بریده‌هایی از کتاب راهکارهای عملی درمان وسواس به انضمام احکام و استفتائات

پروردگار عالم تذکر داده است که ای انسان، این شیطان برای تو دشمن بزرگی است؛ شیطان به کار خود عالم است، روان‌شناس است، می‌داند از چه راهی بیاید و تو را گمراه کند. مواظب این دشمن باش.

مرحوم آیت الله مرعشی نجفی (ره) برای این که طریقهٔ صحیح وضو گرفتن را به دیگران یاد بدهد، گاهی در جلسه وضو می‌گرفت؛ یک قمقمهٔ آب همراه ایشان بود. آن را بر می‌داشت و یک مشت آب به صورت می‌زد، یک مشت به دست راست و یک مشت هم به دست چپ و مسح سر و پاها را انجام می‌داد و راه می‌افتاد برای نماز. مرجع تقلیدی که هشتاد سال در زمینهٔ اسلام کار کرده، این طور وضو می‌گیرد.

معنی جهل مرکّب این است که انسان به چیزی که واقعیت ندارد، یقین پیدا کند

اوّلین سفارش برای درمان این بیماری، دعا، توسّل و رابطه با خدا، برای رفع این صفت رذیله است. پروردگار عالم در قرآن می‌فرماید: من معلّم اخلاق هستم. هیچ کس نمی‌تواند خودسازی کند، مگر آن که رحمت من شامل حال او شود تا موفّق شود و ریشهٔ صفات رذیله را در وجود خود نابود کند.

امّا یک خنّاس بدتر از این خنّاس انسی و جنّی وجود دارد و آن خود انسان است که برای خودش شیطان می‌شود

«وسوسه»، یکی از اضداد «یقین» است که در لغت به معنای «همهمه» است؛ از این رو، به صدای آهسته نیز «وسوسه» می‌گویند. در اصطلاح، به خطوراتی گفته می‌شود که به وسیلهٔ نفس و شیاطین جن و انس به قلب انسان وارد می‌شود. «وسواسی» نیز به کسی گفته می‌شود که این خطورات به طور مستمرّ برای او پدید می‌آید و او نیز به آن ترتیب اثر می‌دهد.

از راه‌های مهم شیطان برای گمراه کردن مقدّسین همین قضیهٔ وسواس است که اگر کسی به آن مبتلا شود، بسیار مشکل است روی سعادت ببیند، مگر این که خود را از شرّ آن نجات دهد، وگرنه باید بداند که جهنّم را برای خود مهیا کرده است.

برای وسواسی حرام است در چیزهایی که وسوسه او مربوط به آنها است دقت نماید، بلکه لازم است بدون فکر و بدون تجسّس و بدون تفحّص عمل کند، و به عبارت دیگر چنانکه گفته شد با بی‌اعتنایی کامل برخورد با این چیزها کند تا به گفته امام صادق (ع) شیطان دست از او بردارد

وقتی پیامبر اکرم (ص) با توسّل به در خانهٔ خدا می‌روند، ما نیز باید از ایشان الگو بگیریم. هر کسی صفت رذیله‌ای دارد و از خدا رفع آن را می‌خواهد، هر کسی گناه‌کار است و از خدا آمرزش گناهانش را می‌خواهد، باید با وسیله یعنی با چهارده‌معصوم (ع) به در خانهٔ خدا برود. وسواسی هم از این امر مستثنا نیست. باید از عمق جان با توسل به اهل بیت (ع)، خدا خدا کند تا پروردگار عالم به فریادش برسد.

اگر می‌خواهید در زندگی دنیایتان به فریادتان برسند، اگر می‌خواهید دم مرگ تنهایتان نگذارند، اگر می‌خواهید شب اوّل قبر ملائکهٔ رحمت در کنارتان باشند، به نماز اهمیت بدهید.

همانا شیطان خبیث، مایل است که از او اطاعت شود، پس اگر از امر او سرپیچی شود، به سوی هیچ یک از شما باز نمی‌گردد.

نکتهٔ دیگری که باید وسواسی مراعات کند، انتخاب الگو است، البته الگویی که خود دچار این مشکل نباشد. مثلاً اگر زن وسواسی است، الگوی او شوهرش باشد. اگر شوهر گفت: پاک است، بگوید: پاک است و اگر او گفت: نجس است، بگوید: نجس است. اگر دختر وسواسی است، مادرش را الگوی خود قرار دهد و هر چه این الگو گفت، تسلیم باشد. عرف مردم را الگوی خود قرار دهد. وسواسی باید مثل متعارف مردم باشد. هر کاری که آنان می‌کنند، او هم بکند.

