قصری روی ماه داشته باشید. دوپامین استانداردی برای خوب ندارد و دنبال رسیدن به هیچ خط پایانی نیست.

وقتی به قله کوه‌های دوردست نگاه می‌کنیم و می‌بینیم که در پرده حریر هوایی که آن‌ها را در برگرفته حالتی لطیف و رؤیایی مانند عروس دارند افسون می‌شویم. اما وقتی به خود قله می‌رسیم ممکن است زشت و بیهوده جلوه کند. کسانی که در پی رسیدن به سطوح بالاتری از دوپامین هستند هوس فتح این قله‌ها به سرشان می‌زند. اما رؤیایی که در سر دارند در عمل تحقق‌پذیر نیست. خود قله وجود دارد، اما آن خیال و افسون فقط در ذهن ماست.

دانشمندان تحریک ناشی از پدیده‌های نو در مغز انسان را خطای پیش‌بینی پاداش نامیدند.

خلاقانه‌ترین حالت تفکر مربوط به وقتی است که بین این دو عالم هستیم.

مواد اعتیادآور با محرک‌های طبیعی ترشح دوپامین فرق دارند. وقتی گرسنه هستیم هیچ چیز به اندازه صرف غذا نمی‌تواند ما را تحریک کند. اما پس از صرف غذا انگیزه ما برای دریافت غذای بیشتر کاهش می‌یابد. چرا که مدار سیری مغز فعال می‌شود و مدار آرزو را خاموش می‌کند. برای برقراری ثبات در بدن، نوعی سازوکار نظارت و تعادل وجود دارد. اما در مورد کراک چنین سازوکاری وجود ندارد. کسی که کراک مصرف می‌کند هیچ‌وقت از آن سیر نمی‌شود. معتادان آن قدر به مصرف ادامه می‌دهند تا مریض شوند یا پول‌شان تمام شود یا بمیرند. اگر از یک معتاد بپرسید دوست دارد چقدر کراک مصرف کند، می‌گوید: هر چه بیشتر بهتر.

از دید دوپامین، داشتن مهم نیست، به دست آوردن مهم است.

بزرگترین تفاوت مغز افراد نوجوان با بزرگسال مربوط به لب‌های پیشانی است که کامل شدن آن‌ها تا بیست سالگی به طول می‌انجامد. این یکی از نقاط ضعف مغز افراد نوجوان است، چرا که وجود همین لب‌های پیشانی تکامل یافته است که به بزرگسالان امکان قضاوت صحیح را می‌دهد. این لب‌ها به هنگام انجام کارهایی که شاید پیامدهای خوبی نداشته باشند به ما هشدار می‌دهند و مثل ترمز عمل می‌کنند. در افراد نوجوان که لب‌های پیشانی هنوز درست کار نمی‌کنند، فرد حتی در صورت داشتن آگاهی کافی دست به انجام رفتارهای تکانه‌ای و خطرناک می‌زند و تصمیم‌های غلط می‌گیرد.

داروها مدار آرزو را «تسخیر می‌کنند.» مواد اعتیادآور بیش از پاداش‌های طبیعی مانند غذا و رابطه جنسی که بر همین سیستم انگیزش مغز اثر می‌گذارند آن را تحریک می‌کنند. به همین دلیل است که بین اعتیاد به مواد غذایی و اعتیاد به دارو رابطه نزدیکی وجود دارد. مواد شیمیایی اعتیادآور بر مدارهای مغزی مربوط به ادامه حیات و بقاء چیرگی می‌یابند و به فرد معتادی که در دام آن‌ها گرفتار می‌شود اهداف جدیدی القاء می‌کنند. اعتیاد مثل سرطان است: در ابتدا کوچک است، اما در مدتی کوتاه همه جنبه‌های زندگی فرد را آلوده می‌کند.

مواد اعتیادآور مثل موشک هدایت شونده به مدارهای آرزوی مغز اصابت می‌کنند و نوعی انفجار شیمیایی قوی ایجاد می‌کنند. هیچ‌یک از رفتارهای طبیعی ما از جمله صرف غذا یا ارتباط جنسی توان رقابت با این مواد را ندارند.

بنابراین سه راه‌حل ممکن رفع پشیمانی پس از خرید عبارتند از: ۱) با خرید بیشتر همچنان سطح ترشح دوپامین را بالا نگاه داریم، ۲) با خرید کمتر از افت ناگهانی ترشح دوپامین به دنبال خرید جلوگیری کنیم و ۳) توانایی گذار از مرحله آرزوهای دوپامینی به علاقه‌های «اینجا و اکنون» را در خود تقویت کنیم.

مدار دوپامین به تجربه‌های دنیای واقعیت کاری ندارد. فقط فرصت‌های خیالی آینده نزدش اهمیت دارد. برای بسیاری از افراد این حالت مایه اندوه و ملال است. اینگونه افراد به حدی به تحریک دوپامین وابسته هستند که از دنیای حال فرار می‌کنند و به دنیای آسوده خیال‌های خود پناه می‌برند.

به زبان عام «مهم» بودن چیزی به معنی ارتباط داشتن آن با ترشح دوپامین است. دوپامین جدا از خواص دیگری که دارد نوعی سیستم هشدار در برابر چیزهایی است که به بقای ما کمک می‌کنند

این ماهیت دوپامین است که همیشه می‌خواهد مقدار بیشتری از هر چیز را به دست آورد و همواره به سوی آینده می‌نگرد.

این ماهیت دوپامین است که همیشه می‌خواهد مقدار بیشتری از هر چیز را به دست آورد و همواره به سوی آینده می‌نگرد.

وقتی این عده مهاجرت می‌کنند کشور مبدأ بازنده و کشور مقصد برنده می‌شود. بسیاری از آمریکایی‌ها از اروپا به آنجا مهاجرت کردند. این موضوع سبب غنی‌تر شدن ذخایر ژنی دوپامینی در آمریکا شد و در اروپا جماعتی ماندند که رویکرد «اینجا و اکنون» به زندگی را ترجیح می‌دادند.

از دید دوپامین، داشتن مهم نیست، به دست آوردن مهم است

افرادی که حامل تعداد زیادی ژن مولد دوپامین باشند شریک‌های جنسی بیشتری اختیار می‌کنند و سن شروع رابطه جنسی نیز در آن‌ها پایین‌تر است.

واسطه درک حال، مواد شیمیایی خاصی به نام نوروترنسمیترهای «اینجا و اکنون» هستند. دوپامین ما را وادار می‌کند که با شور و شوق خواهان چیزی باشیم. اما سیستم «اینجا و اکنون» مغز به ما اجازه می‌دهد از آن چیز لذت ببریم. لذت بردن از مزه‌ها، رنگ‌ها، ظاهر و عطر و بوی غذاها یا عواطف و هیجان بودن با دیگران.

از دید دوپامین، داشتن مهم نیست، به دست آوردن مهم است. اگر مثل یک آواره زیر یک پل زندگی می‌کنید دوپامین کاری می‌کند که هوس داشتن یک خیمه به سرتان بزند. اما اگر در گران‌ترین عمارت جهان زندگی می‌کنید، دوپامین کاری می‌کند آرزو کنید که قصری روی ماه داشته باشید. دوپامین استانداردی برای خوب ندارد و دنبال رسیدن به هیچ خط پایانی نیست.