همه خصوصاً وسواسی‌ها توجّه داشته باشند که از نظر قرآن، دعا منهای توسّل به جایی نمی‌رسد

بعضی اوقات وسواسی نه دنیا دارد، نه آخرت، نه خود زندگی دارد، نه برای کسی دیگر خوشی باقی می‌گذارد. در ظاهر زنده است، امّا در واقع مردهٔ متحرّک است. مسبّب آن هم جز خودش کسی نیست.

(سؤال ۲۸) بعد از کشیدن دندان تا چند روز در محلِّ آن خون وجود دارد، آیا دهان و غذائی که می‌خورم نجس می‌شود؟ - پاک است.

شیطان هر کسی را از راهی مناسب خودش گمراه می‌کند. و از راه‌های مهم شیطان برای گمراه کردن مقدّسین همین قضیهٔ وسواس است که اگر کسی به آن مبتلا شود، بسیار مشکل است روی سعادت ببیند، مگر این که خود را از شرّ آن نجات دهد

سه بار شکّ پشت سر هم، کثرت شکّ تحقّق می‌یابد . آن بزرگواران می‌خواهند با بی اعتنایی، این حالت خطرناک درمان شود. در سایر شک‌ها هم همین طور است. اسلام این بی اعتنایی را می‌خواهد. باید در هر چه وسوسه دارد، حق الله باشد یا حق النّاس، کارهای عادی باشد یا کارهای عبادی، همین رویه را در پیش بگیرد. راه ایستادگی در مقابل این حالت خطرناک، مبارزهٔ منفی است

تلقین در زندگی نقش بسیار مؤثری دارد و مقصود ما از تلقین در این جا این است که وسواسی باید به طور جدّ، با خود حرف بزند و بگوید که من وسواسی هستم و این، درد بزرگی است، باید این درد را درمان کنم، باید مثل متعارف مردم باشم، باید لجبازی را کنار بگذارم، باید بی اعتنا باشم و بالاخره نباید دنباله‌روی شیطان باشم. مرتّب تکرار کند که وسواس از شیطان است، نه اسلام. خلاصه، مرتّب با زبان، این موارد را به خود تلقین کند، چنان که در وقت عمل هم به خود تحمیل می‌کند. این تحمیل‌ها در ابتدا مشکل است، امّا با تلقین کم کم آسان می‌شود.

و در روایت دیگری، امام معصوم (ع) می‌فرمایند: «لَا تُعَوِّدُوا الْخَبِیثَ مِنْ أَنْفُسِکمْ بِنَقْضِ الصَّلَاةِ فَتُطْمِعُوهُ فَإِنَّ الشَّیطَانَ خَبِیثٌ یعْتَادُ لِمَا عُوِّدَ فَلْیمْضِ أَحَدُکمْ فِی الْوَهْمِ وَ لَا یکثِرَنَّ نَقْضَ الصَّلَاةِ فَإِنَّهُ إِذَا فَعَلَ ذَلِک مَرَّاتٍ لَمْ یعُدْ إِلَیهِ الشَّک .... إِنَّمَا یرِیدُ الْخَبِیثُ أَنْ یطَاعَ فَإِذَا عُصِی لَمْ یعُدْ إِلَی أَحَدِکمْ » شیطان خبیث را به شکستن نمازتان عادت ندهید، چون او را بر این کار حریص می‌کنید، همانا شیطان خبیث به آن چه تکرار شود، معتاد می‌گردد. پس هر یک از شما به شکّش اعتنا نکند و نماز را زیاد نشکند. پس اگر کسی چندین مرتبه این گونه عمل کند، دیگر شک به سوی او باز نمی‌گردد. همانا شیطان خبیث، مایل است که از او اطاعت شود، پس اگر از امر او سرپیچی شود، به سوی هیچ یک از شما باز نمی‌گردد.

وقتی خود اسلام اجازه داده، دیگر کاسهٔ داغ‌تر از آش شدن معنا ندارد. اسلام سخت‌گیری در این مسائل را جایز نمی‌داند. اسلام دین سهل و آسان گیر است و اگر ما به عنوان وسواس بر خودمان سخت بگیریم، این مقدّم دانستن خود بر خدا و پیامبر (ص) و ائمّهٔ طاهرین (ع) و مراجع تقلید است.